Soạn bài Mẹ hiền dạy con - Ngữ văn 6

• Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian với năm sự việc chính về mẹ con thầy Mạnh Tử.
• Có nhiều chi tiết giàu ý nghĩa, gây xúc động đối với người đọc.
• Mang tính giáo huấn, gần với thể loại ký, sử.
• Ngôn ngữ kể chuyện xen lời bình.

• Tạo môi trường tốt cho con.
• Dạy con lời nói đi đôi với việc làm, sống trung thực, giữ chữ tín.
• Dạy con đức tính kiên trì, siêng năng, kiên định.
• Với con không nuông chiều mà phải nghiêm khắc, phải xuất từ tình yêu thương con tha thiết.

Câu 1. Lập bảng tóm tắt năm sự việc diễn ra giữa mẹ con thầy Mạnh Tử (thuở nhỏ) theo mẫu.

Sự việc	Con	Mẹ
1	Ở  gần  nghĩa  địa con bắt chước đào, chôn, lăn, khóc	Dọn nhà ra gần chợ
2	Ở gần chợ, con bắt chước nô nghịch cách buôn bán điên đảo	Dọn nhà đến cạnh trường học
3	gần  trường  học  con  bắt chước học tập lễ phép, cắp sách vở	Chỗ này mẹ con ta ở được - mẹ vui lòng
4	Con hỏi: Người ta giết lợn làm gì thế?	Mẹ nói đùa để cho con ăn đấy và mẹ đã mua thịt lợn cho con ăn thật để giữ lời hứa
5	Con bỏ học về chơi	Mẹ cắt đứt tấm vải đang dệt bảo con: Nếu con đang đi học mà bỏ dở cũng giống như ta đang dệt tấm vải này mà cắt đứt vậy

Câu 2. Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự việc đầu là gì? Trong hai sự việc sau là gì? Hãy nêu lên tác dụng của cách dạy con của bà mẹ Mạnh Tử?

• Ý nghĩa của việc dạy con trong ba sự kiện đầu:
  • Mỗi lần chuyển nhà, là mỗi lần vất vả, khó khăn - bà mẹ của Mạnh Tử đã chuyển nhà đến ba lần từ gần nghĩa địa - đến về gần chợ, rồi lại đến gần trường học vì:
    • Sợ Mạnh Tử bắt chước theo những điều xấu, ảnh hưởng đến nhân cách, tránh nơi phức tạp, tìm nơi lành mạnh.
    • Môi trường là điều vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách trẻ thơ “gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”.
• Ý nghĩa của việc dạy con qua hai lần sau:
  • Lần thứ tư: Không nói dối con, dạy con đức tính thật thà.
    • Ban đầu bà mẹ chỉ nói đùa, biết mình lỡ mồm, bà mẹ muốn đính chính lại, mà bà muốn dạy con chữ tín bằng cách đi mua thịt lợn về cho con ăn thật.
    • Qua việc làm của bà muốn giáo dục con lời nói phải đi đôi với hành động, không để trẻ mất niềm tin dù chỉ việc nhỏ.
  • Lần thứ năm: Kiên quyết trong việc hướng trẻ vào việc học tập.
    • Bà đã không ngại tốn kém, chấp nhận mất mát về vật chất để Mạnh Tử có được nhận thức sâu sắc về việc học.
• Tác dụng cách dạy con của bà mẹ Mạnh Tử:
  • Mạnh Tử đã trở thành một bậc hiền tài trong thiên hạ.
  • Con mình trở thành người giỏi giang là điều mà tất cả các bà mẹ đều ao ước. Nhưng rất ít bà mẹ biết dạy con khéo léo và xuất sắc như bà mẹ của Mạnh Tử.

Câu 3. Em hình dung bà mẹ Mạnh Tử là người như thế nào?

• Qua câu chuyện ta thấy mẹ của Mạnh Tử không chỉ là người mẹ mà còn là cô giáo vĩ đại đầu tiên của con mình.
• Tuy chỉ là một người phụ nữ bình thường nhưng cách dạy dỗ của bà rất khéo léo, sâu sắc, rất khoa học như một nhà sư phạm tài ba.

Câu 4. Nêu nhận xét về cách viết truyện “Mẹ hiền dạy con”

“Đơn sơ, ngắn gọn, rất ít lời mà nhiều nghĩa. Nét nghệ thuật đó tiêu biểu cho loại truyện trung đại. Mỗi truyện thường ngắn gọn, kể việc khắc hoạ nhân vật đơn sơ, vừa sáng tạo tưởng tượng, vừa nói việc thật người thật, đan xen lời kể là vài lời nhận xét bình luận, để làm rõ ý nghĩa của truyện, tăng thêm tính giáo dục, hướng người đọc vào những cảm xúc suy nghĩ lành mạnh”.

(Theo Vũ Dương Quỹ, Lê Bảo - Bình giảng văn 6)

 Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Mẹ hiền dạy con để củng cố hơn nội dung bài học.

Câu 1. Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về sự việc: Bà mẹ Mạnh Tử đang ngồi dệt vải trông thấy con bỏ học về nhà chơi, liền cầm dao cắt đứt tấm vải đang dệt trên khung.

• Tấm vải dệt lên, mất biết bao công sức thời gian thế mà bà mẹ cắt nó đứt ngay để dạy cho cảm nhận việc nghỉ học một cách sâu sắ

→ Đó là hoạt động rất bất ngờ gây ấn tượng mạnh.

• Bà không đánh, hay chửi mắng mà lấy biểu tượng tấm vải bị cắt đứt để so sánh việc con bỏ học

→ Đó là cách dạy rất khéo léo, đầy tính sư phạm.

• Đồng thời qua đó thể hiện thái độ rất kiên quyết, dứt khoát và tình thương con vô cùng của người mẹ.

Câu 2. Có hai yếu tố Hán - Việt đồng âm, hãy cho biết các kết hợp dưới đây được sử dụng với nghĩa nào?

• Hai yếu tố Hán - Việt đồng âm: tử: chết; tử: con
  • Các kết hợp: công tử, hoàng tử, đệ tử, chữ tử được dùng với nghĩa là con.
  • Các kết hợp: tử trận, bất tử, cảm tử dùng với nghĩa là chết