Lịch sử và Địa lí 6 Chân trời sáng tạo Bài 10: Quá trình nội sinh và ngoài sinh. Các dạng địa hình chính. Khoáng sản

- Nội sinh là quá trình xảy ra do các tác nhân từ bên trong vỏ Trái Đất. Là các chuyển động kiến tạo, hoạt động núi lửa và động đất, trong đó hoạt động của các mảng kiến tạo là quan trọng nhất.

- Ngoại sinh là quá trình xảy ra do các tác nhân bên ngoài vỏ Trái Đất. Là các hiện tượng mưa, nắng, nhiệt độ, dòng chả bề mặt... làm phá hủy đá gốc thành các vật liệu bở rời...

- Qúa trình nội sinh và ngoại sinh diễn ra đồng thời và đối lập nhau trên bề mặt địa hình, đặc biệt là hiện tượng tạo núi. Qúa trình nội sinh làm gia tăng tính gồ ghề của bề mặt đất, quá trình ngoại sinh lại có xu hướng phá hủy, san bằng các chỗ gồ ghề, bồi lấp làm lấp đầy chỗ lõm.

Có các dạng địa hình chính gồm: Núi, cao nguyên, đồi, đồng bằng.

Bảng 10.1 Đặc điểm một số dạng địa hình

- Khoáng sản là những tích tụ tự nhiên các khoáng vậy và đá có ích được con người khai thác, sử dụng trong sản xuất và đời sống.

- Khoáng sản được phân ra làm 3 loại 

+ Khoáng sản năng lượng (nhiên liệu) : Than đá, dầu mỏ...

+ Khoáng sản kim loại: Vàng, sắt...

+ Khoáng sản phi kim loại: Đá vôi, thạch anh...

- Nơi tập trung số lượng lớn khoáng sản có khả năng khai thác được gọi là mỏ khoáng sản.

Dựa vào nội dung trong bài và hình 10.1, em hãy cho biết:

- Thế nào là quá trình nội sinh và ngoại sinh?

- Bề mặt địa hình thay đổi như thế nào ở mỗi hình a, b, c?

- Hình nào là kết quả của các quá trình ngoại sinh và hình nào là kết quả của quá trình nội sinh?

Phương pháp giải:

Quan sát hình 10.1 để trả lời câu hỏi.

Hướng dẫn giải:

- Quá trình nội sinh và quá trình ngoại sinh:

+ Nội sinh là quá trình xảy ra do các tác nhân từ bên trong vỏ Trái Đất. Đó là các chuyển động kiến tạo, hoạt động núi lửa và động đất.

+ Ngoại sinh là quá trình xảy ra do các tác nhân bên ngoài vỏ Trái Đất. Đó là các hiệ tượng như nắng, mưa, nhiệt độ, dòng chảy bề mặt,…

- Sự thay đổi Bề mặt địa hình:

+ Hình a: Do sóng biển tác động đã làm thay đổi địa hình, làm tách rời mặt đất tạo thành các đảo nhỏ ven bờ.

+ Hình b: Do gió thổi vào các mỏm núi, thời gian dài khiến sườn núi dần dần bị ăn mòn, biến mất.

+ Hình c: Do các mảng kiến tạo va chạm với nhau tạo thành các ngọn núi và núi lửa, vỏ Trái Đất bị rạn nứt khiến macma ở dưới sâu phun trào ra ngoài Trái Đất.

- Hình a, b là kết quả của quá trình ngoại sinh, hình c là kết quả của quá trình nội sinh.

Dựa vào hình 10.2, bảng 10.1 và nội dung trong bài, em hãy:

Bảng 10.1 Đặc điểm một số dạng địa hình

- Kể tên một số dạng địa hình phổ biến.

- Nêu một số đặc điểm của dạng địa hình núi.

- Cho biết sự khác nhau giữa núi và đồi, giữa cao nguyên và đồng bằng.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 10.2, bảng 10.1 và nội dung trong bài để trả lời câu hỏi

Hướng dẫn giải:

- Một số dạng địa hình phổ biến: đồng bằng, đồi, cao nguyên, núi,...

- Đặc điểm của dạng địa hình núi: nhô cao rõ rệt trên mặt đất, gồm đình núi, sườn núi và chân núi.

- Điểm khác nhau giữa núi và đồi:

+ Đồi có đỉnh tròn, sườn thoải, có độ cao không quá 200 m. Nằm chuyển tiếp giữa đồng bằng và núi.

+ Núi có đỉnh nhọn, sườn dốc, độ cao trên 500 m. 

- Khác nhau giữa đồng bằng cao và cao nguyên:

+ Đồng bằng: thấp, độ cao dưới 200 m, bằng phẳng, không có sườn.

+ Cao nguyên: độ cao trên 500 m, sườn dốc, là dạng địa hình miền núi.

Quan sát hình 10.5 và thông tin trong bài:

- Em hãy cho biết các hình a, b, c, d là khoảng sản nào?

- Những khoáng sản này có công dụng gì?

- Hãy kể tên một vài loại khoáng sản khác mà em biết.

Phương pháp giải:

Quan sát hình 10.5 và vận dụng kiến thức của bản thân để trả lời câu hỏi.

Hướng dẫn giải:

- Các loại khoáng sản trong hình:

+ Hình a: đá vôi.

+ Hình b: than đá.

+ Hình c: vàng.

+ Hình d: thạch anh.

- Công dụng: Nguyên liệu trong ngành xây dựng, làm chất đốt, trang sức,...

- Một số loại khoáng sản khác như sắt, titan, cát thủy tinh, đồng, chì, dầu mỏ,…

Sau khi học xong bài này các em cần nắm được các yêu cầu sau:

+ Phân biệt được quá trình nội sinh và ngoại sinh
+ Trình bày được tác động đồng thời cảu quá trình nội sinh và ngoại sinh trong hiện tượng tạo núi.
+ Phân biệt được các dạng địa hình chính trên Trái Đất.
+ Kể được tên một số loại khoáng sản.

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa Lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!