Tả thư viện mà em mơ ước

Đầu tiên, làm thế nào chúng ta đến đây:
Trước Gutenberg, một cuốn sách có giá khoảng nhiều bằng một căn nhà nhỏ. Kết quả là, chỉ có vua và giám mục đủ khả năng để sở hữu một cuốn sách cho riêng mình.
Tình trạng này tự nhiên dẫn đến việc tạo ra các cuốn sách được chia sẻ, thư viện, nơi các học giả (mọi người khác mà quá bận rộn để không bị đói) có thể đến để đọc sách mà họ không cần phải sở hữu. Thư viện là kho sách đáng chia sẻ..
Chỉ sau đó chúng ta mới phát minh ra người thủ thư.
Người thủ thư không phải là một thư ký tình cờ làm việc tại một thư viện. Một thủ thư là một người săn dữ liệu, hướng dẫn, một người dân tộc sherpa, và một giáo viên. Thủ thư là kết nối giữa các hàng tệp dữ liệu và người dùng chưa qua đào tạo nhưng đầy động lực.
Sau Gutenberg, sách trở nên rẻ hơn nhiều. Nhiều cá nhân xây dựng bộ sưu tập của riêng họ. Đồng thời, tuy nhiên, số lượng tiêu đề bùng nổ, và nhu cầu về thư viện cũng vậy. Chúng ta chắc chắn cần một nhà kho để lưu trữ tất cả số này, và hơn bao giờ hết chúng ta cần một thủ thư để giúp ta tìm thấy những gì ta cần. Thư viện là một ngôi nhà cho thủ thư.
Những nhà công nghiệp (đặc biệt là Andrew Carnegie) tài trợ thư viện Mỹ hiện đại. Ý kiến rằng ở thời kỳ truyền thông tiền-điện tử, người làm việc cần cả được giải trí và được giáo dục nhẹ nhàng. Làm việc cả ngày và trở thành một thành viên văn minh hơn của xã hội bằng cách đọc trong đêm.
Và con em của bạn? Con bạn cần một nơi với bách khoa toàn thư được chia sẻ và nhiều cuốn sách thú vị, hy vọng khắc sâu một tình yêu đọc suốt đời, vì đọc sách khiến tất cả chúng ta trở thành những thành viên chu đáo hơn, biết nhiều thông tin hơn, và năng suất hơn trong một xã hội văn minh.
Đó là tất cả điều tuyệt vời, cho đến bây giờ.
Muốn xem một bộ phim? Netflix là một thủ thư tốt hơn, với một thư viện tốt hơn, so với bất kỳ thư viện nào trên đất nước. Thủ thư Netflix biết về mỗi bộ phim, biết những gì bạn đã nhìn thấy và những gì bạn có thể muốn xem. Nếu mục tiêu là để kết nối khán giả với phim, Netflix thắng.
Điều này vượt xa một ranh giới đơn thuần mà phần lớn thư viện không bằng lòng. Wikipedia và các ngân hàng dữ liệu thông tin lớn về cơ bản đã loại bỏ các thư viện với tư cách nguồn tốt nhất cho bất cứ ai làm nghiên cứu không chuyên (trường lớp, trường trung học, hoặc thậm chí học viên mới). Liệu có bất kỳ nghi ngờ nào rằng các nguồn tài nguyên trực tuyến sẽ tốt hơn và rẻ hơn khi nhiều năm qua đi? Trẻ em không sử dụng thư viện để dùng một bách khoa toàn thư lỗi thời để làm một báo cáo về FDR. Bạn có thể muốn các em làm, nhưng các em sẽ không trừ khi bị cưỡng chế.
Các em cần một thủ thư nhiều hơn bao giờ hết (để tìm cách sáng tạo để tìm và sử dụng dữ liệu). Các em không hề cần một thư viện.
Khi trẻ em đến trung tâm mua sắm thay vì thư viện, không phải trung tâm mua sắm thắng; mà là thư viện thua.
Và sau đó chúng ta cần phải cân nhắc sự trỗi dậy của Kindle. Một quyển sách điện tử có giá khoảng 1,60 đô năm 1962. Một ngàn quyển sách điện tử có thể tích hợp vào một thiết bị, một cách dễ dàng. Dễ dàng lưu trữ, dễ dàng sắp xếp, dễ dàng đưa cho hàng xóm của bạn. Năm năm kể từ bây giờ, đầu đọc điện tử sẽ đắt như dao cạo râu Gillette, và sách điện tử sẽ tốn ít hơn so với lưỡi dao.
Những thủ thư đang tranh cãi và vận động hành lang cho các giải pháp cho mượn sách điện tử thông minh là hoàn toàn bỏ lỡ trọng điểm. Họ đang bảo vệ khái niệm thư viện-là-kho lưu trữ, là phản đối chiến đấu cho tương lai, đó là thủ thư như là nhà sản xuất, hướng dẫn khách, người kết nối, giáo viên, và khách hàng quen.
Hậu-Gutenberg, sách cuối cùng cũng phong phú, hầu như không hiếm, không đắt, không đáng lưu trữ. Hậu-Gutenberg, các nguồn tài nguyên khan hiếm là kiến ​​thức và hiểu biết, không phải việc truy cập dữ liệu.
Các thư viện không còn là một kho sách đã chết. Đúng lúc cho nền kinh tế thông tin, thư viện phải là trung tâm thần kinh địa phương về thông tin. (Xin đừng nói tôi chống-sách! Tôi suy nghĩ qua hành động và lựa chọn nghề nghiệp của mình; Tôi đã cho thấy nỗ lực cổ động-sách của tôi. Tôi không nói rằng tôi muốn giấy biến mất, tôi chỉ mô tả những gì đang xảy ra một cách không thể tránh khỏi.) Chúng ta đều yêu hình ảnh em nhỏ thiệt thòi tự mình nỗ lực thoát khỏi đói nghèo bằng sách, nhưng bây giờ (hầu hết thời gian), hiểu biết và đòn bẩy sẽ đến từ sự nhanh nhẹn và thông minh với tài nguyên trực tuyến, không phải từ việc ẩn trong ngăn xếp.
Thư viện tiếp theo vẫn là một nơi. Một nơi mà mọi người đến với nhau để cùng làm việc và phối hợp và nghĩ ra các dự án đáng làm cùng nhau. Được trợ giúp bởi một thủ thưi hiểu được Mesh, một thủ thư có thể khuyến khích đầu cơ kiến ​​thức chuyên ngành và kiến thức con người và tiếp cận thông tin.
Thư viện tiếp theo là một ngôi nhà cho thủ thư với can đảm để mời trẻ vào để dạy các em cách đạt điểm tốt hơn trong khi làm ít công việc vô nghĩa hơn. Và dạy các em cách dùng sắt hàn hoặc tháo cái gì đó không có bộ phận người dùng có thể sửa chữa được bên trong. Và thậm chí thách thức các em dạy lớp học về niềm đam mê của mình, chỉ vì nó thú vị. Thủ thư này có trách nhiệm hay quy cho cho bất kỳ em nhỏ nào xoay sở để tốt nghiệp trường mà không phải tay dữ liệu hạng nhất.
Thư viện tiếp theo đầy thiết bị đầu cuối Web đến nỗi luôn có ít nhất một cái trống. Và những người điều hành thư viện này không xem sự kết hợp của truy cập vào dữ liệu và kết nối với các đồng nghiệp như một đèn hiệu – đó là toàn bộ trọng điểm.
Có phải bạn sẽ không muốn sống và làm việc và nộp thuế tại một thị trấn đã có một thư viện như thế? Rung cảm của các quán cà phê tốt nhất ở Brooklyn kết hợp với người kể chuyện về thông tin đầy đam mê? Có một ngàn điều có thể được thực hiện ở một nơi như thế, tất cả được xây dựng xung quanh một sứ mệnh: chiếm lấy thế giới dữ liệu, kết hợp nó với người trong cộng đồng này, và tạo ra giá trị.
Chúng ta cần thủ thư nhiều hơn chúng ta đã. Điều ta không cần là những thư ký đơn thuần bảo vệ giấy chết. Thủ thư quá quan trọng để là một tiếng nói đang suy giảm trong nền văn hóa của chúng ta. Với thủ thư đúng, đây là cơ hội của cuộc đời.

Trường tôi nằm trên con phố nhỏ của một thành phố nhộn nhịp. Tháng ngày vẫn êm đềm trôi qua với tiếng giảng bài của thầy cô và những trò nghịch ngợm vang trời của lũ học trò “nhất quỷ, nhì ma...”. Tôi cũng chẳng buồn quan tâm khái niệm “thư viện” làm gì nếu không có chuyện trong một lần thi cuối kỳ cả lớp tôi hầu hết bị điểm kém. Nếu đề bài cứ như mọi khi thì chẳng cần đọc quyển sách nào học sinh chúng tôi cũng đều làm được hết, vì đáp án đã nằm sẵn trong vở rồi, cứ thế mà bê nguyên si. Đằng này, đề bài lại mở rộng, yêu cầu học sinh phải thực sự chịu khó tìm tòi, tham khảo thêm tài liệu liên quan đến vấn đề đó thì mới đạt yêu cầu. Chúng tôi ngớ hết cả ra khi đọc đề bài. Cô giáo cũng đã dặn chúng tôi lên thư viện trường đọc thêm sách, nhưng chẳng đứa nào chú tâm đến. Sau lần điểm kém nhớ đời ấy, chúng tôi đã ý thức được tầm quan trọng của việc đọc và học, nhưng biết bắt đầu như thế nào khi chúng tôi chẳng có điểm đến thực sự tạo hào hứng, say mê cho những học trò  hiếu động thích bay bổng, thích mới mẻ và năng động.

Vừa rồi, gặp lại người bạn cũ về thăm quê, tôi đặc biệt ấn tượng khi nghe bạn ấy kể về thư viện trường của mình. Đó là trường PTTH Nguyễn Thượng Hiền (Quận Tân Bình - Thành phố Hồ Chí Minh). Trường có 6 máy vi tính để phục vụ cho tra cứu sách, mỗi năm thường được các tổ chức nước ngoài tặng sách, nên thường xuyên có nhiều sách mới, sách hay cho học sinh tham khảo... Còn trường tôi thì sao? Đã quá quen với ý nghĩ thư viện trường là nơi có cô thủ thư nghiêm khắc với một mớ sách cũ rích, lũ học trò chúng tôi đâm ngại vào thư viện. Bạn nào chăm lắm thì một tuần đến thư viện một lần, chủ yếu đến tìm các tác phẩm văn học, tiểu thuyết kinh điển  khi được giáo viên hướng dẫn hay ra đề kiểm tra, thi cử. Số đầu sách thì nghèo nàn, ít cập nhật sách mới. Sách tham khảo chất lượng cao, phù hợp yêu cầu nâng cao kiến thức còn thiếu. Sách không cần thì nhiều, sách muốn đọc lại không có. Thủ tục mượn sách thì rườm rà. Đứng chờ cả buổi có khi chỉ mượn về được quyển sách giấy đen, mối xông lỗ chỗ. Thường xuyên sẽ phải nghe câu trả lời khô khan của cô thủ thư, nào là “sách bạn khác mượn rồi”, “sách này không có” mặc dù tên sách vẫn có trong các phích mục lục của thư viện. Bàn ghế thì lèo tèo vài cái. Nếu cả lớp chúng tôi mà hứng chí kéo lên thư viện học hết thì chắc chắn phải mang theo ghế mà ngồi.

Em trai tôi học trường PTCS Quang Trung than thở “Mỗi lớp chỉ có vài bạn được làm thẻ thư viên  thôi”. Em gái tôi học trường Bán công Đống Đa thì bảo “Chưa bao giờ đặt chân vào thư viện trường”. Anh bạn tôi đã tốt nghiệp cấp 3 ở một ngôi trường của Tiền Hải thì thú nhận “Không hề biết thư viện trường mình ở chỗ nào”. Và tôi chắc rằng sẽ còn nhiều bạn nữa cũng chưa bao giờ bước chân vào thư viện trường mình, chưa bao giờ ý thức được việc đến thư viện là một việc quan trọng và cần thiết. Theo cảm nhận của riêng tôi, tuy đã có nhiều thư viện trường học được quan tâm đầu tư, nhưng phần lớn các thư viện trường chỉ là hình thức, cứ mở cửa mỗi sáng rồi đóng cửa mỗi chiều, hầu như chẳng mấy ai ngó ngàng đến.

Học sinh chúng tôi nhiều khi rất thụ động trong việc nghe giảng, thầy cô cứ đọc, học sinh cứ chép. Giá như trong các buổi học, thầy cô giáo nói nhiều hơn về phương pháp học, hướng dẫn cho chúng tôi đọc những quyển sách tốt tại thư viện, rồi vào những buổi học sau cô kiểm tra kết quả của việc đọc đó. Chúng tôi sẽ được thoả sức nói về những cái mình đã được đọc, nói về suy nghĩ và cảm nhận của mình cùng những bài học bổ ích từ sách. Chúng tôi rất muốn được tham dự những buổi sinh hoạt lớp, sinh hoạt khối có chủ đề bàn luận, thuyết trình, kể chuyện về những cuốn sách đã đọc ở thư viện trường. Như thế chúng tôi sẽ được thể hiện khả năng hùng biện của chính mình, sẽ có bản lĩnh hơn trong bước đường phía trước và hơn hết sẽ có động lực trong việc đến thư viện trường đọc và học một cách say mê. Tôi còn nhớ những lần được theo mẹ đi xem triển lãm sách ở thư viện trung ương, được xem triển lãm báo xuân mỗi khi Tết đến. Những quyển sách, tờ báo được trưng bày theo chủ đề đã rất hấp dẫn tôi. Mong rằng trường chúng tôi cũng sẽ tổ chức những buổi trưng bày nhỏ để học sinh được tham gia, được khuyến khích nâng cao tri thức từ sách báo qua cầu nối thư viện trường mình.

Trường chúng tôi, có lẽ nguồn kinh phí dành cho thư viện còn thấp nên cơ sở vật chất, sách báo và cả cán bộ thư viện đều thiếu. Nhưng nhìn sang trường bạn tôi, cũng khó khăn nhưng vì các thầy cô đã vận động học sinh "Góp một cuốn để đọc nhiều cuốn sách" nên các bạn vẫn có sách đọc thường xuyên và càng có ý thức đóng góp cho tủ sách chung đó thêm phong phú. Thực ra chúng tôi cũng thật lắm đòi hỏi trong khi chính mình còn chưa có ý thức rèn luyện, tu dưỡng. Có nhiều bạn được học ở những trường có thư viện tốt nhưng chưa biết khai thác triệt để nguồn sách báo dồi dào. Nếu như chúng tôi có thể được mượn sách một cách nhanh chóng, ít thủ tục rườm rà thì chắc chắn sẽ rất tích cực vào thư viện. Chúng tôi tìm đến sách và cũng mong được sách tìm đến. Chẳng hạn ở trường có bảng tin, nếu có thông tin sách hay, sách mới trên đó, nhất định chúng tôi sẽ quan tâm ngay. Hoặc thầy cô giáo mỗi ngày nói với học sinh về một cuốn sách, một bài thơ, bài văn ý nghĩa thì chúng tôi chắc sẽ thấy hứng thú hơn để tìm đọc sách. Mấy đứa bạn tôi bảo rằng, giá như thư viện trường mình có nhiều sách truyện hay, nhiều sách hướng dẫn học tốt, sách được đọc thoải mái không cần mất thời gian mượn lâu thì các bạn sẽ lên thư viện đều đều.

Mong sao chúng tôi sớm có một thư viện luôn tràn ngập ánh sáng, luôn mở rộng cửa đón học sinh với nhiều thân thiện và gần gũi. Các thầy cô hãy cập nhật nhiều sách hơn để chúng tôi được mở mang trí tuệ, được bay đi khắp nơi trên thế giới, đến các vùng đất lạ, học những bài học mới, hái trái thơm của miền rừng núi, được sống nhiều đời sống, được chia sẻ và cảm thông với nhiều số phận. Khi đó nhất định học trò chúng tôi lại càng say mê sách hơn, và thư viện chắc chắn là nơi bước chân đến sẽ chẳng muốn rời.