Nêu ví dụ về cách sử dụng từ đúng nghĩa

Nội dung ý nghĩa là một bình diện của từ. Nó là cái được biểu đạt của mỗi từ. Do đó, muốn đạt được hiệu quả giao tiếp, khi nói, cũng như khi viết, phải dùng từ cho đúng với ý nghĩa của từ. Hướng tới yêu cầu này, cần chú ý tới các phương diện cụ thể sau:

Từ được dùng phải biểu hiện được chính xác nội dung cần thể hiện, tức là ý nghĩa của từ phải phù hợp với nội dung định thể hiện. Có trường hợp không đạt được sự phù hợp này. Ví dụ:

“ Hoạt động y tế cơ sở là hoạt động thầm kín”

Thầm kín là trạng thái yên lặng và kín đáo, không để lộ điều bí mật. Với nghĩa này, nó không phù hợp với nội dung định thể hiện . Trong câu trên cần dùng từ thầm lặng với nghĩa không ồn ào, sôi động nhưng không phải giữ bí mật.

Nghĩa của từ bao gồm cả thành phần nghĩa sự vật, cả thành phần nghĩa biểu thái( biểu hiện thái độ, tình cảm, cảm xúc của con người). Trong tiếng Việt, có một số từ biểu thị cùng một nghĩa nhưng có rất nhiều từ để diễn đạt. Vì vậy, khi sử dụng chúng ta phải chú ý để làm sao dùng từ không chỉ đúng về nghĩa mà còn phải thể hiện được thái độ, tình cảm của mình đối với vấn đề cần hướng tới. Ví dụ như các từ :chết, mất, hi sinh, qua đời, từ trần, băng hà, ngàn, ngỏm, ngoẻo, toi, …; cho, biếu, tặng, hiến ,dâng, thí ,bố thí,…

Nghĩa của từ bao gồm cả nghĩa đen và nghĩa bóng (Nghĩa gốc, nghĩa chuyển đổi, nghĩa phái sinh) tạo nên hiện tượng nhiều nghĩa. Các nghĩa này phát triển từ nghĩa gốc và có quan hệ với nhau trên cơ sở duy trì một nét nghĩa giống nhau nào đó. Ví dụ như các từ đầu( đầu năm, đầu tháng, đầu tuần, đầu làng, đầu nhà, đầu núi,…); chân ( chân thành, chân tình, chân núi, chân mây,…)

Bởi vậy, khi muốn dùng một từ theo cách chuyển đổi ý nghĩa, cần phải dựa vào nghĩa đen, nghĩa gốc của từ. Hơn nữa, khi đánh giá một từ là đúng hay sai phải căn cứ vào mối liên hệ với nghĩa gốc của từ. Có những từ lần đầu tiên được dùng với nghĩa chuyển đổi nào đó, nhưng theo đúng quy luật chuyển đổi thì vẫn được coi là dùng đúng và có phần sinh động. Chẳng hạn, với cách dùng từ “ sống’ trong câu “ Học sinh được thực hành trên máy sống”thì từ sống ở đây không phải được dùng theo nghĩa gốc “Sinh vật ở trạng thái có trao đổi chất với môi trường, có sinh đẻ,lớn lên và chết” mà với nghĩa chuyển đổi “ Ở trạng thái vận động được, làm việc được”. Nghĩa chuyển đổi này có liên hệ với nghĩa gốc. “Máy sống tức là máy còn vận hành, hoạt động được”. Cho nên, từ “sống” trong trường hợp này được công nhận là đúng.

Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam, toàn thể học sinh trên cả nước bày tỏ niềm biết ơn sâu đậm đến các thầy cô.

Sâu đậm -> Sâu sắc