Bố cục của bài Cây bút thần

/ Đọc truyện Cây bút thần, ta không khỏi kinh ngạc trước sự phong phú, bay bổng, kì diệu của trí tưởng tượng nhân dân. Chỉ chưa đầy năm trang sách mà cả một thế giới đậm màu cổ tích với biết bao điều biến hóa kì ảo được hiện ra. Tuy nhiên, đằng sau lớp sương mù cổ tích ấy, ta vẫn bắt gặp bóng dáng của một cuộc’ đấu tranh quyết liệt giữa cái thiện và cái ác.

Cái thiện sẽ thắng cái ác, công lí phải thuộc về nhân dân. Đọc truyện Cây bút thần ta càng tin như vậy.

Chuyện kể về một chú bé nghèo, cha mẹ mất sớm nhưng rất ham thích học vẽ. Em đã dùng cây bút thần để vẽ thành các đồ dùng cho người nghèo trong làng như cày, cuốc, đèn, thùng… nhưng nhất quyết không chịu vẽ bất cứ một thứ gì cho tên địa chủ giàu có, khiến hắn tức giận nhốt em vào chuồng ngựa. Nhờ cây bút thần, em đã thoát khỏi tay tên địa chủ và khi hắn đuổi theo, em đã dùng bút thần vẽ cung tên để trừng trị hắn. Đến khi bị bắt vào hoàng cung, dùng trí thông minh kết hợp với sức mạnh của cây bút thần, em đã lừa vua và triều đình ra biển khơi để cho sóng biển dìm chết tên vua tàn ác và cả quần thần của hắn. Em lại trở về với cuộc sống dân dã, đi khắp đó đây để vẽ cho những người nghèo khổ.

2./ Truyện dẫn dắt khéo, có nhiều kịch tính, đặc biệt ở hai đoạn khi Mã Lương đối đầu với tên địa chủ và tên vua (chi tiết cò trong tranh cất cánh bay đã nối hai đoạn truyện rất khéo và thú vị), lại sử dụng thành công nghệ thuật đối lập (vẽ rồng thành cóc ghẻ, vẽ phượng thành gà trụi lông…) khiến cho truyện sinh động và hấp dẫn.

– Chi tiết hoang đường đan xen với những chi tiết đời thường tạo ra một thế giới đậm màu cổ tích với biết bao điều biến hóa kì ảo nhưng vẫn gần gũi với cuộc sông của người dân lao động (Mã Lương vẽ tranh bán là rất đời thường, nhưng khi đánh rơi giọt mực xuống, con cò mở mắt, xòe cánh bay đi thì lại hoang đường, li kì, thú vị…).

– Trí tưởng tượng phong phú và độc đáo của dân gian đã sáng tạo ra cuộc phiêu lưu – trừng trị kẻ ác của Mã Lương thật thú vị, kì diệu và sông động nên hình ảnh “cây bút thần” càng giàu ý nghĩa nhân văn. Đó là một báu vật linh thiêng giống như đũa thần, gậy thần…, là báu vật của nghệ thuật chân chính.

II./ RÈN KĨ NĂNG ĐỌC – HlỂU VĂN BẢN (trả lời câu hỏi SGK)

1./ Mã Lương thuộc kiểu nhân vật trong truyện cổ tích và tên một số nhân vật tương tự:

• Mã Lương thuộc kiểu nhân vật tuy nhỏ tuổi nhưng có tài năng kì lạ.
• Một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích như chú bé trong truyện Em bé thông minh, Thánh Gióng trong truyền thuyết Thánh Gióng…

2./ Những điều đã giúp cho Mã Lương có tài vẽ giỏi như vậy và những diều ấy có quan hệ với nhau:

• Những điều sau đây đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi:
• Em say mê môn vẽ từ nhỏ.
• Em dõc lòng học vẽ và hàng ngày chăm chỉ luyện tập.
• Em tập vẽ trong khi đang làm các công việc khác nhau như kiếm củi, cắt cỏ…
• Em tận dụng mọi vật dụng để vẽ: dùng que vẽ xuống đất, dùng tay nhúng nước vẽ lên đá, về nhà vẽ lên tường…
• Em học vẽ miệt mài không bỏ phí một ngày nào.
• Mã Lương được thần ban cho một cây bút bằng vàng. Cây bút giúp cho mọi vật em vẽ ra đều trở thành những vật thể sống động và có thể dùng để phục vụ cuộc sông con người.

Hai điều trên có quan hệ chặt chẽ Với nhau: niềm say mê vẽ và kiên trì lập luyện của em đã làm.cho thần linh cảm động mà hiện ra cho cây bút thần và cũng phải là người có niềm đam mê, có ý chí rèn luyện như em mới có thể tận dụng được sự hậu thuẫn của cây bút thần để vẽ nên những bức tranh kì lạ.

3./ Mã Lương đã dùng cây bút thần vẽ cho người nghèo khổ nào là cày, là cuốc, là đèn, là thùng múc nước…

Như thế là Mã Lương đã giúp cho người nghèo vơi bớt đi những khó khăn, thiếu thôn trong cuộc sông. Mã Lương không vẽ cho họ thóc, nhà cửa, vàng bạc, châu báu mà chỉ vẽ những vật dụng cần thiết dùng để lao động sản xuất và để thuận lợi trong sinh hoạt. Mã Lương vẫn muốn họ tự cầm cày, cầm cuốc để làm ra lúa gạo, tự mình gánh nước để dùng. Như vậy là để tránh cho mọi người tư tưởng ỷ lại và cách sông lười biếng, tham lam. Đó là cách sống lương thiện hợp với đạo lí ở đời.

Những kẻ giàu sang tham lam, độc ác bắt em vẽ theo ý muôn của chúng để chúng có nhiều vàng bạc châu báu, nhưng em cự tuyệt và bỏ trôn. Khi bị tên địa chủ đuổi gấp quá, Mã Lương dùng cây bút thần vẽ ra cung tên để bắn chết hắn.

Khi tên vua hung bạo muôn em vẽ rồng, em vẽ cho hắn một con cóc ghẻ; hắn đòi vẽ phượng, em vẽ một con gà trụi lông. Hai con vật xấu xí, hôi thôi này làm ô uế cả cung vụa.

Vua cướp cây bút thần của em để vẽ vàng thì chỉ được toàn đá và rắn.

Khi tên vua này muốn vẽ biển, thuyền và gió cho hắn, Mã Lương đã chiều theo ý hắn nhưng rồi vẽ ra bão táp phong ba để chôn vùi cả bọn vua quan dưới nước biển sâu.

4./ Truyện kể này được xây dựng theo trí tưởng tượng rất phong phú và độc đáo của nhân dân

Truyện có nhiều chi tiết lí thú và gợi cảm như:

• Mã Lương vẽ chim, chim tung cánh bay lên; vẽ cá, cá vẫy đuôi bơi lượn…

• Mã Lương khi bị giam đã vẽ lò lửa để sưởi, bánh nướng để ăn và thang để vượt tường, rồi vẽ ngựa để chạy, vẽ cung tên để diệt kẻ gian ác, vẽ ra gió, nước và gió giật, sóng dâng để dìm chết bọn vua quan…

5./ Ý nghĩa của truyện:

Truyện này có ý nghĩa thật sâu xa:

• Muôn có tài năng nghệ thuật thì con người phải có công rèn luyện, và nghệ thuật phải có một mục đích phục vụ thật tốt đẹp, đem lại lợi ích cho đời sông nhân dân.
• Truyện cũng nói lên niềm mơ ước của nhân dân về những khả năng kì diệu của con người, đồng thời nói lên quan niệm về công lí ở trên đời. Theo quan niệm này, những kẻ có quyền lực nhưng độc ác và gian tham phải bị trừng trị thích đáng.

Bố cục:

   - Đoạn 1 (Từ đầu ... em vẽ cho thùng): Mã Lương học vẽ và có bút thần, em vẽ giúp đỡ người nghèo.

   - Đoạn 2 (tiếp ... phóng như bay): Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ.

   - Đoạn 3 (tiếp ... lớp sóng hung dữ): Mã Lương dùng bút thần trừng trị tên vua hung ác, tham lam.

   - Đoạn 4 (còn lại): Những truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần.