YOMEDIA
NONE

Từ bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát, em có suy nghĩ gì về lối học thi cử của ngày xưa và nay.

Từ bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát, em có suy nghĩ gì về lối học thi cử của ngày xưa và nay.

Theo dõi Vi phạm
ADSENSE

Trả lời (1)

  • hành thư

    Bài được sáng tác vào lúc Cao Bá Quát đi thi hương tại trường thi Nam định. Đường công danh trong bối cảnh đất nước tối hù khiến người nho sĩ lưỡng lự như lạc đường trên “bãi cát dài”, lẽ nào không lối thoát.

    ‘Bãi cát dài lại bãi cát dài

    Một bước tới kéo lùi một bước

    Trời tối đi chẳng nghỉ

    Lữ khách rơi nước mắt.

    Anh chẳng học phép ông tiên ngủ

    Trèo non lội nước oán vô cùng!

    Xưa nay kẻ vì danh lợi

    Tất tả trên đường lộ

    Trước quán rượu gió tạt hơi rượu ngon

    Người tỉnh thường ít, kẻ say thì nhiều.

    Bãi cát dài, bãi cát dài, tính sao đây?

    Đường bằng thì mờ mịt, đường hiểm ác thì nhiều

    Nghe ta hát một khúc ca đường cùng

    Phương bắc, núi Bắc núi vạn trùng

    Phương nam núi Nam sóng vạn đợt

    Cớ sao anh vẫn còn đứng thẳng đây trên cát?’

    ‘Trường sa’, là “bãi cát dài”. Lời dạo trong bốn câu đầu thể hiện lòng quyết tâm của người lữ khách. Hành nhân với nỗi trong cô đơn tuyệt đối. “Vừa đi vừa ngủ” là một phép thuật của người tiên để họ đi xa mà không biết mệt. ‘Khúc cùng đồ’ (khúc ca ‘đường cùng’) là khúc hát của người đang ở bước đường cùng. Ai là người hát khúc cùng đồ?. Đó là người nho sĩ quyết một lòng ở ẩn không chịu ra làm quan, nếu bị ép thì họ “chuồn” vào núi. Phương Nam, phương Bắc núi non trùng trùng điệp điệp, người nho sĩ lo sợ gì không có chỗ dung thân. Hậu Hán thư có chép: Pháp Chân bảo viên Thái thú rằng: “nếu ông cứ bắt tôi ra làm quan thì ở phía bắc thì tôi vào núi Bắc, ở phía nam thì tôi vào núi Nam”. Việt Nam mình có câu “Đói thì về cạp đất mà ăn”. Tự tin! Bản lĩnh! Khí phách!.

    Rất ít khi Cao Bá Quát chịu phung phí lời thơ trong việc tả cảnh, tác giả chịu “xuất chiêu”, núi non nhấp nhô như sóng biển Đông. Núi non vốn tỉnh, xưa nay như một ước lệ trong Đường thi, đó là nơi dành cho người ở ẩn, nay với Cao Bá Quát lại trở thành động, núi liền núi nhấp nhô như sóng vận hành trong yên lặng mà nghe chừng như có tiếng thét gào của gió phụ họa. Núi tiếp hơi người để nâng cao chí khí của người quân tử đang cố tìm phương hành động giúp đời . ..

    Những câu thơ đầu của "Sa hành đoản ca" mở ra một hiện trạng, một cảnh ngộ và cũng là sự lên tiếng đầy bức xúc, bức bối của nhân vật trữ tình (Khách tử). Không gian và thời gian từ những câu thơ trên như đe doạ, như dồn lữ khách tới cái bi thương của hoàn cảnh: ngày sắp tàn (thời gian) mà không gian vẫn trải mở dằng dặc, mênh mang cát trắng (trường sa phục trường sa). Thực cảnh "bãi cát dài" ấy đem đến cảm giác thật rùng mình - "Đi một bước như lùi một bước". Hình ảnh "bãi cát dài" vì thế có thể khơi gợi cảm hứng từ hiện thực khách quan, "được hình thành trong những lần Cao Bá Quát đi thi Hội, qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng. Nhưng, hình ảnh "Trường sa phục trường sa" trong thơ Cao Bá Quát, thực sự bức bách như nỗi ám ảnh tâm tưởng. Thế nên, sự lên tiếng của nhân vật trữ tình mới quá đỗi chân thực và xúc động: "Khách tử lệ giao lạc" (Lữ khách trên đường nước mắt rơi).

    Từ hình ảnh về con người nhỏ bé, mong manh giữa biển cát - cuộc đời (tất nhiên hình ảnh "trường sa" vừa mang ý nghĩa tả thực, vừa là một ẩn dụ - tượng trưng), bài thơ của Cao Bá Quát lại mở tiếp ra một cấp độ nữa của cảm xúc và suy tư.

    Tứ thơ của "Sa hành đoản ca" - trong những câu thơ cuối đang thực sự vận động với nội lực đầy day dứt, trăn trở như sắp bùng phát cơn bão tố của lòng người:

    ‘Bãi cát dài, bãi cát dài biết tính sao đây?’

    Một câu thơ, một câu hỏi - tự nó ngân vang lời bi thiết trước hiện trạng như bế tắc, bần cùng khi con người đi đường mà chưa tìm ra đường. Chỉ thấy trước mắt: đường thật nhiều ám ảnh, ghê sợ mà "bước đường bằng phẳng thì mờ mịt"!

    "Sa hành đoản ca" của Cao Bá Quát, chợt cất lên tiếng thơ, tiếng hát khởi phát từ lòng người, thật lạ:

    ‘Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng"

    Cái hay và ấn tượng trong những con chữ của Cao Bá Quát là ở chỗ: tác giả dùng chữ "ca" (hát) chứ không dùng chữ "thuyết" (nói). Thế nên không thể: "Thính ngã nhất xướng cùng đồ thuyết" (hãy nghe ta nói lời đường cùng).

    Nỗi bi phẫn, u uất trong lòng, làm sao chỉ giải toả bằng lời nói thường tình? Phải cuồng ca, sảng ca - những lời ca dậy lửa, dậy sóng từ con tim đang ngập tràn nỗi đau và niềm kiêu hãnh. Khúc ca bi tráng của Cao Bá Quát đã đến độ cao trào của cảm hứng. Trước cảnh tượng điệp trùng vây bủa của núi, của sóng, của cát... phải biết đi tìm sự giải thoát cho số phận.

    Nhà thơ họ Cao chợt tìm đến mà hạ bút kết lại "Sa hành đoản ca" trong một câu thơ lạ. Và, cũng chính vì lạ mà chợt nâng cao và rộng mở, tầm cảm xúc và suy tư cho toàn bộ thi phẩm; tứ thơ cũng đột ngột dâng trào từ hình thức nghi vấn.

    ‘Anh còn đứng làm chi trên bãi cát’

    Bài thơ khép lại bằng câu hỏi với bao nhiêu băn khoăn, u uất. Nhưng, cũng chính từ câu chữ ấy, lại đánh thức sự tung phá và giải thoát cho con người và cảnh ngộ. Với Cao Bá Quát, con đường giải thoát cho số phận mình là tìm đến và tham gia cuộc khởi nghĩa Mỹ Lương (1854) chống lại triều Nguyễn. Từ buồn đau, bế tắc và cô đơn, trước bãi cát mịt mùng nghiệt ngã của cuộc đời - tiên sinh họ Cao tìm đến kiêu hãnh giữa thiên nhiên khoáng đạt vĩnh hằng.

      bởi hành thư 30/12/2019
    Like (0) Báo cáo sai phạm
Cách tích điểm HP

Nếu bạn hỏi, bạn chỉ thu về một câu trả lời.
Nhưng khi bạn suy nghĩ trả lời, bạn sẽ thu về gấp bội!

Lưu ý: Các trường hợp cố tình spam câu trả lời hoặc bị báo xấu trên 5 lần sẽ bị khóa tài khoản

Gửi câu trả lời Hủy
 
NONE

Các câu hỏi mới

AANETWORK
 

XEM NHANH CHƯƠNG TRÌNH LỚP 11

 

YOMEDIA
AANETWORK
OFF