Hóa học 11 CD Bài 8: Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

- Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.

a. Thành phần nguyên tố

b. Đặc điểm cấu tạo

- Liên kết hoá học chủ yếu là liên kết cộng hoá trị. Các nguyên tử carbon không những có khả năng liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn có thể liên kết với nhau tạo thành mạch carbon.

c. Tính chất vật lí

- Nhiệt độ nóng chảy thấp, nhiệt độ sôi thấp (dễ bay hơi) và thường không tan hoặc ít tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ.

d. Tính chất hoá học

- Dễ cháy, kém bền với nhiệt nên dễ bị nhiệt phân huỷ.

- Phản ứng của các hợp chất hữu cơ thường xảy ra chậm, theo nhiều hướng và tạo ra hỗn hợp các sản phẩm. Để tăng tốc độ phản ứng thường cần đun nóng và có xúc tác.

- Dựa vào thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ có thể phân thành hai loại:

Hình 8.1. Phân loại các hợp chất hữu cơ theo thành phần nguyên tố và đặc điểm liên kết

a. Khái niệm

- Nhóm chức kết hợp với gốc hydrocarbon (phần còn lại của phân tử hydrocarbon sau khi mất đi một hay nhiều nguyên tử hydrogen) để tạo thành phân tử chất hữu cơ mang những tính chất hoá học đặc trưng của nhóm chức đó.

Bảng 8.1. Nhóm chức và gốc hydrocarbon có trong phân tử một số chất hữu cơ

b. Xác định nhóm chức bằng phổ hồng ngoại

- Mỗi liên kết trong phân tử hợp chất hữu cơ hấp thụ một vài bức xạ hồng ngoại đặc trưng cho liên kết đó.

- Phổ hồng ngoại của một chất được máy phổ ghi lại tự động khi cho nguồn bức xạ hồng ngoại đi qua chất nghiên cứu.

- Phổ hồng ngoại thường biểu thị sự phụ thuộc của độ truyền qua (%) của bức xạ hồng ngoại vào số sóng (cm⁻¹).

- Các cực tiểu truyền qua (hoặc cực đại hấp thụ) ứng với dao động của các liên kết trong phân tử chất nghiên cứu được gọi là các tín hiệu (hoặc peak).

- Dựa vào các số sóng hấp thụ đặc trưng trên phổ IR có thể dự đoán nhóm chức trong phân tử chất nghiên cứu.

Hình 8.2. Phổ IR của butanal

Bảng 8.2. Sổ sóng hấp thụ đặc trưng trên phổ hồng ngoại của một số nhóm chức (R, R¹, R² là các gốc hydrocarbon)

Bài 1. Thành phần các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ

A. nhất thiết phải có carbon, th­ường có H, hay gặp O, N sau đó đến halogen, S, P...

B. gồm có C, H và các nguyên tố khác.

C. bao gồm tất cả các nguyên tố trong bảng tuần hoàn.

D. th­ường có C, H hay gặp O, N, sau đó đến halogen, S, P.

Hướng dẫn giải

Thành phần các nguyên tố trong hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có carbon, th­ường có H, hay gặp O, N sau đó đến halogen, S, P...

\(\Rightarrow\)  Chọn A

Bài 2. Cho một số phát biểu về đặc điểm chung của các phân tử hợp chất hữu cơ

1. Thành phần nguyên tố chủ yếu là C và H.

2. Có thể chứa nguyên tố khác như Cl, N, P, O.

3. Liên kết hóa học chủ yếu là liên kết cộng hóa trị.

4. Liên kết hóa học chủ yếu là liên kết ion.

5. Dễ bay hơi, khó cháy.

6. Phản ứng hóa học xảy ra nhanh.

7. Phản ứng xảy ra theo nhiều hướng

Các câu đúng là

A. 1, 2, 5, 6.        

B. 1, 2, 3, 5.        

C. 1, 2, 3, 7.        

D. 1, 2, 4, 6.

Hướng dẫn giải

Các phân tử hợp chất hữu cơ có đặc điểm chung là:

1. Thành phần nguyên tố chủ yếu là C và H.

2. Có thể chứa nguyên tố khác như Cl, N, P, O.

3. Liên kết hóa học chủ yếu là liên kết cộng hóa trị.

7. Phản ứng xảy ra theo nhiều hướng, tạo hỗn hợp sản phẩm

⇒ Đáp án: C

Học xong bài học này, em có thể:

– Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ; đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ; nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản.

– Phân loại được hợp chất hữu cơ (hydrocarbon và dẫn xuất).

– Sử dụng được bảng tín hiệu phổ hồng ngoại (IR) để xác định một số nhóm chức cơ bản.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Hóa học 11 CD Bài 8 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Chất hữu cơ là:

  • A. Hợp chất khó tan trong nước.
  • B. Hợp chất của carbon và một số nguyên tố khác trừ N, Cl, O.
  • C. Hợp chất của carbon trừ CO, CO₂, H₂CO₃, muối carbonate kim loại.
  • D. Hợp chất có nhiệt độ sôi cao.

• Câu 2:

  Hóa học hữu cơ là

  • A. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất có trong tự nhiên
  • B. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của carbon
  • C. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ
  • D. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất trong cơ thể sống

• Câu 3:

  Cho phân tử chất hữu cơ A có hai nguyên tố C và H, biết tỉ khối hơi của A so với H₂ là 28. Công thức phân tử chất hữu cơ A là

  • A. C₆H₆
  • B. C₅H₁₀
  • C. C₃H₆
  • D. C₄H₈

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Hóa học 11 CD Bài 8 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 51 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 1 trang 52 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 2 trang 52 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Vận dụng trang 52 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Luyện tập trang 52 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 3 trang 52 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 4 trang 53 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 5 trang 53 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 6 trang 54 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Câu hỏi 7 trang 55 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Bài 1 trang 56 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Bài 2 trang 56 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Giải Bài 3 trang 56 SGK Hóa học 11 Cánh diều – CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Hóa học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!