Địa lí 10 Kết nối tri thức Bài 3: Sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống. Một số ứng dụng của GPS và bản đồ số trong đời sống

- Vai trò của bản đồ:

+ Trong học tập bản đồ là phương tiện để học tập và rèn luyện các kĩ năng Địa lí tại lớp, ở nhà và trả lời phần lớn các câu hỏi kiểm tra về địa lí.

+ Qua bản đồ ta có thể biết được: Quy mô hình dạng các nước, các châu lục, sự phân bố dân cư, trung tâm công nghiệp, núi, sông…, Vị trí địa lí của đối tượng,.....

+ Trong đời sống bản đồ được sử dụng để hướng dẫn đường cho người du lịch, dự báo thời tiết, ....

+ Ví dụ: Bản đồ khu du lịch sinh thái Suối Tiên cho khách du lịch

Bản đồ khu du lịch Suối Tiên

- Để sử dụng, khai thác bản đồ đạt hiệu quả cao, cần lưu ý những điểm sau:

- Xác định rõ nội dung, yêu cầu của việc đọc bản đồ

- Chọn bản đồ phù hợp với nội dung cần tìm hiểu

- Hiểu được các yếu tố cơ bản của bản đồ như: tỉ lệ bản đồ, kí hiệu bản đồ, phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ

- Tìm hiểu kĩ bảng chú giải bản đồ

- Xác định mối quan hệ giữa các đối tượng địa dị trên bản đồ. 

- Khi đọc bản đồ đề giải thích một hiện tượng địa lí nào đó cần phải đọc các bản đồ có nội dung liên quan để phân tích, so sánh và rút ra nhận định cần thiết.

a. Khái niệm GPS và bản đồ số

- GPS:

+ GPS (viết tắt của Global Positioning System) hay hệ thống định vị toàn cầu là hệ thống xác định vị trí của bất kì đối tượng nào trên bề mặt Trái Đất thông qua hệ thống vệ tinh.

+ Nguyên lí hoạt động của GPS được mô tả như Hình 3.1. Nguyên lí hoạt động của GPS:

1. Các vệ tinh nhân tạo bay vòng quanh Trái Đất theo quỹ đạo chính xác và phát tín hiệu có thông tin xuống Trái Đất.

2. Các trạm thu GPS nhận các thông tin đề tính chính xác vị trí của đối tượng. Sau khi vị trí được xác định, trạm thu GPS có thể tính các thông tin khác như: tốc độ di chuyển, hướng chuyển động, khoảng cách tới điểm đến,...

Hình 3.1. Nguyên lí hoạt động của GPS

- Bản đồ số:

+ Bản đồ số là một tập hợp có tổ chức, lưu trữ các dữ liệu bản đồ trên thiết bị có khả năng đọc như máy tính, điện thoại thông minh và được thể hiện dưới dạng hình ảnh bản đồ.

+ Bản đồ số bao gồm các thành phần cơ bản sau:

. Thiết bị ghi dữ liệu.

. Máy tính.

. Cơ sở dữ liệu.

. Thiết bị thể hiện bản đồ.

+ Ưu điểm của bản đồ số: thuận lợi trong sử dụng, lưu trữ và chỉnh sửa ⇒ Ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống.

b) Ứng dụng của GPS và bản đồ số

- GPS và bản đồ số được sử dụng nhiều trong cuộc sống hiện đại với nhiều ứng dụng hữu ích.

- Ứng dụng nổi bật nhất của GPS là định vị, nhằm xác định vị trí chính xác của các đối tượng trên bản đồ. Nếu như GPS có tính năng định vị thì bản đồ số là công cụ truyền tải, giám sát tính năng đó.

- Một số ứng dụng khác của GPS và bản đồ số như: dùng để dẫn đường, quản lý và điều hành sự di chuyền của các đối tượng có gắn thiết bị định vị, ...

Hình 3.2. Người dùng sử dụng GPS trên điện thoại thông minh để xác định vị trí và tìm đường đi

- Ngoài ra, GPS và bản đồ số còn được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như trong giao thông vận tải, trong đo đạc khảo sát và thi công công trình, trong quân sự, trong khí tượng và giám sát Trái Đất, ...

Bài tập 1: GPS và bản đồ số là gì? GPS và bản đồ số có ứng dụng như thế nào trong cuộc sống?

Hướng dẫn giải:

- Bản đồ số là một tập hợp có tổ chức, lưu trữ các dữ liệu bản đồ trên thiết bị có khả năng đọc như máy tỉnh, điện thoại thông minh và được thê hiện dưới đạng hình ảnh bản đỗ.

- GPS và bản đồ số dùng để định vị vị trí toàn cầu.

Bài tập 2: Nêu khái niệm của GPS?

Hướng dẫn giải:

GPS (viết tắt của Global Positioning System) hay hệ thống định vị toàn cầu là hệ thống Xác định vị trí của bất kì đối tượng nào trên bề mặt Trái Đất thông qua hệ thống vệ tinh.

Bài tập 3: Kể tên một số ứng dụng của GPS và bản đồ số?

Hướng dẫn giải:

Một số ứng dụng và tính năng của GPS và bản đồ số:

- Định vị;

- Dẫn đường, quản lí và điều hành sự di chuyển của các đối tượng có gắn thiết bị định vị;

- Tìm người, thiết bị đã mất hay đánh dấu địa điểm khi chụp ảnh cũng như tối ưu hóa kết quả tìm kiếm;

- Ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực: giao thông vận tải, đo đạc khảo sát và thi công công trình, quân sự, khí tượng, giám sát Trái Đất,…

Học xong bài này các em cần biết:

- Nêu được các lưu ý khi sử dụng bản đồ trong học tập và đời sống

- Nêu được nguyên lí thực hiện của GPS

- Trình bày được các ứng dụng của GPS và bản đồ số

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Cho biết ý nào dưới đây là không đúng về bản đồ?

  • A. Bản đồ có tỉ lệ càng nhỏ thì phạm vi lãnh thổ thể hiện được càng lớn
  • B. Bản đồ có tỉ lệ càng lớn mức độ chi tiết càng cao
  • C. Bản đồ Quốc gia thường có tỉ lệ lớn hơn bản đồ thế giới
  • D. Bản đồ có tỉ lệ càng nhỏ càng dễ xác định đặc điểm của các đối tượng

• Câu 2:

  Muốn tìm hiểu về chế độ nước ta của một con sông, cần phải sử dụng bản đồ nào?

  • A. Bản đồ khí hậu
  • B. Bản đồ địa hình
  • C. Bản đồ địa chất
  • D. Bản đồ nông nghiệp

• Câu 3:

  Loại bản đồ nào dưới đây thường xuyên được sử dụng trong quân sự?

  • A. Bản đồ dân cư
  • B. Bản đồ khí hậu
  • C. Bản đồ địa hình
  • D. Bản đồ nông nghiệp

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 3 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 12 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 1 trang 12 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Câu hỏi mục 2 trang 14 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập trang 14 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng trang 14 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài tập 1 trang 9 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài tập 2 trang 10 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài tập 3 trang 10 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Giải bài tập 4 trang 10 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!