Thông qua cơ cấu kinh tế người ta có thể đánh giá sự phát triển kinh tế. Có những loại cơ cấu kinh tế nào? Ngoài quy mô, cơ cấu còn có những chỉ tiêu nào được sử dụng để đánh giá sự phát triển của nền kinh tế? Cùng HOC247 giải đáp các thắc mắc này qua nội dung bài giảng Bài 22: Cơ cấu kinh tế, tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia dưới đây!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Cơ cấu kinh tế
a) Khái niệm
Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.
b) Phân loại cơ cấu kinh tế
Cơ cấu kinh tế có thể phân thành: cơ cấu theo ngành, cơ cấu theo thành phần kinh tế và cơ cấu theo lãnh thổ như hình dưới đây
.jpg)
- So sánh các loại cơ cấu kinh tế
|
Loại cơ cấu |
Cơ cấu theo ngành |
Cơ cấu theo thành phần kinh tế |
Cơ cấu theo lãnh thổ |
|
Thành phần |
- Nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản - Công nghiệp và xây dựng - Dịch vụ |
- Kinh tế trong nước (kinh tế Nhà nước, kinh tế ngoài Nhà nước). - Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài |
- Vùng kinh tế - Khu kinh tế - ..... |
|
Ý nghĩa |
Cơ cấu theo ngành là bộ phận cơ bản nhất trong cơ cấu kinh tế. Cơ cấu theo ngành biểu thị tỉ trọng, vị trí của các ngành và mối quan hệ giữa các ngành trong nền kinh tế. Cơ cấu theo ngành phản ánh trình độ phát triển (khoa học - công nghệ, lực lượng sản xuất, ...) của nền sản xuất xã hội. |
Cơ cấu theo thành phần kinh tế cho biết sự tồn tại của các thành phần tham gia hoạt động kinh tế. Cơ cấu theo thành phần kinh tế phản ánh khả năng khai thác năng lực tổ chức sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế trong nền kinh tế. Vị thế của các thành phần kinh tế có sự thay đổi ở các giai đoạn khác nhau. |
Cơ cấu theo lãnh thổ cho biết mối quan hệ của các bộ phận lãnh thổ hợp thành nền kinh tế. Cơ cấu theo lãnh thổ phản ánh trình độ phát triển, thế mạnh đặc thù của mỗi lãnh thổ.
|
1.2. Tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia
- Tổng sản phẩm trong nước hay tổng sản phẩm quốc nội (GDP)
+ Là tổng giá trị (theo giá cả thị trường) của tất cả hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi lãnh thổ quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm).
+ GDP được tạo ra bởi các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ quốc gia ở một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm). Được dùng để phân tích quy mô, cơ cấu kinh tế, tốc độ tăng trưởng và sức mạnh kinh tế của một quốc gia.
- Tổng thu nhập quốc gia (GNI)
+ Là tổng giá trị (theo giá cả thị trường) của tất cả các sản phầm và dịch vụ cuối cùng do tất cả công dân cùa một quốc gia tạo ra trong một năm.
+ Chỉ số GNI đo lường tổng giá trị mà công dân mang quốc tịch nước đó sản xuất ra trong thời gian (thường là 1 năm). GNI dùng để đánh giá sự tăng trường kinh tế cùa mỗi quốc gia một cách đầy đủ và đúng thực lực.
⇒ GDP và GNI bình quân đầu người tính bằng quy mô GDP và GNI chia cho tổng số dân ở một thời điểm nhất định. Hai chỉ số này dùng để đánh giá mức sống dân cư của một quốc gia.
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Cơ cấu kinh tế là gì? Ngoài cơ cấu kinh tế, còn có những tiêu chí nào để đánh giá sự phát triển kinh tế?
Hướng dẫn giải:
- Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.
- Ngoài cơ cấu kinh tế, còn có những tiêu chí GDP, GNI,… để đánh giá sự phát triển kinh tế.
Bài tập 2: Phân biệt GDP và GNI?
Hướng dẫn giải:
|
Đặc điểm |
GDP |
GNI |
|
Khái niệm |
Là tổng giá trị (theo giá cả thị trường) của tất cả hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi lãnh thổ quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm). |
Là tổng giá trị (theo giá cả thị trường) của tất cả các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng do tất cả công dân của một quốc gia tạo ra trong một năm. |
|
Đối tượng đóng góp |
Các thành phần kinh tế đóng góp vào GDP gồm cả thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài hoạt động tại quốc gia đó. |
Công dân của một quốc gia có thể tạo ra các giá trị ở cả trong và ngoài lãnh thổ quốc gia đó. |
|
Đo lường |
GDP được tạo ra bởi các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ quốc gia ở một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm). |
Chỉ số GNI đo lường tổng giá trị mà công dân mang quốc tịch nước đó sản xuất ra trong thời gian (thường là 1 năm). |
|
Ý nghĩa |
Chỉ số GDP được dùng để phân tích quy mô, cơ cấu kinh tế, tốc độ tăng trưởng và sức mạnh kinh tế của một quốc gia. |
GNI dùng để đánh giá sự tăng trưởng kinh tế của mỗi quốc gia một cách đầy đủ và đúng thực lực. |
Luyện tập
Học xong bài này các em cần biết:
- Nêu được khái niệm và đặc điểm của các loại cơ cấu kinh tế
- Trình bày được đặc điểm của hai chỉ tiêu đánh giá sự phát triển kinh tế là GPD và GNI
3.1. Trắc nghiệm Bài 22 Địa lí 10 KNTT
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 9 Bài 22 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Giảm tỉ trọng nghành nông – lâm – ngư nghiệp, tăng tỉ trọng nghành công nghiệp – xây dựng
- B. Tăng tỉ trọng nhanh nông – lâm – ngư nghiệp, giảm tỉ trọng nhanh dịch vụ
- C. Giữ nguyên tỉ trọng nhanh nông – lâm – ngư nghiệp, thay đổi tỉ trọng nhanh công nghiệp – xây dựng và dịch vụ
- D. Giảm tỉ trọng nhanh nông – lâm – ngư nghiệp, tăng tỉ trọng nghành dịch vụ
-
- A. Ổn định về tỉ trọng giữa các ngành
- B. Thay đổi phù hợp với trình độ phát triển sản xuất
- C. Giống nhau giữa các nước, nhóm nước
- D. Không phản ánh được trình độ phát triển của các quốc gia
-
Câu 3:
Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế giữa các ngành là quá trình thay đổi tích cực, phù hợp với yếu tố nào?
- A. Quá trình phát triển kinh tế của các quốc gia
- B. Khả năng phát triển sản xuất các ngành
- C. Các nhóm nước phát triển hơn
- D. Trình độ phát triển của các nước phát triển
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 22 Địa lí 10 KNTT
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 9 Bài 22 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 65 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 1 trang 65 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 2 trang 66 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Luyện tập trang 66 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Vận dụng trang 66 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Giải bài tập 1 trang 55 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Giải bài tập 2 trang 56 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Giải bài tập 3 trang 57 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Giải bài tập 4 trang 57 SBT Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Hỏi đáp Bài 22 Địa lí 10 KNTT
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 HỌC247
