Cùng HOC247 tìm hiểu xem có những tiêu chí quan trọng dùng để so sánh, đánh giá trình độ phát triển kinh tế và mức sống dân cư giữa các quốc gia qua nội dung bài giảng của Bài 19: Cơ cấu nền kinh tế, tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia trong chương trình Địa lí 10 Cánh diều dưới đây.
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Cơ cấu kinh tế
- Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, các lĩnh vực, bộ phặn kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.
Hình 19. Sơ đồ cơ cấu kinh tế
- Cơ cấu kinh tế bao gồm ba bộ phận cơ bản.
+ Cơ cấu kinh tế theo ngành là tập hợp tất cả các ngành hình thành nên nền kinh tế và các mối quan hệ tương đối ổn định giữa chúng.
+ Cơ cấu kinh tế theo thành phần kinh tế được hình thành dựa trên chế độ sở hữu, bao gồm nhiều thành phần kinh tế cỏ tác động qua lại với nhau.
+ Cơ cấu kinh tế theo lãnh thổ là kết quả của phân công lao động xã hội theo lãnh thổ dựa trên sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, ...
1.2. Tổng sản phẩm trong nước và tổng thu nhập quốc gia
- Tổng sản phẩm trong nước (viết tắt tiếng Anh là GDP) là tổng gỉá trị sản phẩm vật chất vả dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra bên trong lãnh thổ một nước, trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm), không phân biệt do người trong nước hay người nước ngoài tạo ra.
- Tổng thu nhập quốc gia (viết tắt tiếng Anh là GNI) là tổng thu nhập từ sản phẩm vật chất vả dịch vụ cuối cùng do công dân một nước tạo ra, trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm), không phân biệt họ cư trú ở lãnh thổ nào (kể cả ở trong nước và ở nước ngoài).
⇒ Như vậy, GNI bằng GDP cộng với các khoản thu nhập nhận được từ nước ngoài, trừ đi các khoản thu nhập chuyên trả cho nước ngoài. GNI phản ánh nội lực của nền kinh tế. GNI lớn hơn hay nhỏ hơn GDP phụ thuộc vào các yếu tố nước ngoài.
* Ví dụ:
Một công dân Việt Nam sang Nhật Bản lao động trong một khoảng thời gian nhất định. Thu nhập mà người này kiếm được ở Nhật Bản sẽ được tính vào GDP của Nhật Bản bởi khoản tiền này được làm ra trên đất nước Nhật Bản. Tuy nhiên, khoản thu nhập này không được tính vào GNI của Nhật Bản bởi người này không mang quốc tịch Nhật Bản.
- Tổng sản phẩm trên địa bàn (viết tắt tiếng Anh là GRDP) phản ánh giá trị mới tăng thêm của hàng hoá và dịch vụ được tạo ra trên địa bàn tỉnh/ thành phố trong một thời gian nhất định. Nội dung, phương pháp tính GRDP và GDP hoàn toàn giống nhau, chỉ khác nhau ở phạm vi tính toán.
- GDP và GNI bình quân đầu người:
+ Được tính bằng cách chia GDP và GNI cho tổng số dân ở một thời điểm nhất định (thường là một năm).
+ Là những tiêu chí quan trọng dùng để so sánh, đánh giá trình độ phát triển kinh tế và mức sống dân cư giữa các quốc gia; là một trong những căn cứ để tính chỉ số phát triển con người.
+ Dựa vào GNI/người năm 2019, Ngân hàng Thế giới đã phân chia các nước thành bốn nhóm thu nhập:
. Nước thu nhập thấp có GN l/người dưới 1 025 USD/năm.
. Nước thu nhập trung bình thấp từ 1 026- 3 995 USD/năm.
. Nước thu nhập trung bình cao từ 3 996 - 12 375 USD/năm.
. Nước thu nhập cao trên 12 375 USD/năm.
Bài tập minh họa
Bài tập 1: Cơ cấu kinh tế là gì? Có mấy loại cơ cấu kinh tế? Có những tiêu chí nào để đánh giá sự tăng lên về quy mô sản lượng của cải, vật chất?
Hướng dẫn giải:
- Khái niệm: Cơ cấu kinh tế là tổng thể các ngành, các lĩnh vực bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định hợp thành.
- Phân biệt: Các 3 loại cơ cấu kinh tế
+ Cơ cấu theo ngành
+ Cơ cấu theo thành phần
+ Cơ cấu theo lãnh thổ
- Có 3 tiêu chí đó là : GDP, GNI, GDP và GNI.
Bài tập 2: Nội dung chủ yếu nhất của cơ cấu kinh tế là gì?
Hướng dẫn giải:
Cơ cấu kinh tế là tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành tổng thể nền kinh tế. Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế là:
- Tập hợp các bộ phận (thành phần) hợp thành.
- Các bộ phận có mối quan hệ hữu cơ tương đối ổn định theo một tương quan hay tỉ lệ nhất định.
Bài tập 3: Cơ cấu ngành kinh tế gồm các bộ phận nào?
Hướng dẫn giải:
Cơ cấu ngành là bộ phận cơ bản nhất của cơ cấu kinh tế, phản ánh trình độ phân công lao động xã hội và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Dựa vào tính chất của hoạt động sản xuất, người ta chia ra thành ba nhóm ngành chính gồm: nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; dịch vụ.
Luyện tập
Học xong bài này các em cần biết:
- Trình bày được khái niệm cơ cấu kinh tế; phân biệt được các loại cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế theo lãnh thổ.
- So sánh được một so tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế: trong sản phẩm trong nước (GDP), tổng thu nhập quốc gia (GNI), GDP và GNI bình quân đầu người.
- Phân tích được sơ đồ cấu nền kinh tế.
- Vẽ được biểu đồ cơ cấu nền kinh tế và nhận xét, giải thích.
- Liên hệ được một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế ở địa phương.
3.1. Trắc nghiệm Bài 19 Địa lí 10 Cánh diều
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Cánh diều Chương 8 Bài 19 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Việc sở hữu kinh tế theo thành phần
- B. Việc sử dụng lao động theo ngành
- C. Trình độ phân công lao động xã hội
- D. Trình độ phát triển lực lượng sản xuất
-
- A. Trình độ phát triển, thế mạnh mỗi lãnh thổ
- B. Trình độ phát triển của nền sản xuất xã hội
- C. Khả năng khai thác năng lực tổ chức sản xuất
- D. Sản phẩm phân công lao động theo lãnh thổ
-
- A. Tập hợp của tất cả các ngành hình thành nên nền kinh tế
- B. Tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành
- C. Là kết quả của phân công lao động xã hội theo lãnh thổ
- D. Hình thành dựa trên chế độ sở hữu, gồm nhiều thành phần
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 19 Địa lí 10 Cánh diều
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Cánh diều Chương 8 Bài 19 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 67 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi trang 68 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Câu hỏi trang 69 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Luyện tập trang 69 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Vận dụng trang 69 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 1 trang 34 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 2 trang 34 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 3 trang 34 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 4 trang 34 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 5 trang 35 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 6 trang 35 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD
Hỏi đáp Bài 19 Địa lí 10 Cánh diều
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 HỌC247
