Địa lí 10 Cánh diều Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hóa

- Các nhân tố tự nhiên có tác động quan trọng đến sự phân bố dân cư.

+ Những nơi khí hậu ôn hoà, nguồn nước dồi dào, địa hình thấp bằng phẳng, đất đai màu mỡ, ... dân cư thường đông đúc.

+ Những nơi khí hậu khắc nghiệt, nguồn nước khan hiếm, địa hình cao và dốc, đất đai cằn cỗi, ... dân cư thường thưa thớt.

- Các nhân tố kinh tế - xã hội có tác động quyết định đến phân bố dân cư, đặc biệt là trình độ phát triển của lực lượng sản xuât và tính chất của nền kinh tế. Những khu vực có kinh tế phát triển, cơ sở hạ tầng tốt, lịch sử khai thác lãnh thổ lâu đời, ... là những nơi đông dân và ngược lại.

Hình 17.1. Bản đồ phân bố dân cư trên thế giới năm 2020

Đô thị hoá là quá trình mở rộng và phát triển mạng lưới đô thị, tập trung dân cư ngày càng đông vào các đô thị, phổ biến ngày càng rộng rãi lối có sống đô thị.

Các nhân tố tác động đến đô thị hóa:

- Vị trí địa lí sẽ tạo động lực phát triển đô thị và quy định chức năng đô thị.

- Điều kiện tự nhiên như: Địa hình, đất, khí hậu, nguồn nước, khoáng sản, ... có tác động đến:

+ Bố trí cơ sở hạ tầng, kiến trúc, cảnh quan đô thị.

+ Khả năng mở rộng không gian đô thị.

+ Chức năng, bản sắc đô thị.

- Các điều kiện kinh tế - xã hội như: Dân cư, trình độ phát triển kinh tế, cơ sở vật chất - kĩ thuật, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, ... có tác động đến

+ Mức độ và tốc độ đô thị hoá

+ Cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, lối sống, ...

+ Quy mô và chức năng đô thị.

+ Hình thành hệ thống đô thị toàn cầu.

b. Ảnh hưởng của đô thị hoá đến kinh tế, xã hội và môi trường

- Đô thị hoá góp phần thúc đẩy tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế; tạo việc làm, nâng cao thu nhập, thay đổi cơ cấu lao động, phổ biến văn hoá và lối sống đô thị; mở rộng không gian đô thị, hình thành môi trường đô thị với chất lượng ngày càng cải thiện (trong lành, an toàn, tiện nghi); ...

- Tuy nhiên, đô thị hoá nếu vượt quá tầm kiểm soát, không gắn liên với công nghiệp họá sẽ gây ra nhiều hậu quả, làm cho cơ sở hạ tầng đô thị quá tải; gây sức ép đối với vấn đề việc làm, nhà ở và gía tăng tệ nạn xã hội; chất lượng môi trường không đảm bảo.

Bài tập 1: Tác động của các nhân tố tự nhiên và kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư như thế nào? Đô thị hóa chịu tác động của các nhân tố nào và có ảnh hưởng gì đến phát triển kinh tế, xã hội, môi trường?

Hướng dẫn giải:

- Các nhân tố tự nhiên có tác động quan trọng đến sự phân bố dân cư, những nơi khí hậu ôn hòa, nguồn nước dồi dào địa hình thấp và bằng phẳng đất đai màu mỡ thường có dân cư đông đúc ngược lại nơi khí hậu khắc nghiệt nguồn nước khan hiếm, địa hình dốc … dân cư thường thưa thớt.

- Các nhân tố kinh tế xã hội có tác động quyết định đến phân bố dân cư đặc biệt là trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và tính chất nền kinh tế, khu vực có nền kinh tế phát triển cơ sở hạ tầng tốt lịch sử khai thác lâu đời … là những nơi đông đan và ngược lại

- Đô thị hóa chịu tác động của các nhân tố: điều kiện tự nhiên; kinh tế - xã hội

- Tác động của quá trình đô thị hóa:

+ Đô thị hóa góp phần thúc đẩy tăng trưởng chuyển dịch cơ câu kinh tế tạo việc làm nâng cao thu nhập thay đổi cơ cấu lao động phỏ biến văn hóa lối sông đô thị, mở rrojng không gian đô thị hình thành môi trườg đô thị với chất lượng ngày càng cải thiện

+ Tuy nhiên đô thị hóa nếu vượt tầm kiểm soát không gắn liền với công nghiệp hóa sẽ gây ra nhiều hậu quả làm cơ sở hạ tầng đô thị quá tải gây sức ép với việc làm, tệ nạn, chất lượng môi trường

Bài tập 2: Khu vực nào ở châu Mĩ có mật độ dân số cao nhất hiện nay?

Hướng dẫn giải:

- Khu vực ở châu Mĩ có mật độ dân số cao nhất hiện nay là Ca-ri-bê (phổ biến từ 10 đến 100 người/km² - 2020).

- Còn khu vực có mật độ dân số thấp nhất là Bắc Mĩ (phổ biến từ 10 đến 100 người/km², có nơi dưới 10 người/km² - 2020).

Học xong bài này các em cần biết:

- Phân tích được tác động của các nhân tố tự nhiên, kinh tế - xã hội đến phân bố dân cư.

- Trình bày được khái niệm, phân tích được các nhân tố tác động đến đô thị hoá và ảnh hưởng của đô thị hoá đến sự phát triển kinh tế - xã hội và môi trường.

- Nhận xét và giải thích được sự phân bố dân cư thế giới thông qua bản đồ.

- Vẽ được biểu đồ về dân số (quy mô, động thái, cơ cấu).

- Phân tích được biểu đồ, số liệu thống kê về dân số, xử lí số liệu.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Cánh diều Chương 7 Bài 17 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Khu vực nào có mật độ dân số cao nhất thế giới hiện nay?

  • A. Tây Âu
  • B. Đông Á
  • C. Nam Âu
  • D. Ca-ri-bê

• Câu 2:

  Nguyên nhân nào sau đây có tính quyết định đến phân bố dân cư?

  • A. Trình độ phát triển sản xuất
  • B. Các điều kiện của tự nhiên
  • C. Tính chất của ngành sản xuất
  • D. Lịch sử khai thác lãnh thổ

• Câu 3:

  Khu vực nào sau đây ở châu Mĩ có mật độ dân số cao nhất hiện nay?

  • A. Bắc Mĩ
  • B. Nam Mĩ
  • C. Ca-ri-bê
  • D. Trung Mĩ

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Cánh diều Chương 7 Bài 17 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 62 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 1 trang 63 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi 2 trang 63 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Câu hỏi trang 64 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Luyện tập trang 64 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Luyện tập 2 trang 64 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 64 SGK Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 1 trang 31 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 2 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 3 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 4 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 5 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 6 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 7 trang 32 SBT Địa lí 10 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!