Sinh học 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2: Cảm ứng ở sinh vật

- Cảm ứng ở sinh vật là khả năng cơ thể sinh vật tiếp nhận và phản ứng thích hợp với các kích thích từ môi trường, đảm bảo cho sinh vật tồn tại và phát triển.

- Cảm ứng ở sinh vật được thực hiện bằng các cơ chế, hình thức khác nhau giúp sinh vật thích ứng được với những thay đổi từ môi trường, đồng thời duy trì môi trường bên trong tối ưu cho các hoạt động sống của cơ thể, nhờ đó sinh vật tồn tại, sinh trưởng và thích nghi với môi trường.

Hình 1. Một số hiện tượng cảm ứng ở sinh vật

- Thực vật:

+ Thực vật thường sống cố định, bám rễ vào đất nên phản ứng chính của thực vật là thay đổi hình thái hoặc sự vận động các cơ quan.

+ Phản ứng của thực vật được kiểm soát bởi các hormone. Cảm ứng ở thực vật thường khó nhận thấy, diễn ra chậm, ...

- Động vật: Phản ứng diễn ra nhanh nên dễ nhận thấy ngay

- Thực vật:

+ Hướng động: là phản ứng vận động sinh trưởng của thực vật đối với tác nhân kích thích theo một hưởng xác định. Dựa vào sự phản ứng trả lời kích thích của thực vật, có thể chia hướng động thành hướng động dương và hướng động âm.

+ Ứng động: là phản ứng vận động của thực vật đối với tác nhân kích thích không định hưởng của môi trường. Ứng động bao gồm ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.

Hình 2. Một số kiểu hướng động ở thực vật: hướng sáng (a), hướng nước (b), hướng trọng lực (c), hướng hoá (d), hướng tiếp xúc (e)

- Động vật:

+ Phȧn xa không điều kiện: là phản xạ bẩm sinh, di truyền, đặc trưng cho loài, rất bền vững.

+ Phản xạ có điều kiện: là phản xạ hình thành qua quá trình học tập, mang tính cá thể, không bền vững.

- Thu nhận kích thích:

+ Thực vật: Rễ, thân, lá.

+ Động vật: Thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm.

- Dẫn truyền và xử lí thông tin

+ Thực vật: Chất truyền tín hiệu.

+ Động vật: Hệ thần kinh.

- Trả lời kích thích.

+ Thực vật: Vận động gắn với sinh trưởng và Vận động không gắn với sinh trưởng.

+ Động vật: Cơ (co hoặc dãn) và tuyến (tăng hoặc giảm tiết).

Bài 1: Dựa vào sự phản ứng trả lời kích thích của thực vật có bao nhiêu loại hướng động?

Hướng dẫn giải

Hướng động ở thực vật được chia thành hướng động dương (sự vận động sinh trưởng hướng tới nguồn kích thích) và hướng động âm (sự vận động sinh trưởng hướng tránh xa nguồn kích thích).

Bài 2: Liệt kê một số biện pháp làm tăng năng suất cây trồng dựa trên kiến thức về cảm ứng ở thực vật?

Hướng dẫn giải

Biện pháp tăng năng suất cây trồng:

- Dựng giàn cho cây họ bầu, bí phát triển.

- Bón phân quanh gốc

- Vun gốc cây, tỉa các cành non gần gốc

- Trồng xen canh cây ưa sáng và cây ưa bóng

Học xong bài này các em cần biết:

- Trình bày được vai trò, đặc điểm và cơ chế của quá trình cảm ứng ở thực vật và động vật.

- Vận dụng kiến thức vào thực tiễn để tăng năng suất hoặc có các biện pháp chăm sóc cây trồng và vật nuôi.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Phát biểu nào dưới đây về hình thức học tập ở động vật là không đúng?

  • A. Quen nhờn là hình thức con vật phớt lờ, không trả lời những kích thích lặp lại nhiều lần nếu những kích thích đó không kèm theo sự nguy hiểm nào
  • B. Học liên hệ là hình thức phức tạp của học tập, đó là sự phối hợp các kinh nghiệm để tìm cách giải quyết những tình huống mới
  • C. Học xã hội là hình thức học cách giải quyết vấn đề bằng cách quan sát hành vi của các cá thể khác
  • D. Học in vết được hình thành ở một giai đoạn nhất định trong cuộc đời cá thểđộng vật

• Câu 2:

  Tập tính bảo vệ lãnh thổ diễn ra giữa những cá thể như thế nào?

  • A. Những cá thể cùng loài
  • B. Những cá thể khác loài
  • C. Những cá thể cùng lứa trong loài
  • D. Con với bố mẹ

• Câu 3:

  Chim di cư để tránh rét, cá di cư để đẻ trứng là tập tính gì?

  • A. Tập tính thứ sinh
  • B. Tập tính bẩm sinh
  • C. Bản năng
  • D. Cả phương án B và C đêu đúng

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải Bài tập 1 trang 100 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 2 trang 100 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 3 trang 100 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 4 trang 100 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 5 trang 100 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!