Mời các em cùng tham khảo nội dung bài giảng Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn thuộc sách Kết Nối Tri Thức do HỌC247 biên soạn và tổng hợp dưới đây. Với nội dung bài giảng rõ ràng, mạch lạc sẽ giúp các em hiểu được khát vọng của nhân dân về một dân tộc độc lập thống nhất qua dẫn chứng lịch sử cụ thể, lập luận sắc bén của Lí Công Uẩn. Chúc các em học tốt!
Tóm tắt bài
1.1. Tìm hiểu chung
1.1.1. Tác giả Lí Công Uẩn
a. Tiểu sử:
- Lý Công Uẩn (974 - 1028) tức Lý Thái Tổ, người châu Cổ Pháp, lộ Bắc Giang (nay thuộc xã Đình Bảng, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh).
- Ông là một người thông minh, nhân ái, có chí lớn và lập được nhiều chiến công.
- Dưới thời Tiền Lê, ông làm Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ. Khi Lê Ngọa Triều mất, ông được triều thần tôn lên làm vua, lấy niên hiệu là Thuận Thiên.
Tượng đài Vua Lý Thái Tổ tại Hà Nội
b. Sự nghiệp sáng tác
- Cuộc đời và sự nghiệp sáng tác:
+ Ông là người thông minh, có chí lớn, lập được nhiều chiến công.
+ Dưới thời Lê ông làm chức Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ.
+ Khi Lê Ngọa mất ông được tôn lên làm vua lấy niên hiệu là Thuận Thiên.
- Phong cách sáng tác: Sáng tác của ông chủ yếu là để ban bố mệnh lệnh, thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao có ảnh hưởng đến vận nước.
1.1.2. Tác phẩm
a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
Năm Canh Tuất niên hiệu Thuận Thiên thứ nhất (năm 1010), Lý Công Uẩn đã viết bài chiếu bày tỏ ý định dời đô từ Hoa Lư (nay thuộc tỉnh Ninh Bình) về thành Đại La (nay thuộc Hà Nội).
b. Thể loại:
- Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh.
- Chiếu có thể được viết bằng văn vần, văn biền ngẫu hoặc văn xuôi, được công bố trước nhân dân một cách trang trọng.
- Một số bài chiếu thể hiện những tư tưởng chính trị lớn lao, có quyết định đến sự tồn vong, thịnh trị của một đất nước.
c. Bố cục văn bản:
- Phần 1: Từ đầu đến “Trẫm rất đau đớn, không thể không dời”: Nguyên nhân cần phải dời đô.
- Phần 2: Tiếp theo đến “... đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời”: Nguyên nhân chọn thành Đại La làm kinh đô.
- Phần 3: Còn lại: Lời thông báo quyết định dời đô.
d. Tóm tắt tác phẩm:
Lịch sử Trung Quốc chứng minh các triều đại vì muốn đất nước được hưng thịnh nên đã quyết định dời đô. Còn ở nước ta, nhà Đinh và nhà Lê tầm nhìn hạn hẹp, không theo ý trời - không chịu đổi dời nên vận nước ngắn hạn, nhân dân lầm than. Trước những bài học của các thế hệ đi trước đó, Lí Công Uẩn muốn dời đô để giúp đất nước hùng mạnh và phát triển hơn. Vì vậy, ông đã đưa ra ý muốn của mình và hỏi quân thần, nhân dân về việc dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La - xét về mọi mặt, mọi phương diện địa lí, lịch sử thì Đại La là chốn tụ hội trọng điểm của đất nước. Lí Công Uẩn cho thấy việc dời đô là đúng đắn.
.jpg)
Chiếu dời đô được trưng bày tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám
1.2. Đọc hiểu văn bản
1.2.1. Lí do dời đô
* Cơ sở lịch sử:
+ Nhà Thương: 5 lần dời đô.
+ Nhà Chu: 3 lần dời đô.
* Mục đích:
+ Đóng đô ở nơi trung tâm .
+ Mưu toan nghiệp lớn.
+ Tính kế muôn đời cho con cháu.
* Kết quả: vận nước lâu bền, phong tục phồn thịnh.
* Dẫn chứng hạn chế:
- Nhà Định - Lê đóng đô một chỗ là hạn chế.
- Hậu quả: triều đại không bền, số vận ngắn ngủi, trăm họ hao tốn, cuộc sống, vạn vật không được thích nghi.
→ Số liệu cụ thể, suy luận chặt chẽ
⇒ Dời đô là việc làm chính nghĩa, vì nước, vì dân, nghe theo mệnh trời, thể hiện thực lực và ý chí tự cường dân tộc.
1.2.2. Lí do chọn Đại La làm kinh đô
Dựa vào lợi thế của thành Đại La:
- Về lịch sử: là kinh đô cũ của Cao Vương.
- Về địa lí: trung tâm đất trời, thế rồng cuộn hổ ngồi, địa thế rộng mà bằng, đất cao mà thoáng.
- Dân cư: khỏi chịu cảnh ngập lụt, mọi vật phong phú, tốt tươi.
⇒ Luận cứ xác đáng, khẳng định Đại La là nơi đóng đô bền vững, đưa đất nước phát triển phồn thịnh.
1.2.3. Quyết định dời đô
- Kết thúc bài chiếu, tác giả không nêu mệnh lệnh mà đặt câu hỏi mang tính chất đối thoại, trao đổi.
- Thuyết phục người nghe bằng lí lẽ, tình cảm chân thành,
- Nguyện vọng dời đô của vua phù hợp với nguyện vọng của dân.
1.3. Tổng kết
1.3.1. Về nội dung
Bài Chiếu phản ánh khát vọng của nhân dân về một dân tộc độc lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt trên đà lớn mạnh.
1.3.2. Về nghệ thuật
- Chiếu dời đô là áng văn chính luận đặc sắc viết theo lối biền ngẫu, các vế đối nhau cân xứng nhịp nhàng.
- Cách lập luận chặt chẽ, lí lẽ sắc sảo rõ ràng.
- Dẫn chứng tiêu biểu giàu sức thuyết phục.
- Có sự kết hợp hài hòa giữa tình và lí.
Bài tập minh họa
Trong phần 3 của bài chiếu, để thuyết phục triều đình về việc chọn kinh đô mới, Lý Công Uẩn đã nêu lên những lí lẽ và bằng chứng như thế nào?
Lời giải chi tiết:
- Lí lẽ: Thành Đại La có những lợi thế tuyệt vời mà khó nơi nào có được.
- Bằng chứng:
+ Vị trí địa lý: ở vào nơi trung tâm trời đất, hợp cả bốn hướng nam, bắc, đông, tây, lại được thế “rồng cuộn hổ ngồi”, được coi là thế đất đẹp, có tương lai phát triển thịnh vượng
+ Địa thế: rộng rãi, bằng phẳng, đất cao, thoáng
+ Dân cư: không bị ảnh hưởng của thiên tai ngập lụt
+ Phong cảnh: tốt tươi, tràn đầy sức sống
=> Thành Đại La xứng đáng là thánh địa của trời đất, là nơi thích hợp nhất để đóng đô muôn đời. Qua đó, thể hiện khát vọng của nhà vua về một đất nước thái bình, thịnh trị và ý thức dân tộc, tự chủ, tự lập, tự cường của một quốc gia phong kiến.
Lời kết
Học xong bài Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn, các em cần nắm:
- Nhận biết được nội dung bao quát, luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng tiêu biểu trong văn bản nghị luận.
- Phân tích được mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bàng chứng.
- Hiểu được vai trò của luận điểm, lí lẽ và bằng chứng trong việc thể hiện luận đề.
Soạn bài Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn Ngữ văn 8 tập 1 Kết Nối Tri Thức
Chiếu dời đô phản ánh khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất, đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:
- Bài soạn đầy đủ Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn
- Bài soạn tóm tắt Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn
Hỏi đáp bài Thực hành đọc: Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn Ngữ văn 8 tập 1 Kết Nối Tri Thức
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
Một số bài văn mẫu về văn bản Chiếu dời đô - Lí Công Uẩn
Qua bài chiếu, Lí Công Uẩn đã đưa ra ý muốn của mình và hỏi quân thần, nhân dân về việc dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La và đưa ra bằng chứng, lập luận cho thấy việc dời đô là đúng đắn. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
-- Mod Ngữ văn 8 HỌC247
