Soạn bài Cụm động từ - Ngữ văn 6

• Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Nhiều động từ phải có các từ ngữ phụ thuộc đi kèm, tạo thành cụm động từ mới trọn nghĩa.
• Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng hoạt động trong câu giống như một động từ.
• Mô hình cụm động từ

• Trong cụm động từ:
  • Các phụ ngữ ở phần trước bổ sung cho động từ các ý nghĩa: Quan hệ thời gian; sự tiếp diễn tương tự; sự khuyến khích hoặc ngăn cản hành động; sự khẳng định hoặc phủ định hành động, ...
  • Các phụ ngữ ở phần sau bổ sung cho động từ các chi tiết về đối tượng, hướng, địa điểm, thời gian, mục đích, nguyên nhân, phương tiện và cách thức hành động, ...

Câu hỏi. Các từ ngữ được in đậm trong câu:

Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái ăm để hỏi mọi người.

(Em bé thông minh)

• Nếu ta lược bỏ các từ in đậm thì câu còn lại là: Viên quan ấy đi đến đâu quan ra.
• Như vậy ta không thể lược bỏ các từ in đậm trong câu. Vì thiếu chúng câu văn trở nên tối nghĩa, khó hiểu.
  • Từ "đã" bổ sung cho từ "đi" về ý nghĩa quan hệ thời gian.
  • Cụm từ "nhiều nơi" bổ sung cho từ "đi" về ý nghĩa quan hệ không gian.
  • Từ "cũng" bổ sung cho từ "ra" về ý nghĩa tần suất.
  • Tổ hợp từ: "những câu đố oái ăm" bổ sung về mặt ý nghĩa cho từ "ra".
  • Tìm cụm động từ và đặt câu:
• Cụm động từ: đang thoăn thoắt chuyền từ cành này sang cành khác.
  • Đặt câu: Cặp chích bông đang thoăn thoắt chuyền từ cành này sang cành khác.
  • Nhận xét: Cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ.

Câu 1. Vẽ mô hình cấu tạo cụm động từ trong các câu ở phần 1

Câu 1. Tìm các cụm động từ trong những câu sau:

a. Em bé đang còn đùa nghịch ở sau nhà.

(Em bé thông minh)

• Cụm động từ trong câu là: "còn đang đùa nghịch ở sau nhà".

b. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)

• Cụm động từ trong câu là: "yêu thương Mị Nương hết mực muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng".

c. Cuối cùng triều đình đành tìm cách giữ sứ giả ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ.

(Em bé thông minh)

• Cụm động từ trong câu là: "đành tìm cách giữ sứ thần ở công quán để có thì giờ đi hỏi ý kiến của em bé thông minh nọ".

Câu 2. Chép các cụm động từ nói trên vào mô hình cụm động từ.

Các em chép vào theo mô hình sau:

Câu 3. Nêu ý nghĩa của các phụ ngữ được in đậm trong đoạn dưới đây.

Người cha đứng ngẩn ra chưa biết trả lời thế nào, thì đứa con chừng bảy, tám tuổi nhanh miệng hỏi vặn lại quan [...] Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc mồm sửng sốt, không biết đáp sao cho ổn. Quan thầm nghĩ, nhất định nhân tài đây rồi, chả phải tìm đâu mất công.

(Em bé thông minh)

• Phụ ngữ:
  • "chưa": Thể hiện sự lúng túng của người cha.
  • "không": Thể hiện sự bối rối, không xử trí được tình huống của viên quan.

→ Cả hai đều thể hiện sự phủ định, nhưng sự phủ định của từ "không" cao hơn.

⇒ Hai phụ ngữ thể hiện thái độ lúng túng, bối rối của người cha và viên quan càng nhiều bao nhiêu thì càng thể hiện sự thông minh tuyệt vời, tài ứng biến nhanh nhạy của em bé bấy nhiêu.

4. Hỏi đáp về bài Cụm động từ