Bức tranh của em gái tôi - Ngữ văn 6 Tập 2 Cánh diều

a. Tác giả, tác phẩm:

* Tác giả:

- Tạ Duy Anh, sinh năm 1959, quê ở huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội).

- Hiện đang công tác tại Nhà xuất bản Hội nhà văn.

- Ông là một cây bút trẻ trong thời kỳ đổi mới.

- Một số tác phẩm: Thiên thần sám hối (tiểu thuyết), Bức tranh của em gái tôi (truyện ngắn), Dưới bàn tay vô hình (tự truyện), Bước qua lời nguyền (tiểu thuyết)...

* Tác phẩm:

- Truyện đoạt giải Nhì trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy gọi” của báo Thiếu niên tiền phong.

- In trong tập “Con dế ma” (xuất bản 1999).

- Bức tranh của em gái tôi của Tạ Duy Anh thuộc thể loại: Truyện ngắn. Truyện ngắn là tác phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự kiện phức tạp; cốt truyện thường không chia thành nhiều tuyến; chi tiết cô đúc; lời văn mang nhiều ẩn ý…

- Tóm tắt: Truyện kể về hai anh em Kiều Phương (còn gọi là Mèo). Kiều Phương là một cô bé hay nghịch ngợm nhưng lại có năng khiếu vẽ đặc biệt. Một lần tình cờ chú Tiến Lê - người bạn thân của bố phát hiện ra tài năng của cô bé. Còn người anh thì mặc cảm khi thấy mình không có tài năng gì. Nhờ có sự giúp đỡ của chú Tiến Lê, Kiều Phương được đi dự trại thi vẽ tranh quốc tế khiến người anh vô cùng ghen tị. Nhưng thật bất ngờ, bức tranh đoạt giải của cô bé lại là bức tranh vẽ về người anh thân yêu của mình. Bức tranh vẽ về người anh trai đẹp lung linh và rất hoàn hảo khiến người anh từ hãnh diện đến xấu hổ. Trước bức tranh, người anh nhận ra tấm lòng nhân hậu của em gái và hối hận vì đã có lúc mình đã đối xử không đúng với em.

b. Tìm hiểu từ khó:

- Phúc: Điều may mắn, tốt lành.

- Thẩm định: Xem xét để xác định, nhận xét, đánh giá.

- Đồng nghiệp: Người làm cùng một nghề.

- Xét nét: Quan sát, để ý từng cái nhỏ nhặt nhất để đánh giá người khác.

c. Nội dung chính:

Văn bản ca ngợi sự bao dung, nhân hậu và độ lượng của người em gái - Kiều Phương và thái độ biết hối lỗi của người anh trai.

d. Bố cục:

- Tìm hiểu theo hai mạch nội dung chính trong truyện như sau:

+ Nhân vật người anh trai.

+ Nhân vật người em gái - Kiều Phương.

a. Nhân vật người anh trai:

- Trước khi phát hiện ra tài năng của em gái:

• Đặt cho em gái cái biệt danh là "Mèo".
• Tỏ ra khó chịu khi thấy em hay lục lọi đồ vật trong nhà.
• Thấy em gái mày mò tự chế ra màu vẽ, cậu ta âm thầm theo dõi nhưng coi đó chỉ là trò nghịch ngợm của trẻ con, thường xuyên bắt bẻ em.

- Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện:

• Bố mẹ vui mừng người anh lại cảm thấy buồn bã, ganh tị.
• Cảm thấy mặc cảm vì bản thân mình không có tài năng gì.
• Lén xem những bức tranh em gái vẽ: thầm cảm phục tài năng của em gái mình.
• Khó chịu và hay gắt gỏng với em, không thể chơi thân với em như trước.

- Khi em gái tham dự cuộc thi vẽ tranh và khi biết tin được giải Nhất:

• Người em muốn chia sẻ niềm vui với anh trai, nhưng người anh lại lạnh lùng gạt ra.
• Chỉ đến khi nhìn thấy bức tranh đạt giải Nhất, người anh đã cảm thấy vô cùng xúc động và ân hận vì mình đã đối xử không tốt với em gái, cảm thấy mình không xứng đáng với tấm lòng nhân hậu và cao thượng của em.

b. Nhân vật Kiều Phương:

- Kiều Phương là cô bé hồn nhiên và ngây thơ:

• Kiều Phương vui vẻ khi được đặt biệt danh là "Mèo", thậm chí còn dùng cái tên đó để xưng hô với bạn bè.
• Cô bé hay lục lọi các đồ vật trong nhà một cách thích thú.
• Kiều Phương "vênh mặt" trả lời hồn nhiên "Mèo mà lại! Em không phá là được" khi người anh trai tỏ vẻ khó chịu "Này, em không để chúng nó yên được à!".
• Kiều Phương vừa làm những việc bố mẹ phân công vừa hát vui vẻ.

=> Một nhân vật luôn hồn nhiên ngây thơ và đáng yêu.

- Kiều Phương là cô bé có tài năng hội họa:

• Cô bé thường chế ra những màu vẽ với nhiều màu khác nhau: đỏ, vàng, xanh, đen…
• Qua lời khen của chú Tiến Lê và qua sự ngạc nhiên của ba mẹ Kiều Phương thôi, ta cũng thấy rõ điều đó: "Anh chị có phúc lớn rồi. Anh có biết con gái anh là một thiên tài hội họa không?".
• Thái độ của người thân trong gia đình: Ba của Kiều Phương thì hết sức ngạc nhiên: "Con gái tôi vẽ đây ư? Chả lẽ lại đúng là nó, cái con Mèo hay lục lọi ấy!", "Ôi, con đã cho bố một bất ngờ quá lớn". Mẹ của Kiều Phương thì không kìm được xúc động trước lời khen của họa sĩ Tiến Lê dành cho con gái mình.
• Kiều Phương được khẳng định qua bức tranh Phương đoạt giải nhất trong trại thi vẽ quốc tế.

- Kiều Phương là cô bé có tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu:

• Kiều Phương đã dành cho anh trai những tình cảm thật trong sáng.
• Phải là người có tình cảm trong sáng và nhân hậu, Kiều Phương mới vẽ được tranh về anh trai mình đẹp và có ý nghĩa như.
• Lời người anh trai muốn nói với mẹ mình ở cuối tác phẩm chính là lời khẳng định về tâm hồn của Kiều Phương: "Không phải con dâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu cứa em con đấy".

- Về nội dung: Truyện Bức tranh của em gái tôi đã đề cao tình yêu thương trong sáng, nhân hậu của con người.

- Về nghệ thuật: Truyện kể theo ngôi thứ nhất, tình huống truyện hấp dẫn, khắc họa nhân vật sinh động chân thực…

Bài tập: Truyện Bức tranh của em gái tôi kể về việc gì? Hãy tóm tắt nội dung câu chuyện trong khoảng 8 - 10 dòng.

a. Hướng dẫn giải:

- Đọc kĩ lại văn bản Bức tranh của em gái tôi và thâu tóm nội dung chính của văn bản.

- Tóm tắt câu chuyện theo những sự việc chính diễn ra trong văn bản.

b. Lời giải chi tiết:

Câu chuyện kể về người anh và cô em gái có tài hội họa - Kiều Phương. Cô em gái Kiều Phương có năng khiếu hội họa tiềm ẩn. Người anh trai đặt biệt hiệu cho cô bé là Mèo vì cô bé hay tự làm bẩn và lục lọi đồ. Nhờ bé Quỳnh mà chú Tiến Lê - họa sĩ, phát hiện ra Kiều Phương có tài năng hội họa. Cả nhà đều vui mừng duy chỉ có người anh trai ghen tị, mặc cảm và luôn tìm cách xa lánh em gái. Trong một lần khi em gái đạt giải nhất trong kì thi vẽ tranh với bức tranh anh trai tôi, người anh mới nhận ra tấm lòng nhân hậu của em và tự thấy xấu hổ, hối hận về hành động của mình.

- Học xong bài này, các em cần nắm:

+ Nắm vững nội dung, ý nghĩa của truyện, nghệ thuật kể chuyện và miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả.

+ Rèn kĩ năng phân tích nhân vật trong truyện hiện đại.

+ Có thái độ học tập đúng đắn, phải biết khoan dung độ lượng.

Bài học Bức tranh của em gái tôi kể về câu chuyện cô em gái Kiều Phương rất yêu thương anh trai của mình. Để cảm nhận được những tình cảm tốt đẹp này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn tại đây: 

• Soạn bài chi tiết Bức tranh của em gái tôi
• Soạn bài tóm tắt Bức tranh của em gái tôi

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.

Truyện Bức tranh của em gái tôi gửi đến người đọc thông điệp phải biết khoan dung, độ lượng và đặc biệt phải biết nhận ra lỗi lầm của bản thân, không nên ghen tị với thành công của người khác. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: