Soạn bài Tình yêu và thù hận của Uy-li-am Sếch-xpia - Ngữ văn 11

• Vẻ đẹp của tình người, tình đời qua cậu chuyện tình yêu đầy cảm động của Rô-mê-ô và Giu-li-ét
• Chú ý diễn biên tâm trạng của hai nhân vật Rô-mê-ô và Giu-li-ét

• Miêu tả diễn tâm lí và diễn biến tâm lí nhân vật.
• Ngôn ngữ độc thoại và đối thoại thể hiện sự phát triển của xung đột nhân vật

Câu 1: Đoạn trích có mười sáu lời thoại. Sáu lời thoại đầu có gì khác biệt với những lời thoại sau? Hình thức của các lời thoại đó là gì?

• Sáu lời thoại đầu là giai đoạn độc thoại của hai nhân vật: Từng nhân vật Rô-mê-ô và Giu-li-ét độc thoại để bộc lộ tâm trạng của mình (mỗi nhân vật độc thoại 3 lần, xen kẽ nhau). Họ đều bộc lộ tình yêu tha thiết và say đắm của mình với người yêu, nhưng nội dung các lời độc thoại của họ cũng có nét khác nhau:
  • Rô-mê-ô tập trung ca ngợi sắc đẹp lộng lẫy của Giu-li-ét
  • Giu-li-ét thì lại quan tâm nhiều hơn đến chuyện dòng họ của Rô-mê-ô - dòng họ đã gây hận thù cho dòng họ của nhà nàng.
• Có hai lời độc thoại dài nhất, bộc lộ rõ nhất tâm trạng của hai nhân vật: đó là lời  độc thoại mở đầu của Rô-mê-ô và lời độc thoại khép lại giai đoạn này (lời thoại số 6) của Giu-li-ét.
• Mười lời thoại tiếp theo là giai đoạn đối thoại của hai nhân vật: Mỗi nhân vật nói 5 lời thoại, mở đầu là Rô-mê-ô, kết thúc là Giu-li-ét, nội dung các lời thoại đều tập trung vào việc giải quyết mối hận thù giữa hai dòng họ để mở đường, chắp cánh cho tình yêu của họ đi tới, bay cao.

Câu 2: Tìm những cụm từ chứng tình yêu của Rô-me-ô và Giu-li-ét diễn ra trong bối cảnh hai dòng họ thù địch.

• Những cụm từ chứng tình yêu của Rô-me-ô và Giu-li-ét diễn ra trong bối cảnh hai dòng họ thù địch
  • Lời thoại của Rô-mê-ô: nàng tiên lộng lẫy, nàng tiên kiều diễm, nàng tiên yêu quý của tôi ơi, đôi cánh nhẹ nhàng của tình yêu; tôi thù ghét cái tên tôi, vì nó là kẻ thù của em, ...
  • Lời thoại của Giu-li-ét: ... em sẽ không còn là con cháu nhà Ca-piu-lét nữa. Chàng ơi! Hãy mang tên họ nào khác đi... chàng hãy vứt bỏ tên họ của chàng đi,Chỉ có tên họ chàng là thù địch của em như thế nào ...  

Câu 3: Phân tích diễn biến tâm trạng cuả Rô-mê-ô qua hình thức so sánh liên tưởng trong lời thoại đầu tiền của hai nhân vật này?

• Đây là lời thoại dài nhất và là lời độc thoại nội tâm của nhân vật. Lời thoại được viết rất trau chuốt, với nhiều hình ảnh đẹp, nhiều liên tưởng độc đáo, thú vị, những so sánh bất ngờ, táo bạo. Tất cả là để bộc lộ một tâm trạng yêu đương nồng cháy, đam mê, ngỡ như không có sức gì cản được của Rô-mê-ô khi trèo tường đến dưới cửa sổ phòng ngủ của Giu-li-ét.
• Đoạn trích mở đầu trong bối cảnh đêm khuya - trăng sáng. Ở đó "mảnh trăng thiêng liêng kia đương dát bạc trên những ngọn cây trĩu quả". Màn đêm thanh vắng với những mảnh bạc đang lướt trên trời cao tạo ra chiều sâu cho sự bộc lộ tình cảm của đôi tình nhân. Thiên nhiên được nhìn qua các điểm nhìn của nhân vật. Thiên nhiên là thiên nhiên hoà cảm, đồng tình, trân trọng, chở che. Ánh trăng không thật sáng, không phải sáng ngời hay sáng loá để soi rọi mọi cái mà là ánh trăng mờ ảo.
• Tiếp đến, mạch suy nghĩ của Rô-mê-ô hướng vào đôi mắt của tình nhân: "Đôi mắt nàng lên tiếng". Đôi mắt lấp lánh của Giu-li-ét cảm nhận được sự mấp máy của làn môi khi nói. Nếu vẻ đẹp của Giu-li-ét được so sánh với "vầng dương" thì đôi mắt của nàng lại được so sánh với các ngôi sao và đó là "hai ngôi sao đẹp nhất bầu trời". Sự so sánh được đẩy lên cấp độ cao hơn bằng một sự tự vấn: "Nếu mắt nàng lên thay cho sao và sao xuống nằm dưới đôi lông mày kia thì thế nào nhỉ ?". Lời tự vấn đầy ý nghĩa. "Đôi mắt lên thay sao" là một sự khẳng định đầy lãng mạn vẻ đẹp của đồi mắt, bởi lúc đó"cặp mắt nàng trên bầu trời sẽ rọi khắp khoảng không một làn ánh sáng tưng bừng...". Còn nếu "sao xuống nằm dưới đôi lông mày kia" thì lúc dó: "Vẻ đẹp của đôi gò má nàng sẽ làm cho các vì tinh tú phải hổ ngươi". Các nét đẹp trên khuôn mặt Giu-li-ét lần lượt hiện lên: đẹp của đôi mắt, đẹp của đôi gò má. Điều đó dấy lên một khao khát yêu đương hết sức mãnh liệt: "Kìa ! Nàng tì má lên bàn tay ! Ước gì ta là chiếc bao tay đê mơn trớn đôi gò má ấy !".
• Trong tâm trạng đó, Rô-mê-ô chỉ còn nhìn thấy một điều: Giu-li-ét đẹp như một nàng tiên lộng lẫy át cả vẻ đẹp của trăng, sao trên bầu trời; chỉ còn biết làm một  việc duy nhất: tìm những lời lẽ đẹp nhất, những hình ảnh rực rỡ nhất để ca ngợi nhan sắc tuyệt mĩ trời phú cho nàng.
• Đây là tâm trạng của một chàng trai mà tình yêu đầy ắp trong tim, đã trào ra và tuôn chảy ào ạt thành “những lời có cánh” như một khúc nhạc ái tình nồng nàn,  ngây ngất, đắm say...

Câu 4: Lời thoại "Chỉ có tên họ chàng là thù địch với em thôi..." cho thấy diễn biến nội tâm phức tạp của Giu-li-ét. Phân tích diễn biến nội tâm của Giu-li-ét để làm rõ Sếch-xpia đã miêu tả tuyệt vời tâm trạng người thiếu nữ đang yêu.

• Lời thoại "Chỉ có tên họ chàng là thù địch với em thôi..." cho thấy diễn biến nội tâm phức tạp cảu Giu-li-ét:
  • Vì yêu Rô-mê-ô tha thiết nên Giu-li-ét chỉ nghĩ đến trở ngại lớn nhất là vấn đề dòng họ (thù hận), từ đó mà có những ý nghĩ thật táo bạo: hoặc Rô-mê-ô từ bỏ dòng họ của chàng, hoặc nàng sẽ không còn là con cháu nhà Ca-piu-lét nữa (dám từ bỏ dòng họ để đến với tình yêu). Đối với nàng, điều quan trọng là con người mình yêu chứ không phải dòng họ. Lời độc thoại nội tâm của nàng cho ta thấy tình yêu bùng lên mãnh liệt đã tiếp thêm sức mạnh để vượt qua thù hận của dòng  họ.
  • Đó là ý nghĩ trong lời độc thoại nội tâm mà nàng đã trở đi trở lại nhiều lần với   bao day dứt, giằng xé trong tim. Đến khi đối thoại trực tiếp với Rô-mê-ô, nàng lại bày tỏ cùng chàng điều đó để cùng chia sẻ và tìm cách vượt qua. Nàng không quên nhắc chàng những khó khăn và cả những nguy hiểm.
• Diễn biến nội tâm của Giu-li-ét để làm rõ Sếch-xpia đã miêu tả tuyệt vời tâm trạng người thiếu nữ đang yêu
  • Tình yêu của Rô-mê-ô và Giu-li-et nảy sinh trong một hoàn cảnh rất éo le, đó là mối hận thù truyền kiếp của hai dòng họ. Vì thế tâm trạng của Giu-li-et sau buổi găp gỡ diễn biến rất phức tạp. Nó diễn biến qua các chặng sau:
  • Thổ lộ tình yêu mãnh liệt với Rô-mê-ô và những lo lắng tình yêu của mình sẽ gặp trở ngại.
  • Vô tình thổ lộ tình yêu của mình vì không biết Rô-mê-ô đang đứng trong vườn. Nàng lo lắng cho người yêu.
  • Nàng tin tưởng vào tình yêu của Rômêô và luôn lo lắng cho sự an nguy của chàng.

 →  Giu-li-et cũng yêu Rô-mê-ô tha thiết, nhưng với trái tim phụ nữ nhạy cảm nàng lo lắng cho mối tình đầy ngang trái của mình. Song tâm trạng của Giu-li-et cho thấy nàng là một cô gái có trai tim biết yêu say đắm, nàng sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn để giành lấy tình yêu cho mình.

Câu 5: Chứng minh rằng vấn đề "Tình yêu và thù hận"đã được giải quyết xong trong mười sáu lời thoại này

• Về vấn đề thù hận dòng họ: thái độ của Rô-mê-ô rất kiên quyết.
• Có đến ba trên năm lời đối thoại của Rô-mê-ô thể hiện thái độ dứt khoát của chàng trong việc giải quyết dứt điểm vấn đề thù hận: Tôi sẽ thay đổi tên họ ; sẽ xé nát  cái tên đó vì nó là kẻ thù của em ; chẳng phải Rô-mê-ô cũng chẳng phải Môn-ta-ghiu, nếu em không ưa tên họ đó.
• Tình yêu có sức mạnh to lớn, có thể vượt qua được hận thù thể hiện trong lời thoại thứ 13 và 15 trong đoạn trích. Các câu như cái gì tình yêu có thể làm là tình yêu dám làm ; em hãy nhìn tôi âu yếm là tôi chẳng ngại gì lòng thù hận của dòng họ nữa đâu thể hiện ý chí vượt qua tất cả để đến với tình yêu của Rô-mê-ô.

⇒ Như vậy, có thể nói vấn đề tình yêu và thù hận đã được giải quyết dứt khoát qua 16 lời thoại, và trên tinh thần các lời thoại đó của hai nhân vật Rô-mê-ô và Giu-li-ét, thì tình yêu đã chiến thắng hận thù. Đó là bản chất, sức mạn, vẻ đẹp của tình yêu con người mà Uy-li-am Sếch-xpia đã ca ngợi trong đoạn trích cũng như trong toàn bộ vở kịch.

Ngoài ra, để nắm được những nội dung chính của bài học này, các em có thể tham khảo thêm Bài giảng Tình yêu và thù hận.

Câu 1: Qua đoạn trích Tình yêu và thù hận, chứng minh rằng "Ca ngợi tình yêu chân chính của con người cũng chính là khẳng định con người"

Gợi ý trả lời:

• Bình luận câu nói trên: tình yêu là vấn đề muôn thuở của văn học, của con người trong mọi thời đại, trong mọi nền văn học. Nói đến con người là nói đến khát vọng tình yêu bởi vì tình yêu là tình cảm thiên liêng, thể hiện con người và tâm hồn con người một cách sinh động và chính xác nhất. Cho nên, ca ngợi tình yêu chân chính của con người cũng là khẳng định con người. Đây là một ý kiến đúng đắn.
• Phân tích và chứng minh câu nói trên qua đoạn trích Tình yêu và thù hận. Phân tích tình yêu say đắm của hai nhân vật qua diễn biến câu chuyện và qua các lời thoại.

• Hướng dẫn soạn Tình yêu và Thù hận

  Hướng dẫn soạn bài "Tình yêu và Thù hận"  -  Trích "Rô-mê-ô và Giu -li-et  _ Sêch- xia - Văn lớp 11