Cà Mau quê xứ - Trần Tuấn - Ngữ văn 11 Tập 2 Kết Nối Tri Thức

Tác phẩm là những trải nghiệm của tác giả trên đất mũi Cà Mau và những tình cảm của ông dành cho nơi đây. Qua ngòi bút của tác giả, chúng ta thấy hiện lên trước mắt một bức tranh đặc sắc về vùng đất Cà Mau giản dị đơn sơ mà con người thì chất phác thật thà.

- Thể thơ tự do giúp tác giả thể hiện được hết tâm tư vào tác phẩm

- Ngôn ngữ thơ hay và giản dị nhưng ấn tượng.

- Khắc họa hiện thực chân thật và mang ý nghĩa to lớn.

Câu 1: Ba tiếng "Mũi Cà Mau" gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Trả lời:

Tên gọi Cà Mau có xuất phát điểm từ cách đồng bào Khmer gọi tên vùng đất này là "Tưk Kha-mau", có nghĩa là nước đen. Nước đen là màu nước đặc trưng do lá tràm của thảm rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống làm đổi màu nước. Mũi Cà Mau - vùng đất tận cùng tổ quốc, một điều kỳ diệu và độc đáo không nơi nào có được, mà cư dân vùng này ví von là: “Ðất biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”.

 

Câu 2: Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo, phim ảnh và các phương tiện truyền thông,...)?

Trả lời:

Cà Mau là vùng đất thấp, thường xuyên bị ngập nước. Hiện nay đang có hiện tượng bồi lở ở cả 2 phía biển Đông và Tây. Cà Mau có 5 nhóm đất chính gồm: đất phèn, đất than bùn, đất bãi bồi, đất mặn và đất kênh rạch. Nhóm đất mặn với 150.278 ha tập trung chủ yếu ở ven Biển Ðông và phía Nam thành phố Cà Mau, các huyện Ðầm Dơi, Cái Nước, Ngọc Hiển và Trần Văn Thời. Ðất phèn với diện tích rất lớn khoảng 334.925 ha, chiếm 64,27% diện tích tự nhiên, phân bổ hầu hết ở các huyện trong tỉnh.

Câu 1. Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Trả lời:

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích là đi chơi.

 

Câu 2. Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học.

Trả lời:

Những liên tưởng của tác giả về văn học đó là những cái phai của Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu từ hơn 40 năm trước. Những trang kí, trang thư, trang thơ gieo mầm dưới mỗi câu mỗi chữ là hạt hi vọng ứ nghẹn khát khao bung nở cây trái hòa bình.

 

Câu 3. Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến với Mũi Cà Mau.

Trả lời:

Đối với tác giả, đây là vùng đất luôn nằm trong trí tưởng tượng từ lâu của mình, tác giả đã ấp ủ nó chỉ chờ ngày được xách ba lô lên và đi. Để rồi khi thực sự được đến Cà Mau, tác giả yêu và đắm chìm trong cái khung cảnh và con người nơi đây.

 

Câu 4. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết?

Trả lời:

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng nhớ nhà. 

 

Câu 5. Từ "xứ" được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề?

Trả lời:

Từ "xứ" ở đây chỉ các địa điểm của mũi Cà Mau. 

 

Câu 6. Chú ý cái nhìn của người viết đối với những chi tiết thực của đời sống được ghi lại.

Trả lời:

Họ đều dành tình cảm cho nơi đây, lưu luyến không rời. Lang thang đi qua nhiều mảnh đất, từ “xứ” như xuất hiện ở khắp mọi nơi. Đó như cái hãnh diện của những con người khi nhắc đến quê hương của mình. Tác giả được ở nơi đây, cùng hòa vào khung cảnh sống sinh hoạt của những con người Cà Mau. Ở đó có những ngôi nhà được dựng lên bằng những thứ cảnh vật có sẵn ở đây. Có những con người cần cù chịu khó, đang làm những công việc mưu sinh. Khung cảnh sinh hoạt của người Cà Mau luôn gắn liền với cây đước, nó mang lại nhiều tài nguyên, mang theo thứ ánh sáng đẩy lùi khó khăn cho con người.

 

Câu 7. Những khó khăn, bộn bề mà con người ở đất Mũi Cà Mau đã trải qua.

Trả lời:

Những con tôm bị ngạt thở vì sình lầy, những cây đước bị mọi người thi nhau đốn hạ đước để cho ra những vuông tôm sạch sẽ trong lành. 

 

Câu 8. Cách thể hiện cảm xúc của tác giả ở phần kết.

Trả lời:

Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được. Để rồi nhà văn nhớ nhung, yêu thương đến nước mắt nhòe đi. Tác giả phải dành cho vùng đất này nhiều tình cảm lắm nên cảm xúc mới chợt dâng trào lên như thế.

Câu 1: Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

Trả lời:

Tác giả có tâm thế rất thoải mái khi đến với Mũi Cà Mau. Tâm thế đó sẽ giúp nhà văn có cái nhìn sâu sắc và tinh tế hơn về cảnh sắc thiên nhiên cùng con người nơi đây.

 

Câu 2: Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Trả lời:

Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật như:

+ Những con người Cà Mau luôn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn và vất vả với cuộc sống. 

+ Họ phải chịu nhiều thiên tai và đối mặt với sự thiếu thốn vật chất.

+ Tuy nhiên họ luôn tỏ ra vui vẻ và lạc quan, vẫn rất hiếu khách và chất phác. 

→ Đó chính là thứ níu chân tác giả tại nơi đây.

 

Câu 3: Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn đã có duyên nợ với vùng đất này là Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu. Những liên tưởng đó đã càng khẳng định sức hấp dẫn và thú hút của con người và mảnh đất nơi đây.

 

Câu 4: Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn? 

Trả lời:

Chất trữ tình đã được thể hiện rất rõ ràng trong bài tản văn thông qua những cảm giác và tình cảm của tác giả giành cho thiên nhiên và con người mũi Cà Mau. Dù đã rời khỏi vùng đất đó nhưng những kí ức của ông với nơi đây vẫn còn nguyên vẹn, đó là thứ níu kéo tình cảm của ông, làm ông lưu luyến không rời để rồi nhớ nhung.

 

Câu 5: Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Trả lời:

Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên vừa mang chất hiện thực vừa mang chất trữ tình.

 

Câu 6: Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Trả lời:

Qua bài tản văn có thể thấy tác giả đã sử dụng rất nhiều biện pháp tu từ bằng câu hỏi tu từ như để thỏa mãn những thắc mắc của mình về mảnh đất và con người nơi ấy, đồng thời qua đó gửi gắm tình cảm của mình vào trong với ngôn từ mang đậm chất tản văn.

Để hiểu hơn về nội dung bài học, các em có thể tham khảo thêm:

• Soạn văn tóm tắt Cà Mau quê xứ - Trần Tuấn

Câu hỏi: Từ ý của câu "Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe", hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc đối với Mũi Cà Mau.

Lời giải chi tiết:

Qua văn bản trên đã cho ta thấy được Cà Mau trên dáng hình Việt Nam. Nó hiện lên với vẻ đẹp tươi mới. Từ đây cho thấy rằng đất nước ta vốn dĩ có những địa danh đẹp và nên thơ như vậy. Những địa danh, thắng cảnh ấy càng làm ta cảm thấy tự hào về nét đẹp của dải đất hình chữ S. Và hơn nữa là sự yêu quý dành cho những cảnh đẹp nói riêng và quê hương đất nước nói chung. Thông qua tác phẩm, những tình cảm, cảm xúc của tác giả đã được hiên lên một cách rõ nét. Ông đặt vào trong từng lời văn tình cảm và sự quan sát tinh tế của mình. Phải giành nhiều tình cảm lắm thì mới thấy được cả vẻ đẹp ẩn sâu bên trong của nơi ấy và họa nó vào từng lời văn như vậy. Chẳng thế mà tác giả mới thốt lên “Không có khói, mà sao bước chân lên tàu rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe”.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua đoạn trích Cà Mau quê xứ - Trần Tuấn giúp con người biết trân trọng cuộc sống hòa bình và càng yêu thương gia đình hơn. Để cảm nhận được một cách sâu sắc về văn bản, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: