Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức Bài 3: Cách mạng công nghiệp (Nửa sau thế kỉ XVIII đến giữa thế kỉ XIX)

- Giữa thế kỉ XVIII, cách mạng công nghiệp diễn ra đầu tiên ở Anh do ở đây hội tụ đầy đủ những tiền đề để tiến hành cách mạng: vốn (tư bản), nhân công và sự phát triển kĩ thuật.

- Cách mạng công nghiệp diễn ra đầu tiên trong ngành dệt, sau đó lan ra các ngành khác như giao thông vận tải, luyện kim, ...

- Những thành tựu tiêu biểu:

+ Máy kéo sợi Gien-ni do Giêm Ha-gri-vơ phát minh năm 1764 có thể kéo 16 đến 18 cọc suốt cùng một lúc, làm cho năng suất kéo sợi tăng gấp nhiều lần. Ông đặt tên máy kéo sợi là Gien-ni – tên con gái của ông.

+ Máy hơi nước của Giêm Oát: Máy hơi nước được phát minh vào năm 1784, được dùng làm nguồn năng lượng cho các công xưởng và ứng dụng trong giao thông vận tải, tạo ra một bước ngoặt trong công nghiệp và sự phát triển của nền sản xuất, giao thông vận tải của nước Anh nói riêng và thế giới nói chung. Đến năm 1825, dầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước chở khách đầu tiên được chế tạo bởi Xti-phen xơn. Cũng trong năm 1825, nước Anh khánh thành tuyến đường sắt dài 48 km nối thành phố Li-vơ-pun với Man-che-xtơ. Xti-phen-xơn còn đề nghị tất cả đường ray của cả nước phải theo cùng một tiêu chuẩn và kích thước là 1,44 m (tương đương với chiều dài của trục xe ngựa thời đó). Về sau, các nước thuộc châu Âu và Mỹ đều dùng tiêu chuẩn này.

+ Máy kéo sợi chạy bằng sức nước của R. Ác-rai (1769)

+ Máy dệt của E. Các-rai (1785)

Hình 1. Những thành tựu tiêu biểu của Cách mạng công nghiệp Anh

- Ở Pháp:

+ Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ năm 1830, trước tiên trong công nghiệp nhẹ, rồi lan sang công nghiệp nặng vào những năm 1850 – 1870.

+ Kinh tế Pháp nhanh chóng phát triển, đứng thứ hai thế giới (sau Anh).

- Ở Đức:

+ Cách mạng công nghiệp bắt đầu từ những năm 40 của thế kỉ XIX, công nghiệp luyện kim, hoá chất đóng vai trò chủ đạo.

+ Giữa thế kỉ XIX, kinh tế Đức phát triển với tốc độ rất cao. Đến khi thống nhất đất nước (1871), Đức đã trở thành một nước công nghiệp. Ở

- Ở Mỹ:

+ Quá trình công nghiệp hoá diễn ra khá sớm, bắt đầu từ công nghiệp nhẹ.

+ Công nghiệp đường sắt, khai mỏ, luyện kim, đóng tàu,... rất phát triển.

+ Đến giữa thế kỉ XIX, nước Mỹ đã đứng hàng thứ tư trên thế giới về giá trị sản xuất công nghiệp (sau Anh, Pháp, Đức).

Hình 2. Một nhà máy sản xuất ở Bô-xtơn (Mỹ) đầu thế kỉ XIX (tranh vẽ)

- Tác động tích cực:

+ Đối với sản xuất: Làm thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy nhiều ngành kinh tế khác phát triển, tạo ra nguồn của cải dồi dào cho xã hội. Bộ mặt của các nước tư bản thay đổi với nhiều khu công nghiệp lớn và thành phố đông dân mọc lên, ... Chuyển xã hội loài người từ văn minh nông nghiệp sang văn minh công nghiệp.

+ Đối với xã hội: Đưa đến sự hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản: giai cấp tư sản và vô sản.

- Tác động tiêu cực: Gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường, sự bóc lột sức lao động của phụ nữ và trẻ em, sự xâm chiếm và tranh giành thuộc địa, ...

Hình 3. Trẻ em lao động trong nhà máy giấy ở Đức (tranh vẽ)

Bài 1: Theo em, trong những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp ở Anh, thành tựu nào là tiêu biểu nhất?

Hướng dẫn giải

- Thành tựu tiêu biểu nhất là: máy hơi nước, vì:

+ Trước khi động cơ hơi nước ra đời: con người chủ yếu lao động dựa vào sức mạnh của cơ bắp (lao động thủ công); hoặc sử dụng một số loại máy móc chạy bằng năng lượng gió (cối xay gió…) và nước. Tuy vậy, do còn nhiều hạn chế, nên năng suất lao động của con người chưa cao; khối lượng sản phẩm sản xuất ra chưa nhiều và các loại năng lượng gió, nước ở thời điểm này vẫn chưa thể tạo ra sự chuyển biến căn bản trong đời sống sản xuất.

+ Năm 1784, Giêm Oát phát minh ra máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, mọi địa điểm… sau đó, máy hơi nước nhanh chóng được ứng dụng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực khác nhau, như: sản xuất công nghiệp, giao thông vận tải… Lúc này, các loại máy móc đã thay thế sức lao động chân tay của con người, giúp nền sản xuất có sự chuyển biến mạnh mẽ từ: sản xuất thủ công sang cơ khí hóa.

Bài 2: Nêu những tác động của cách mạng công nghiệp đối với xã hội?

Hướng dẫn giải

Tác động đối với đời sống xã hội là:

- Hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản, đó là tư sản và vô sản.

+ Giai cấp tư sản nhờ công nghiệp hoá đã giàu lên nhanh chóng, trở thành giai cấp thống trị trong xã hội.

+ Giai cấp vô sản ngày càng đông đảo và bị tư sản bóc lột nặng nề.

- Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản ngày càng sâu sắc.

Học xong bài này các em cần biết:

- Trình bày được những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp. 

- Nêu được những tác động quan trọng của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống xã hội.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Ở Indonesia, sau khi bị thực dân Hà Lan đô hộ như thế nào?

  • A. Nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ ra
  • B. Người dân nơi đây được hưởng chế độ của người Hà Lan bản địa
  • C. Đất nước trở nên hoang tàn, không còn sức sống
  • D. Tất cả các đáp án trên

• Câu 2:

  Chính quyền thực dân có thể làm gì để dễ bề cai trị một nước hoặc một vùng thuộc địa?

  • A. Tiến hành phát xít hoá chính quyền thuộc địa, bắt phải phục tùng vô điều kiện
  • B. Chia nước/vùng đó thành các vùng miền với các hình thức cai trị khác nhau
  • C. Tước khí giới, ra lệnh giới nghiêm trên khắp lãnh thổ
  • D. Tất cả các đáp án trên

• Câu 3:

  Về kinh tế, thực dân phương Tây đã làm gì khi áp đặt được ách đô hộ lên cách nước Đông Nam Á?

  • A. Đẩy mạnh vơ vét, bóc lột người dân bản xứ
  • B. Không chú trọng mở mang công nghiệp nặng
  • C. Chủ yếu xây dựng những ngành công nghiệp chế biến, sản xuất hàng tiêu dùng
  • D. Tất cả các đáp án trên

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức Chương 1 Bài 3 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 15 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Câu hỏi trang 16 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Câu hỏi trang 17 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Câu hỏi 1 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Giải Câu hỏi 2 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 1 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Luyện tập 2 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng 1 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Vận dụng 2 trang 18 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Kết nối tri thức - KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!