Hỏi đáp về Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc - GDCD 9

Em có biết những câu ca dao, tục ngữ nào nói lên các truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta ? (Ví dụ "Nhiễu điều phủ lấy giá gương, người trong một nước phải thương nhau cùng"...). Em nêu lên một số câu và phân tích ý nghĩa các câu đó.

Em có biết câu chuyện dân gian về bẻ bó đũa không ? Em hãy kể lại và phần tích ý nghĩa của câu chuyện đó

Như thường lệ, khi đi thăm mộ mẹ mình ở Văn Điển, tôi sang Khu A thắp nén hương viếng mộ thầy giáo đã dạy tôi thời tiểu học và viếng mộ cụ Nguyễn Tuân, nhà văn của nhân dân. Tinh cờ đến quãng đầu Khu A, tối thấy một bà chừng ngoài 60 tuổi đang loay hoay bật mấy lần diêm mà không cháy vì gió mạnh. Tiện có chiếc bật lửa ga, tôi đến thắp lửa giùm bà. Nhìn bia mộ đề tên bác sĩ Tôn Thất Lang, tôi nghĩ bà là người thân trong gia đình giáo sư. Qua lời thăm hỏi, tôi mới vỡ nhẽ con gái của bà là học trò của giáo sư, nay là bác sĩ gây mê tại một tỉnh xa. Mấy năm trước, chị được về nhà ăn tết và thường đến viếng mộ thầy. Năm nay, chị không về được, vì thế bà đến đây thắp hương thay mặt con để tỏ lòng biết ơn giáo sư, một người thầy thuốc giàu lòng nhân ái, một thầy giáo hết lòng yêu thương học trò.

Đến nghĩa trang thăm viếng những người thân đã khuất, lòng tôi man mác một nỗi buồn nhớ, song lần này tôi lại lâng lâng xen lẫn niềm vui. Thì ra Hà Nội ta vẫn còn nhiều ngưòi có ý thức "tôn sư trọng đạo". Mong sao con cháu chúng ta vẫn giữ được truyền thống tốt đẹp này.

BẠCH VÂN

(Báo Hànộimới chủ nhật ngày 3-4-1994)

Gợi ý : Nhân câu chuyện trên, em hiểu thế nào là truyền thống "tôn sư trọng đạo" của nhân dân ta ? Truyền thống đó bắt nguồn từ truyền thống hiếu học cũng là một truyền thống tốt đẹp của nhân dân ta.

Em phân tích quan hệ giữa hai truyền thống đó.

Lần đó, Bác Hồ nói chuyện với đơn vị bộ đội. Bác ngồi ở đền Thượng mặc bộ quần áo bà ba màu gụ. Khi bộ đội đến, Bác giơ tay chào và trìu mến nói :

- Bày giò các chú ngồi xuống. Bác cháu ta cùng nói chuyện. Giọng Bác thật nhẹ nhàng, Bác hói :

- Các chú có khoẻ không ?

- Thưa Bác khoẻ ạ ! - Bộ đội dồng thanh đáp.

- Các cháu có biết đển thờ ai đây không ?

- Báo cáo Bác, đền thờ một ông vua ạ ! - Một chiến sĩ nói.

- Nhưng vua nào ?

Một chiến sĩ khác trả lời :

- Dạ, Vua Hùng.

- Thế Vua Hùng là người như thế nào ?

- Dạ, Vua Hùng là một ông vua yêu nước ạ !

Bác gật đầu rồi nói :

- Vua Hùng là người có công dựng nước Việt Nam ta.

Bác hỏi :

- Hằng năm bà con ta vẫn đến đây giỗ tổ phải không các chú ?

Các chiến sĩ đều thưa phải. Bác nói tiếp :

- Bác dặn các chú : "Uống nước phải nhớ nguồn. Con cháu thì phải nhớ ơn tổ tiên. Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước. Đó mới là uống nước nhớ nguồn, mới là nhớ ơn tổ tiên...".

(Theo "Bác Hồ kính yêu" - NXB Kim Đổng)

Trong bài có lời dặn của Bác Hồ mà mỗi người Việt Nam ngày nay đều nên nhớ : "Uống nước phải nhớ nguồn. Con cháu thì phải nhớ ơn tổ tiên…”

Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước". Em suy nghĩ và cho biết ý kiến của riêng em về các ý nghĩa "dựng nước", "giữ nước" đã thành truyền thống của nhân dân ta từ xưa đến nay (dẫn chứng qua các thời kì lịch sử cũng như ờ thời đại Hồ Chí Minh ngày nay) một cách tóm tắt.

Ở Việt Nam chúng ta, hầu như nhà nào cũng có bàn thờ tổ tiên, con cháu thắp hương cúng giỗ phụng thờ. Ở mỗi làng xã thường có đình - nơi thờ người có công lập ra làng xã (Thành hoàng) ; có nhà thờ các tộc họ ; có đền miếu - nơi thờ những người có công với đất nước (hoặc địa phương), ngoài ra, còn là nơi thờ người có công lập nên các nghề truyền thống. Ngày mồng mười tháng ba âm lịch hằng năm, nhân dân cả nước lại đến dâng hương Vua Hùng, tổ tiên chung của người Việt Nam ở đền Hùng (Phú Thọ).

Em hiểu thế nào là truyền thống thờ cúng tổ tiên, nhớ ơn tổ tiên của người Việt Nam chúng ta qua nội dung nêu trên. Em liên hệ cho biết việc thờ cúng tổ tiên, tổ làng nghề, các đền miếu thờ người có cống với địa phương hoặc với đất nước hiện có ở địa phương em đang sinh sống.

Lời nói đầu của Hiến pháp nước ta (năm 1992) có ghi : "Trải qua mấy nghìn năm lịch sử, nhân dân Việt Nam lao động cần cù, sáng tạo, chiến đấu anh dũng để dựng nước và giữ nước, đã hun đúc nên truyền thống đoàn kết, nhân nghĩa, kiên cường, bất khuất của dân tộc và xây dựng nên nền văn hiến Việt Nam".

- Em phân tích tất cả những ý kiến cơ bản trong lời nói trên, tìm các dẫn chứng để chứng minh từng ý cơ bản đó. Dẫn chứng có thể là tư liệu lịch sử, địa lí, vãn học, nghệ thuật...

- Từ nội dung "Lời nói đầu" được trích trên đây có hai vấn đề lớn nhất, bao trùm nhất truyền thống của dân tộc ta. Từ hai truyền thống đó mà có các truyền thống khác cũng được ghi trong "Lời nói đầu".

Trong giờ thực hành bài Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, có nhiều ý kiến khác nhau về “Chiếc áo dài” - trang phục truyền thống của dân tộc. Là người hiểu về sự kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, em đồng ý với ý kiến nào dưới đây?

A. Chỉ nên mặc áo dài trong những buổi lễ quan trọng.

B. Áo dài chỉ là trang phục truyền thống của người Hà Nội.

C. Áo dài là nét đẹp, tôn vinh hình ảnh người phụ nữ Việt Nam.

D. Mặc áo dài chỉ vướng víu, không phù hợp với giới trẻ hiện nay.

Để kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, học sinh không được làm việc nào dưới đây?

A. Đoàn kết với các bạn.

B. Chăm chỉ học tập.

C. Lễ phép với thầy, cô giáo.

D. Gây gổ đánh nhau.

Câu tục ngữ: Bầu ơi thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn nói về truyền thống nào của dân tộc ta?

A. Truyền thống thương người.

B. Truyền thống nhân đạo.

C. Truyền thống tôn sư trọng đạo.

D. Truyền thống nhân ái.

Tư tưởng nào dưới đây cần xóa bỏ?

A. Trọng nam khinh nữ.

B. Kính già, yêu trẻ.

C. Lá lành đùm lá rách.

D. Uống nước nhớ nguồn.

Truyền thống “Tôn sư trọng đạo” là giá trị truyền thống về

A. Làng nghề. B. Đạo đức. C. Tín ngưỡng. D. Nghệ thuật.

“Dù ai đi ngược về xuôi, nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba” câu nói đề cập đến truyền thống nào của dân tộc ta?

A. Truyền thống tôn sư trọng đạo.

B. Truyền thống uống nước nhớ nguồn.

C. Truyền thống yêu nước.

D. Truyền thống văn hóa.

Quan điểm nào dưới đây phản ánh đúng truyền thống của dân tộc?

A. Chăm sóc cha mẹ, người già là việc của xã hội.

B. Những người sống theo truyền thống là cổ hủ, lạc hậu.

C. Chăm sóc cha mẹ khi về già, thuận hòa với anh em.

D. Không cần giúp đỡ người khuyết tật vì họ đã được nhà nước nuôi.

Hành vi nào dưới đây thể hiện sự kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc?

A. Mê tín, tin vào bói toán.

B. Gây rối trật tự công cộng.

C. Ủng hộ đồng bào gặp thiên tai.

D. Chê bai các lễ hội truyền thống.

Việc làm nào dưới đây không kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc?

A. Tự hào về những giá trị truyền tốt đẹp của dân tộc.

B. Gìn giữ truyền thống tốt đẹp cùng những hủ tục lạc hậu.

C. Trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

D. Học tập, thực hành theo những chuẩn giá trị truyền thống.

Truyền thống tốt đẹp của dân tộc là những giá trị tinh thần hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc, được truyền từ

A. Thế hệ này sang thế hệ khác.

B. Đất nước này sang đất nước khác.

C. Vùng miền này sang vùng miền khác.

D. Địa phương này sang địa phương khác.

Vào ngày 27/7 – Ngày Thương binh – Liệt sĩ các cơ quan chính quyền, tổ chức tình nguyện thường đến thăm hỏi gia đình thương binh liệt sĩ, bà mẹ Việt Nam anh hùng. Điều đó thể hiện?

A. Truyền thống đoàn kết của dân tộc.

B. Truyền thống đền ơn đáp nghĩa.

C. Truyền thống tôn sư trọng đạo.

D. Truyền thống nhân ái.