Vật lí 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2: Sóng

- Biên độ sóng là độ dịch chuyển lớn nhất khỏi vị trí cân bằng của một điểm sóng.

- Chu kì sóng T là thời gian thực hiện một dao động của một điểm sóng.

- Tần số sóng f là số dao động mà mỗi điểm sóng thực hiện trong một đơn vị thời gian.

- Bước sóng λ là quãng đường mà sóng truyền đi trong một chu kì sóng.

- Tốc độ sóng là tốc độ lan truyền năng lượng của sóng trong không gian.

- Tốc độ sóng được xác định bằng công thức: v= f.λ

- Cường độ sóng là năng lượng truyền qua một đơn vị diện tích vuông góc với phương truyền sóng trong một đơn vị thời gian.

- Sóng dọc là sóng có các phần tử dao động theo phương truyền sóng. Sóng âm trong không khí là một sóng dọc.

- Sóng ngang có các phần tử dao động theo phương vuông góc với phương truyền sóng. Sóng trên mặt nước là một sóng ngang.

- Ánh sáng là sóng điện từ.

- Trong chân không, tất cả sóng điện từ đều truyền với tốc độ c = 3.10 m/s.

- Thang sóng điện từ được chia thành các vùng gồm: sóng vô tuyến, hồng ngoại, ánh sáng nhìn thấy, tử ngoại, tia X, tia gamma.

- Giao thoa là hiện tượng hai sóng kết hợp gặp nhau tại những điểm xác định tạo nên những điểm dao động với biên độ cực đại (hai sóng tăng cường lẫn nhau) và những điểm dao động với biên độ cực tiểu ( hai sóng làm suy yếu lẫn nhau).

- Trong giao thoa sóng nước, các điểm dao động với biên độ cực đại hay cực tiểu nằm trên các đường xác định xen kẽ trên mặt nước.

- Trong thí nghiệm về giao thoa ánh sáng với hai khe sáng hẹp của Young, các vân sáng, vân tối nằm xen kẽ và cách đều nhau trên màn quan sát. Khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vẫn tối liên tiếp được gọi là khoảng vân và tính bằng công thức:

\(i = \frac{{\lambda D}}{a}\)

- Hiện tượng xuất hiện các điểm đứng yên ở những vị trí xác định khi đang có sóng lan truyền được gọi là hiện tượng sóng dừng.

- Những điểm đứng yên gọi là nút sóng. Chính giữa hai nút sóng liên tiếp là bụng sóng. Khoảng cách giữa bụng sóng và nút sóng gần nhất bằng một phần tư bước sóng. 

- Hiện tượng sóng dừng được ứng dụng để đo tốc độ truyền âm trong ống cộng hưởng.

Ví dụ 1: Trong thí nghiệm giao thoa sóng trên mặt nước, hai nguồn kết hợp A, B dao động cùng pha, cùng tần số 20 Hz. Tại điểm M trên mặt nước cách A và B lần lượt là 16 cm và 20 cm, các phần tử tại đây đang dao động với biên độ cực đại. Giữa M và đường trung trực của AB có 3 dãy cực đại khác. Tốc độ truyền sóng trên mặt nước là 

Hướng dẫn giải

Do 2 nguồn cùng pha nên trung trực của AB được coi là 1 dãy cực đại.

Ta có giữa trung trực của M và AB có 3 dãy cực đại nên điểm M thuộc dãy cực đại thứ 4.

\(\begin{array}{l}
{d_2} - {d_1} = k\lambda  = 4\lambda \\
 \Rightarrow \lambda  = 1\,cm\\
 \Rightarrow v = \lambda f = 20cm/s
\end{array}\)

Ví dụ 2: Khi có sóng dừng trên dây khoảng cách giữa hai nút sóng liên tiếp là:

A. một bước sóng.

B. một phần ba bước sóng.

C. một nửa bước sóng.

D. một phần tư bước sóng

Hướng dẫn giải

Khi có sóng dừng trên dây khoảng cách giữa hai nút sóng liên tiếp là: một nửa bước sóng.

Đáp án C

Học xong bài này các em cần biết:

- Mô tả sóng và các đại lượng đặc trưng của sóng.

- Phân biệt được sóng dọc và sóng ngang

- Giao thoa sóng

- Sóng dừng

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật lí 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật lí 11 Cánh diều Ôn tập chủ đề 2 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Giải Bài tập 1 trang 59 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 2 trang 59 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 3 trang 59 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 4 trang 59 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 2 trang 144 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 5 trang 59 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 6 trang 60 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Giải Bài tập 7 trang 60 SGK Vật lí 11 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!