Bài soạn Đặc điểm loại hình của tiếng Việt tóm tắt dưới đây nhằm giúp các em học sinh nhận biết được rằng Tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn lập. Hy vọng rằng bài soạn này sẽ hữu ích với các em. Chúc các em học tập thật tốt nhé!
1. Bố cục bài học
- Loại hình ngôn ngữ là một kiểu cấu tạo ngôn ngữ, trong đó bao gồm một hệ thống những đặc điểm có liên quan với nhau, chi phối lẫn nhau.
- Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
2. Hướng dẫn soạn văn bài Đặc điểm loại hình của tiếng Việt
Câu 1. Hãy phân tích những ngữ liệu dưới dây về mặt từ ngữ (chú ý những từ ngữ in đậm) để chứng minh tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
a.
Trèo lên cây bưởi hái hoa,
Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân.
Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc,
Em đã có chồng anh tiếc lắm thay!
(Ca dao)
b.
Thuyền ơi có nhớ bến chăng,
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
(Ca dao)
c.
Yêu trẻ, trẻ đến nhà; kính già, già để tuổi cho.
(Tục ngữ)
d.
Con đem con cá bống (1) ấy về thả xuống giếng mà nuôi. Mỗi bữa, đáng ăn ba bát thì con ăn hai, còn một đem thả xuống cho bống (2)... Nói xong, Bụt biến mất. Tấm theo lời Bụt thả bống (3) xuống giếng. Rồi từ hôm ấy trở đi, cứ sau bữa ăn, Tấm đều để dành cơm, giấu đưa ra cho bống (4). Mỗi lần nghe lời Tấm gọi, bống (5) lại ngoi lên mặt nước đớp những hạt cơm của Tấm ném xuống. Người và cá ngày một quen nhau, và bống (6) ngày một lớn lên trông thấy.
(Tấm Cám)
Gợi ý:
a. Đoạn trích có hai cụm từ "nụ tầm xuân" đứng ở hai vị trí khác nhau. Tuy hình thức ngôn ngữ không thay đổi nhưng vai trò ngữ pháp của chúng trong câu có sự khác nhau.
- Cụm từ "nụ tầm xuân" thứ nhất giữ vai trò là bổ ngữ của câu (bổ sung ý nghĩa cho động từ "hái").
- Ở câu thứ ba, cụm từ "nụ tầm xuân" đóng vai trò là chủ ngữ của câu (chủ thể của quá trình "nở").
b. Cũng như đoạn trích ở phần 1, hai từ bến được sử dụng trong hai câu ca dao nêu trên cũng có những ý nghĩa ngữ pháp khác nhau.
- Từ "bến" ở câu lục là bổ ngữ chỉ đối tượng cho động từ "nhớ".
- Từ "bến" thứ hai (trong câu bát) là chủ ngữ (chủ thể của trạng thái "khăng khăng đợi thuyền").
=> Cả hai từ "bến" này đều có nghĩa bóng chỉ người phụ nữ.
c. Trong câu tục ngữ trên, dù hình thức ngôn ngữ giống nhau nhưng vai trò ngữ pháp của mỗi từ "trẻ", "già" là khác nhau.
- Từ "trẻ" và từ "già" thứ nhất đều giữ vai trò là bổ ngữ cho các động từ ("yêu" và "kính").
- Trong khi đó hai từ "trẻ" và "già" còn lại đã được chuyển loại (danh từ hoá) để giữ vai trò là chủ ngữ trong câu.
d. Vai trò ngữ pháp của mỗi từ bống trong đoạn văn trên là:
- bống (1): là bổ ngữ chỉ đối tượng cho động từ "đem".
- bống (2): là bổ ngữ chỉ đối tượng cho động từ "thả" (xuống).
- bống (3): là bổ ngữ chỉ đối tượng cho động từ "thả".
- bống (4): bổ ngữ cho động từ "đưa" (ra).
- bống (5): chủ ngữ của câu (chủ thể của hành động "ngoi lên").
- bống (6): là chủ ngữ của câu (chủ thể của quá trình "ngày một lớn lên trông thấy").
Câu 2. Tìm một câu tiếng Anh (hoặc tiếng Pháp, tiếng Nga,...) đã học, đối chiếu với câu tự dịch ra tiếng Việt, so sánh, phân tích để đi đến kết luận: tiếng Anh (hoặc tiếng Pháp, tiếng Nga,...) thuộc loại hình ngôn ngữ hòa kết, tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập.
Gợi ý:
VD:
Tiếng Anh: I go to shopping with my friend.
Tiếng Việt: Tôi đi mua sắm cùng với bạn của tôi.
- Tiếng Anh: I (chủ ngữ), my ( Bổ ngữ).
→ Chức năng ngữ pháp, ngữ âm và chữ viết khác nhau.
- Tiếng Việt: Tôi1 (chủ ngữ), Tôi2 ( bổ ngữ).
→ Chức năng ngữ pháp khác nhau, còn ngữ âm và chữ viết giống nhau
- Tiếng Việt không biến đổi hình thái khi biểu thị những ý nghĩa ngữ pháp khác nhau ⇒Loại hình ngôn ngữ đơn lập.
- Tiếng Anh biến đổi hình thái khi biểu thị những ý nghĩa ngữ pháp khác nhau.⇒Loại hình ngôn ngữ hòa kết.
Câu 3. Xác định hư từ và phân tích tác dụng thể hiện ý nghĩa của chúng trong đoạn văn sau:
Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dựng nên nước Việt Nam độc lập. Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỷ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hòa.
(Hồ Chí Minh, Tuyên ngôn độc lập)
Gợi ý:
- Các hư từ: "lại", "mà"
- Tác dụng: nhấn mạnh sức mạnh, chiến thắng của dân tộc, bộc lộ niềm vui tự hào về nhân dân mình.
Trên đây là bài Soạn văn 11 Đặc điểm loại hình của tiếng Việt tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Đặc điểm loại hình của tiếng Việt.
-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----
Tư liệu nổi bật tuần
- Xem thêm
