Soạn văn 11 Chí Phèo: Tác phẩm tóm tắt

1. Bố cục văn bản

• Bố cục gồm 2 phần:
  • Phần 1: (từ đầu đến "mau lên"): Chí Phèo từ lúc sinh ra tới khi biến thành quỷ dữ làng Vũ Đại.
  • Phần 2: (còn lại): Khát vọng hoàn lương của Chí và bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người.

2. Hướng dẫn soạn văn Chí Phèo: Tác phẩm

Câu 1: Cách vào truyện của Nam Cao độc đáo như thế nào? Hãy nêu ý nghĩa tiếng chửi của nhân vật Chí Phèo trong đoạn văn mở đầu thiên truyện.

• Cách vào truyện độc đáo của Nam Cao và ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo
  • Nam Cao mở đầu truyện bằng một tình huống độc đáo, ấn tượng: Chí Phèo vừa đi vừa chửi, nhưng điều lạ lùng là không có người chửi lại hắn và cũng không có người nghe hắn chửi.
• Ý nghĩa tiếng chửi của Chí Phèo:
  • Tiếng chửi mở đầu tác phẩm một cách bất ngờ: Đây cũng là cách giới thiệu nhân vật một cách ấn tượng.
  • Đây là tiếng chửi của một kẻ say rượu có vẻ vu vơ mơ hồ. Nhưng thật ra rất tỉnh táo. Hình như anh ta mượn rượu để chửi đời. Tiếng chửi rất văn vẻ có thứ tự: Chửi trời, chửi đời, cả làng Vũ Đại, Cha đứa nào không chửi nhau với hắn, đứa chết mẹ nào đã đẻ ra Chí. Đối tượng vì thế đã được xác định: Cái xã hội đã sinh ra kiếp sống Chí Phèo.
  • Tiếng chửi ấy thể hiện tâm trạng bi phẫn cùng cực của Chí.

Câu 2: Việc gặp gỡ thị Nở đã có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời Chí Phèo? Những gì đã diễn ra trong tâm hồn Chí Phèo sau cuộc gặp gỡ đó?

• Cuộc đời Chí có bước ngoặt khi gặp Thị Nở:
  • Ban đầu Chí gặp Thị và bị hấp dẫn đơn giản vì Chí là thằng say. Sau đó, Chí đau bụng rồi Thị dìu Chí vào nhà tìm manh chiếu rách đắp cho Chí.
  • Chí tỉnh dậy sáng hôm sau và cảm thấy lòng "bâng khuâng", "mơ hồ buồn" khi nghe thấy âm thanh quen thuộc của sự sống.
• Ý nghĩa trong cuộc gặp Chí Phèo- Thị Nở:
  • Đó là những giây phút Chí được trở lại "làm người", mong được sống hạnh phúc.
  • Sự săn sóc, quan tâm của người đàn bà xấu xí, khốn khổ khơi dậy bản chất lương thiện vốn bị chèn ép từ lâu trong con người Chí.
  • Tác giả thể hiện được tư tưởng nhân đạo sâu sắc của mình đối với hình tượng người nông dân bị tha hóa khi sáng tạo ra chi tiết gặp gỡ của Chí Phèo với Thị Nở.
  • Giúp Chí tỉnh táo nhìn lại cuộc đời trong quá khứ, hiện tại, tương lai, ước mơ có gia đình nhỏ, với cuộc sống giản dị.
  • Chí ý thức được sự cô độc, bất hạnh của đời mình, và khát khao được sống cuộc đời của con người.

Câu 3: Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi bị thị Nở từ chối chung sống. Vì sao Chí Phèo có hành động thật dữ dội, bất ngờ (uống rượu, xách dao đi giết Bá Kiến rồi tự sát)?

• - Tâm trạng của Chí diễn biến phức tạp: thức tỉnh- hy vọng- thất vọng, đau xót- phẫn uất- tuyệt vọng.
  • Chí rơi vào tuyệt vọng khi thấm thía bi kịch tinh thần sinh ra là người nhưng không được làm người.
  • Chí càng uống rượu càng tỉnh, Chí khóc rưng rức và ý thức được tội ác của kẻ cướp đi của mình cả bộ mặt và hồn người. Tiếng khóc của Chí là khóc thương cho thân phận.
  • Khi lòng sôi sục Chí đâm chết Bá Kiến và tự kết liễu đời mình.
  • ⇒ Chí tuyệt vọng trước bi kịch bị cự tuyệt ước muốn làm người, nên đã kết liễu bản thân và kẻ thù. Cái chết của Chí có tác dụng tố cáo xã hội thực dân nửa phong kiến đẩy người nông dân lương thiện vào đường cùng, lưu manh hóa họ, đẩy họ vào chỗ chết.

Câu 4: Qua hình tượng Chí Phèo, hãy làm rõ nghệ thuật điển hình hóa của Nam Cao (chú ý việc khắc họa tính cách và nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật).

•  Nhân vật điển hình : cái chung và cái riêng, cái độc đáo và khái quát, cái quen và cái lạ. Tiêu biểu: Chí Phèo, Bá Kiến.
• Tác giả đã xây dựng thành công nhân vật Chí Phèo - một người nông dân bị tha hóa, bị xã hội ruồng bỏ.
• Có nội tâm, có những cá tính sâu sắc (những đoạn độc thoại, những suy nghĩ và chuyển biến cực kỳ tinh tế trong tâm trạng Chí, Chí vác dao đến nhà Thị Nở nhưng cuối cùng đứng trước ngõ nhà Bá Kiến)
• Hành động theo ý nhân vật chứ không theo ý muốn chủ quan của nhà văn. Chí Phèo đi giết Bá Kiến → lôgic phát triển hợp lý.

Câu 5: Ngôn ngữ kể chuyện của tác giả và ngôn ngữ nhân vật trong truyện ngắn này có gì đặc sắc?

• Ngôn ngữ trong tác phẩm sống động, điêu luyện, nghệ thuật, gần với lời ăn tiếng nói hằng ngày.
• Giọng điệu của nhà văn biến hóa, đan xen lẫn nhau.
• Nhà văn có khả năng hòa nhập nhiều vai, chuyển đổi điểm nhìn của tác giả, trần thuật.
• Sự am hiểu về ngôn ngữ sống một cách chung chung, nắm vững dạng thức sống của từng loại ngôn ngữ.
• Tác giả sử dụng ngôn ngữ có cả khẩu khí, cú pháp lẫn "phong cách học" cả lối tu từ học của nó nữa.

Câu 6: Tư tưởng nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của Nam Cao qua truyện ngắn này.

• Tư tưởng nhân đạo của Nam Cao trong truyện ngắn này mới mẻ, sâu sắc:
  • Phát hiện và miêu tả phẩm chất tốt đẹp của người lao động ngay khi họ bị xã hội tàn ác cướp mất bộ mặt, linh hồn người.
  • Ca ngợi phẩm chất tốt đẹp, bản chất thiện lương của con người.

Trên đây là bài Soạn văn 11 Chí Phèo: Tác phẩm tóm tắt. Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài soạn chi tiết Chí Phèo: Tác phẩm.

-----Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp-----