Qua bài giảng Luyện từ và câu: Ôn tập về dấu câu, giúp các em ôn lại những kiến thức đã học về dấu hai chấm. Đồng thời biết vận dụng kiến thức đã học để đặt dấu hai chấm vào chỗ trống cho hợp lí.
Tóm tắt lý thuyết
Câu 1 (trang 143 sgk Tiếng Việt 5): Trong mỗi trường hợp dưới đây, dấu hai chấm được dùng làm gì?
a) Một chú công an vỗ vai em:
- Cháu quả là chàng gác rừng dũng cảm!
NGUYỄN THI CẨM CHÂU
b) Cảnh vật xung quanh tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.
THANH TỊNH
Gợi ý:
a) Đặt ở cuối câu để dẫn lời nói trực tiếp nhân vật.
b) Báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Câu 2 (trang 143-144 sgk Tiếng Việt 5): Có thể đặt dấu hai chấm vào chỗ nào trong các khổ thơ, các câu văn dưới đây?
a)
Trận đánh đã bắt đầu
Quân ta ào lên trước
Một tên giặc ngã nhào
Chết rồi, không dậy được.
Chết là không nhúc nhích
Sao nó cứ lồm cồm?
Tính ăn gian chẳng thích
Chơi thật thà vui hơn.
Thằng giặc cuống cả chân
Nhăn nhó kêu rối rít
- Đồng ý là tao chết
Nhưng đây... tổ kiến vàng!
ĐỊNH HẢI
b) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi một nàng tiên áo xanh bay xuống từ trời và bao giờ cũng hi vọng khi tha thiết cầu xin "Bay đi, diều ơi! Bay đi!"
Theo TẠ DUY ANH
c) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là biển cả bao la, ở giữa là một vùng đồng bằng biếc xanh màu lục diệp.
Theo VĂN NHĨ
Gợi ý:
a) Đặt dấu chấm vào đoạn thơ như sau:
Thằng giặc cuống cả chân,
Nhăn nhó kêu rối rít:
- Đồng ý là tao chết
Nhưng đây... tổ kiến vàng!
⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
b) Tôi đã ngửa cổ suốt một thời mới lớn để chờ đợi...khi tha thiết cầu xin: “Bay đi, diều ơi! Bay đi!”
⟶ Dấu hai chấm dẫn lời nói trực tiếp của nhân vật.
c) Từ Đèo Ngang nhìn về hướng nam, ta bắt gặp một phong cảnh thiên nhiên kì vĩ: phía tây là dãy Trường Sơn trùng điệp, phía đông là...
⟶ Dấu hai chấm báo hiệu bộ phận câu đứng sau nó là lời giải thích cho bộ phận đứng trước.
Câu 3 (trang 144 sgk Tiếng Việt 5): Trong mẩu chuyện vui dưới đây, người bán hàng hiểu lầm ý của khách như thế nào? Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần thêm dấu gì vào tin nhắn của mình, dấu đó đặt sau chữ nào?
Chỉ vì quên một dấu câu
Có ông khách nọ đến cửa hàng đặt vòng hoa viếng bạn. Ông dặn người bán hàng ghi lên băng tang: "Kính viếng bác X." Nhưng về đến nhà, nghĩ lại, thấy lời phúng còn đơn giản quá, ông bèn sai con chuyển cho người bán hàng một tin nhắn, lời lẽ như sau: "Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng."
Lúc vòng hoa được đem tới đám tang, ông khách mới giật mình. Trên vòng hoa cài một dải băng đen với dòng chữ thật là nắn nót: "Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng."
Theo tạp chí NGÔN NGỮ
Gợi ý:
- Tin nhắn của ông khách: Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng. (hiểu là nếu còn chỗ viết trên băng tang)
- Người bán hàng hiểu lầm ý của khách nên ghi trên dải băng tang: Kính viếng bác X. Nếu còn chỗ, linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.
- Để người bán hàng khỏi hiểu lầm, ông khách cần đặt thêm dấu hai chấm vào tin nhắn:
- Xin ông làm ơn ghi thêm nếu còn chỗ: linh hồn bác sẽ được lên thiên đàng.
- Thông qua bài học Luyện từ và câu: Ôn tập về dấu câu, các em cần nắm được những nội dung sau:
- Ôn lại những kiến thức đã học về dấu hai chấm.
- Biết vận dụng kiến thức đã học để tìm và nêu tác dụng của dấu hai chấm.
- Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tập làm văn: Tả cảnh để có bước chuẩn bị thật tốt cho tiết học tiếp theo.
