Sinh học 11 Kết nối tri thức Bài 19: Khái quát về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

1.1.1. Khái niệm sinh trưởng và phát triển

- Sinh trưởng là quá trình tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể.

- Phát triển là toàn bộ những biến đổi diễn ra trong chu kỳ sống của cá thể, bao gồm sự thay đổi về số lượng tế bào, cấu trúc, hình thái và trạng thái sinh lí.

1.1.2. Các dấu hiệu đặc trưng của sinh trường và phát triển

- Dấu hiệu sinh trưởng: tăng số lượng, kích thước và khối lượng tế bào.

- Dấu hiệu phát triển: quá trình các tế bào thay đổi cấu trúc và chuyên hóa chức năng tế bào.

- Quá trình phát triển là sự thay đổi trong chu kì sống của một cơ thể sinh vật. Quá trình này bao gồm các quá trình sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái cơ quan.

- Trong quá trình phát triển, các quá trình sinh trưởng, phân hóa tế bào và phát sinh hình thái cơ quan, cơ thể có quan hệ mật thiết với nhau, không tách rời và đan xen nhau.

- Sinh vật non bắt đầu phát triển từ hợp tử và trải qua quá trình phân hoá tạo ra các cơ quan và hình dáng.

- Khi sinh vật đạt đến kích thước và khối lượng nhất định, sẽ có sự biến đổi về chất và tế bào phân hoá tạo ra cơ quan sinh sản để tiếp tục quá trình sinh sản hữu tính.

- Ví dụ: ở thực vật có hoa, phân hoá tế bào tạo ra lá mầm, thân mầm, rễ mầm và cây trưởng thành. Ở động vật, phân hoá tạo ra các cơ quan và hệ cơ quan, sau đó động vật đạt đến tuổi sinh sản và tạo ra giao tử.

Hình 1. Sự biến đổi của cây hoa hướng dương qua các giai đoạn

1.3.1. Vòng đời

- Vòng đời là khoảng thời gian tính từ khi sinh ra đến khi chết của sinh vật, bao gồm toàn bộ quá trình phát triển từ con non đến trưởng thành và sinh sản.

- Ứng dụng hiểu biết về vòng đời của sinh vật để đưa ra các biện pháp chăm sóc phù hợp với từng giai đoạn nhằm thu hiệu quả kinh tế cao nhất, chăm sóc phù hợp cho từng giai đoạn nhằm thu hiệu quả kinh tế về động vật cao nhất, đưa ra các biện pháp phòng chống, tiêu diệt động vật gây hại một cách hiệu quả.

Hình 2. Vòng đời của ếch (a) và thực vật có hoa (b)

1.3.2. Tuổi thọ

- Tuổi thọ của một sinh vật là thời gian sống của một sinh vật. Tuổi thọ trung bình của một loài sinh vật là thời gian sống trung bình của các cá thể trong loài..

- Một số yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ:

+ Yếu tố bên trong: Yếu tố di truyền.

+ Yếu tố bên ngoài: Chế độ ăn uống lành mạnh; Tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên; Lối sống lành mạnh, thái độ tích cực; Môi trường sống không bị ô nhiễm.

Bài 1: Nêu mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển?

Hướng dẫn giải

Quá trình sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ mật thiết với nhau, không tách rời nhau và đan xen với nhau. Sinh trưởng tạo tiền đề cho phát triển và ngược lại, phát triển là điều kiện thúc đẩy sinh trưởng.

Bài 2: Nêu khái niệm vòng đời?

Hướng dẫn giải

- Vòng đời là khoảng thời gian tính từ khi cơ thể được sinh ra, lớn lên, phát triển thành cơ thể trưởng thành, sinh sản tạo ra cá thể mới, già đi rồi chết. Các cá thể cùng loài có vòng đời giống nhau.

- Ví dụ: Vòng đời của ếch trải qua các giai đoạn: Giai đoạn trứng, giai đoạn phôi, giai đoạn nòng nọc, giai đoạn nòng nọc hai chân, giai đoạn nòng nọc bốn chân, giai đoạn ếch con và giai đoạn ếch trưởng thành.

Học xong bài này các em cần biết:

- Nêu được khái niệm và trình bày được các dấu hiệu đặc trưng của sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

- Phân tích được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển.

- Nêu được khái niệm vòng đời và tuổi thọ của sinh vật.

- Trình bày được một số ứng dụng hiếu biết về vòng đời của sinh vật trong thực tiễn và một số yếu tố ảnh hưởng đến tuổi thọ của con người.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Kết nối tri thức Chương 3 Bài 19 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Sinh trưởng là quá trình như thế nào?

  • A. Quá trình tăng kích thước và tuổi của vật
  • B. Quá trình tăng kích thước và khối lượng cơ thể
  • C. Quá trình tăng trọng lượng và tuổi tác của vật
  • D. Cả 3 đáp án đều sai

• Câu 2:

  Biến đổi nào sau đây diễn ra trong đời sống của con ếch thể hiện sự phát triển?

  • A. Mắt tiêu biến khi lên bờ
  • B. Da ếch trần, mềm, ẩm thích nghi với môi trường sống
  • C. Hình thành vây bơi để bơi dưới nước
  • D. Từ ấu trùng có đuôi (nòng nọc) rụng đuôi và trở thành ếch trưởng thành

• Câu 3:

  Tuổi thọ của sinh vật là gì?

  • A. Thời gian tán tỉnh bạn tình của sinh vật
  • B. Thời gian sinh con của sinh vật
  • C. Thời gian mà sinh vật chết
  • D. Thời gian sống của sinh vật

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Kết nối tri thức Chương 3 Bài 19 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 125 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi trang 126 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 1 trang 128 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Giải Câu hỏi 2 trang 128 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Luyện tập 1 trang 128 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Luyện tập 2 trang 128 SGK Sinh học 11 Kết nối tri thức – KNTT

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!