YOMEDIA
NONE

Soạn bài Lão Hạc của Nam Cao - Ngữ văn 8

Nhằm giúp các em chuẩn bị bài học Lão Hạc tốt hơn trước khi đến lớp, Học 247 mời các em tham khảo bai soạn dưới đây. Mong rằng bài soạn sẽ là những gợi ý hay và bổ ích đối với các em.

 

1. Tóm tắt nội dung bài học

1.1. Nội dung

  • Tình cảnh khốn cùng, nhân cách cao quí, tâm hồn đáng trân trọng của người nông dân qua hình tượng nhân vật Lão Hạc
  • Lòng nhân đạo sâu sắc của nhà văn Nam Cao trước số phận đáng thương của người nông dân cùng khổ.

1.2. Nghệ thuật

  • Nghệ thuật viết truyện bậc thầy của nhà văn Nam Cao qua truyện ngắn Lão Hạc.

2. Soạn bài Lão Hạc

2.1. Soạn bài tóm tắt

Câu 1: Phân tích diễn biến tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán chó. Qua đó, em thấy lão Hạc là người thế nào?

  • Diễn biến tâm trạng của lão Hạc quanh chuyện bán chó:
    • Mối quan hệ: cậu Vàng vừa là kỉ niệm, vừa là tín vật của đứa con trai, cũng là người bạn trung thành trong cuộc sống quạnh hiu của lão.
    • Lão đau khổ khi phải bán cậu Vàng: “Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậc nước…Lão hu hu khóc”, lão đau đớn tuột cùng, nghẹn ngào, day dứt vì đã “trót đánh lừa một con chó”.

⇒ Người nông dân nghèo khổ, lương thiện, trái tim vô cùng nhân hậu, trong sạch.

Câu 2: Em hiểu như thế nào về nguyên nhân cái chết của lão Hạc? Qua những điều lão Hạc thu xếp nhờ cậy “ông Giáo” rồi sau đó tìm đến cái chết, em suy nghĩ gì về tình cảnh và tính cách của họ?

  • Nguyên nhân cái chết của lão Hạc: sau trận ốm lão rơi vào sự túng quẫn kiệt quệ, phải bán đi người bạn trung thành của mình như mất đi người bạn thân thiết, không muốn làm phiền người khác dù sống khổ nhưng kiên quyết từ chối sự giúp đỡ và vì không muốn xâm phạm đến số tiền ít ỏi cũng như mảnh vườn mà lão quyết giữ cho đứa con trai đi phu xa.
  • Vì lòng tự trọng, vì tình yêu thương và vì quá đỗi lương thiện mà lão Hạc đã tìm đến cái chết.
  • Qua những điều lão Hạc thu xếp, nhờ cậy ông Giáo rồi sau đó tìm đến cái chết cho ta thấy được tình cảnh hết sức éo le, đáng thương của lão. Đồng thời qua đó, ta cũng thấy được lão là một người khiêm cung trong cử chỉ, tinh tế trong cách đối xử với người khác và là một con người có lòng tự trọng cao, có lòng yêu thương con vô bờ bến.

Câu 3: Em thấy thái độ, tình cảm của nhân vật “tôi” đối với lão Hạc như thế nào?

  • Thái độ và tình cảm của nhân vật tôi với lão Hạc có sự thay đổi: lúc đầu thờ ơ và dửng dưng khi nghe chuyện bán con chó. Sau đó thấu hiểu và an ủi lão. Chứng kiến cái chết của lão, nhân vật “tôi” vô cùng cảm động, kính trọng nhân cách, tấm lòng của lão.
  • Ông Giáo là một người giàu lòng trắc ẩn, hiểu và đồng cảm với người khó khăn.

Câu 4: Khi nghe Tư Binh cho biết lão Hạc xin hắn bả chó để bắt một con chó hàng xóm thì nhân vạt “tôi” cảm thấy “cuộc đời quả thật…đáng buồn”, nhưng khi chứng kiến cái chết đau đớn của lão Hạc, “tôi” lại nghĩ “Không! Cuộc đời chưa hẳn là đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác”. Em hiểu ý nghĩa đó của nhân vật “tôi” như thế nào?

  • Ban đầu khi nghe Tư Binh nói, ông giáo buồn vì thấy sự tha hóa trong nhân cách của con người, thất vọng vì lầm tưởng lão Hạc thật sự đánh mất lương thiện bấy lâu.
  • Chứng kiến cái chết đau đớn của lão Hạc, ông giáo thấy “cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn” vì niềm tin, hi vọng ào xã hội vẫn còn khi thật sự có những con người vẫn giữ được bản chất lương thiện. Nhưng “lại đáng buồn theo một nghĩa khác” là vì số phận của những người lương thiện như lão Hạc lại phải chọn cái chết đau đớn.

Câu 5: Theo em, cái hay của truyện thể hiện rõ nhất ở những điểm nào? Việc tạo dựng tình huống truyện bất ngờ có tác dụng như thế nào? Cách xây dựng nhân vật có gì đặc sắc? Việc truyện được kể bằng lời của nhân vật “tôi” (ngôi thứ nhất) có hiệu quả nghệ thuật gì?

  • Cái hay của truyện được thể hiện rõ ở việc miêu tả tâm lí nhân vật và cách kể.
  • Tình huống truyện bất ngờ, sáng tỏ nhân cách lão Hạc trong người đọc, trong nhân vật.
  • Cách xây dựng nhân vật chân thực sinh động từ ngoại hình đến nội tâm sâu sắc.
  • Ngôi kể thứ nhất giúp sự dẫn dắt thêm linh hoạt, tạo sự gần gũi, chân thực. Đồng thời, nhờ kể ở ngôi thứ nhất mà nhân vật “tôi” như là nhập vào lão Hạc, tạo cho những cảm xúc trở nên chận thực và sâu sắc hơn.

Câu 6: Em hiểu thế nào về ý nghĩa của nhân vật “tôi” (có thể coi là tác giả) qua đoạn văn sau:

“Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ nhận thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi … toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương… Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất”.

  • Đó là những suy nghĩ thể hiện tính triết lí nêu lên bài học về cách nhìn đời, nhìn người và cách ứng xử trong cuộc sống.
  • Thể hiện tấm lòng, tình thương sâu sắc của nhà văn đối với cuộc đời và mọi người.

Câu 7: Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc, em hiểu gì về cuộc sống và phẩm chất của người nông dân trong xã hội cũ?

  • Cuộc sống của người nông dân trong xã hội cũ: nghèo khổ, bất hạnh, bị xã hội đè nén, áp bức.
  • Phẩm chất cao đẹp: hiền lành, lương thiện, giàu tình thương, không bị hòa trong dòng nước xã hội.

2.2. Soạn bài chi tiết

Câu 1: Phân tích diễn biến tâm trạng của lão Hạc xung quanh việc bán chó. Qua đó, em thấy lão Hạc là người như thế nào?

  • Diễn biến tâm trạng của Lão Hạc xung quanh việc bán chó.
    • Mối quan hộ giữa Lão Hạc và con chó Vàng:
      • Lão chỉ có một thân một mình. Con lão đi xa để lại kỉ niệm buồn, con chó mua về nuôi; định lúc cưới vợ thì giết thịt. Thế nhưng vợ lấy không được vì con lão nghèo. Đứa con phẫn uất bỏ đi phu, lão đau đớn: “Hình của nó, người ta đã chụp rồi. Nó lại đã lấy tiền của người ta. Nó là của người ta”. Tim lão vỡ vụn vì đau đớn nhớ thương.
      • Cậu Vàng thế chỗ đứa con cùng lão chia sẻ niềm đau và những nỗi buồn, lão bắt  rận, tắm, cho cậu ăn trong cái bát như nhà giàu, chửi yêu, nói chuyện, vuốt ve. Cậu Vàng vừa là kỉ niệm, là tín vật của người con, là người bạn trung thành trong cuộc sống quạnh hiu của lão.
    • Nguyên nhân phải bán cậu Vàng.
      • Đứa con bỏ đi phu đối với lão như một sự tội lỗi “Làm cha không lo tròn được cho con”. Bóng đứa con nặng trĩu trong hơi thở của lão. Ba sào vườn lão quyết giữ cho bằng được, không thể bán vườn mà ăn để dành cho con trai  lão  trở  về xây dựng hạnh phúc.
      • Trận ốm kéo dài hai tháng mười tám ngày, bao nhiêu tiền dành dụm tiêu hết sạch. Cơn bão kéo đến phá sạch sành sanh hoa màu. Sau trận ốm lão yếu người không làm được việc nặng, bao nhiêu việc nhẹ đàn bà họ tranh nhau làm mất cả, lão Hạc rơi vào túng quẫn kiệt quệ.
      • Cậu Vàng mỗi ngày phải ăn hết hai hào gạo, cậu mà ăn ít lại gầy đi tội nghiệp. Tiền không đủ nuôi người lấy đâu nuôi chó. Lão nghĩ đến cái chết, để giữ được mảnh vườn cho con. Lão chết cậu Vàng cũng tiêu đời, đành phải để cậu Vàng đi trước.
    • Tâm trạng của lão Hạc khi bán cậu Vàng.
      • “Lão cố làm ra vẻ vui vẻ. Nhưng trông lão cười như mếu và đôi mắt lão ầng ậc nước... Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc” → Sự đau đớn đến cùng cực vò xé tâm can.
      • Đoạn văn như bị xé từng mảnh về ngữ điệu hay từng mảnh tim tơi tả của lão biến thành văn? Đứt rời, nghẹn ngào, tức tưởi → sự ăn năn đau đớn giày xé vì trót lừa một con chó - “con đi phu, lão chết già nửa, bán cậu Vàng lão chết hẳn”.
  • Qua đó, ta thấy lão Hạc con người giàu lòng nhân ái, lương thiện và thật trong sáng biết bao.

Câu 2: Em hiểu như thế nào về nguyên nhân cái chết của lão Hạc? Qua những điều lão Hạc thu xếp nhờ cậy "ông giáo" rồi sau đó tìm đến cái chết, em suy nghĩ gì về tình cảnh và tính cách của họ?

  • Nguyên nhân cái chết của lão Hạc: 
    • Sau trận ốm lão rơi vào sự túng quẫn kiệt quệ.
    • Phải bán con chó lão vừa như mất đi người bạn thân thiết lại mang cảm giác mình là người có lỗi, là người phản bội lừa dối con chó đáng thương tội nghiệp.
    • Không muốn làm phiền người khác, dù sống cực khổ nhưng kiên quyết từ chối sự giúp đỡ.
    • Vì không muốn xâm phạm đến số tiền ít ỏi và mảnh vườn nhỏ mà lão quyết giữ để dành cho đứa con trai đi phu xa.

⇒ Vì lòng tự trọng, vì tình yêu thương, và vì quá đỗi lương thiện mà lão Hạc phải tìm đôn cái chết, Nam Cao đi đến vào tận nơi sâu thẳm của bi kịch tâm hồn: nhân cách con người.

  • Qua những điều lão Hạc thu xếp nhờ cậy "ông giáo" rồi sau đó tìm đến cái chết, em suy nghĩ gì về tình cảnh và tính cách của lão:
  • Tình cảnh: hết sức éo le, đáng thương: lọm khọm trong cảnh gà trống nuôi con, rồi đứa con trai duy nhất đi xa lão sống trong cô đơn hiu quạnh. Sức yếu già cả, ốm đau bệnh tật, nghèo túng vất vả nhất là phải ở trong bi kịch giữa tình thương con và sự sống của một con vật nuôi mà lão gắn bó thân  thiết.
  • Tính cách:
    • Một ông lão khiêm cung trong cử chi, tinh tế trong đôi xử, hiểu đời, hiểu người nhưng bất lực và đau đớn tự giày vò về sự bất lực ấy.
    • Là con người có lòng tự trọng rất cao.
    • Một người cha thương con vô bờ, quên mình cho cuộc sống của con - một sự hi sinh cao cả.
    • Lão đúng như tên gọi của lão, con hạc già thanh cao giữa cuộc đời lầm than, ô trọc, bụi bặm.

Câu 3: Em thấy thái độ, tình cảm của nhân vật "tôi" đối với lão Hạc như thế nào?

  • Thái độ, tình cảm của nhân vật "tôi" đối với lão Hạc: 
    • Khi nghe lão Hạc kể chuyện, “ông giáo” ái ngại cho tình cảnh của lão. Ông an ủi và sau đó nhận lời nhờ cậy của lão. Nhiều lúc ông đã giấu giếm vợ ngấm ngầm giúp dỡ cho người láng giềng tội nghiệp này. Khi hiểu lầm lão Hạc làm liều, ông giáo hơi thất vọng, cảm thấy cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm dáng buồn. Vì xưa nay, ông vẫn tin vào nhân cách của lảo Hạc.
    • Đến lúc hiểu ra đó chĩ là sự hiểu lầm. Cái chết của lão Hạc càng làm sáng tỏ thêm vẻ đẹp tâm hồn của lão. Ống giáo thấy “cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn” vì cuộc đời vẫn không làm mất đi niềm tin của ông vào bản chất lương thiện của người nông dân lao động. Ông giáo tự hứa trao lại số tiền và ba sào vườn lão đã gửi gắm cho con trai của lão.

Câu 4: Khi nghe Binh Tư cho biết lão Hạc xin hắn bả chó để bắt một con chó hàng xóm thì nhân vật "tôi" cảm thấy "cuộc đời quả thật....đáng buồn", nhưng khi chứng kiến cái chết đau đớn của lão Hạc, "tôi" lại nghĩ: "Không! Cuộc đời chưa hẳn là đáng buồn, hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác". Em hiểu ý nghĩa đó của nhân vật "tôi" như thế nào?

  • "Cuộc đời quả thật cứ ngày một thêm đáng buồn" là sự ngỡ ngàng thất vọng của ông giáo trước việc làm và nhân cách của lão Hạc (do hiểu nhầm), nỗi đắng cay chua chát trước cuộc đời và nhân tình thế thái : Cái nghèo có thể đổi trắng thay đen, biến con người lương thiện như lão trở thành kẻ trộm cắp như Binh Tư.
  • "không .... Khác" chính là sự khẳng định mạnh mẽ niềm vui, niềm tin của ông giáo về nhân cách cao đẹp của lão Hạc, không gì có thể huỷ hoại được nhân phẩm của người lương thiện. Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn do có những con người như lão Hạc, tuy hoàn cảnh éo le nhưng vẫn giữ được tâm hồn sáng trong khiến cho chúng ta có quyền hi vọng, tin tưởng.
  • Tuy vậy, cuộc đời đáng buồn theo nghĩa khác vì có những con nguời lương thiện lại phải chịu nỗi đắng cay, bất hạnh. Điều đó thể hiện nỗi xót xa của ông giáo với số phận, cuộc đời tăm tối, bế tắc của người nông dân nghèo trong xã hội cũ

Câu 5: Theo em, cái hay của truyện thể hiện rõ nhất ở những điểm nào? Việc tạo dựng tình huống truyện bất ngờ có tác dụng như thế nào? Cách xây dựng nhân vật có gì đặc sắc? Việc truyện được kể bằng lời của nhân vật "tôi" (ngôi thứ nhất) có hiệu quả nghệ thuật gì?

  • Cái hay của truyện thể hiện rõ nhất ở chỗ:
    • Rất mực chân thực.
    • Thấm đượm cảm xúc trữ tình.
  • Tình huống truyện: Bất ngờ, ngoài sự dự đoán của độc giả. Tình huống đó như “một thứ nước rửa ảnh làm nổi hình nổi sắc nhân vật”. Làm sáng ngời nhân cách của lão Hạc trong lòng người đọc (không ai nghĩ rằng lão Hạc lại tự hủy diệt cuộc đời mình bằng bả chó).
  • Cách xây dựng nhân vật: Chân thực sinh động, từ ngoại hình đến nội tâm, đặc  biệt là miêu tả khuôn mặt của lão Hạc khi khóc.
  • Tác dụng của ngôi kể: Chuyện được kể theo ngôi thứ nhất, làm cho câu chuyện trở nên gần gũi chân thực, làm cho người đọc có cảm tưởng câu chuyện như đang diển ra trước mắt.

Câu 6: Em hiểu thế nào về ý nghĩa của nhân vật "tôi" (có thể coi là tác giả) qua đoạn văn sau:

"Chao ôi! Đối với những người ở quan ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ nhận thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương.... Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp mất".

  • Đó là một suy nghĩ thể hiện tính triết lí nêu lên bài học về cách nhìn đời, nhìn người và cách ứng xử trong cuộc sống.
  • Thể hiện tấm lòng, tình thương sâu sắc của nhà văn đối với cuộc đời, với mọi người.

Câu 7: Qua đoạn trích Tức nước vỡ bờ và truyện ngắn Lão Hạc, em hiểu gì về cuộc sống và phẩm chất của người nông dân trong xã hội cũ?

  • Nói về cuộc đời: Đây là những số phận thật nghiệt ngã, thương tâm, nghèo khổ, bần cùng trong xã hội thực dân nửa phong kiến cái nghèo khổ cùng cực trước cảnh sưu thuế tàn nhẫn, như gia đình chị Dậu phải bán chó, bán con và đẩy người ta vào cảnh khốn quẩn như lão Hạc.
  • Nói về tính cách: Cũng từ các tác phẩm này ta thấy được vẻ đẹp tâm hồn cao quý, lòng nhân hậu, sự hi sinh với người thân như thế nào?
    • Ở Tức nước vỡ bờ là sức mạnh phản kháng của con người khi bị đẩy đến bước đườn cùng.
    • Còn ở truyện Lão Hạc là ý thức về nhân cách, về lòng tự trọng trong nghèo nàn, khổ cực.

3. Một số bài văn mẫu về văn bản Lão Hạc

Nam Cao là một nhà văn lớn của người nông dân Việt Nam, đặc biệt là người nông dân trước Cách mạng tháng Tám 1945. Ông đã cảm nhận được những vẻ đẹp cao quý trong tâm hồn của họ trước bờ vực của cái đói, cái nghèo. Truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn là một tác phẩm như thế. Nhân vật chính của tác phẩm - nhân vật lão Hạc - dù có một hoàn cảnh bất hạnh, đau đớn nhưng lão vẫn giữ được tình yêu thương đối với những người thân yêu và đặc biệt là một lòng tự trọng cao cả. Để biết được cách lập dàn ý và viết bài văn hoàn chỉnh về tác phẩm này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

4. Hỏi đáp về văn bản Lão Hạc

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

ZUNIA9
ZUNIA9
 

 

YOMEDIA
AANETWORK
OFF