Xin lập khoa luật của Nguyễn Trường Tộ - Ngữ văn 11

• Nguyễn Trường Tộ (1830 - 1871), người làng Bùi Chu, Hưng Nguyên, Nghệ An.
• Là người thạo cả Hán học lẫn Tây học
• Ông từng viết nhiều bản điều trần gởi lên triều đình yêu cầu thực thi các biện pháp cụ thể nhằm đổi mới và phát triển đất nước. Những bản điều trần đó được viết bằng văn phong sáng rõ, chặt chẽ; vừa thể hiện kiến thức sâu sắc, uyên bác, mới mẻ, vừa thấm đượm tinh thần yêu nước của tác giả.

• Xuất xứ: Trích từ bản điều trần số 27 - Tế cấp bát điều (tám việc cần làm gấp)
• Thể loại: Điều trần (văn nghị luận chính trị - xã hội) trình bày vấn đề theo từng điều, từng mục.
• Bố cục: 3 phần
  • Phần 1 (từ đầu đến "quốc dân giết"): Vai trò và trách nhiệm của luật pháp đối với xã hội.
  • Phần 2: (từ "Biết rằng" đến "chất phác"): Mối quan hệ giữa luật pháp với đạo Nho, văn chương nghệ thuật
  • Phần 3 (còn lại): Mối quan hệ giữa luật pháp và đạo đức

• Pháp luật đảm bảo cho trật tự xã hội và uy quyền của nhà cầm quyền bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau: kỉ cương, uy quyền, chính lệnh, đi từ phạm trù đạo đức đến việc hành chính. Nhà nước, xã hội tồn tại, vận hành và phát triển bằng pháp luật.
• Pháp luật đảm bảo cân bằng xã hội: dẫn ra việc thực hành pháp luật ở các nước phương Tây rất công bằng, nghiêm minh - không có ai, kể cả vua chúa được đứng ngoài, đứng trên luật pháp, mọi sự thưởng phạt đều dựa trên luật pháp. Những điều này đảm bảo cho nhà nước pháp quyền

• Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp, đến Khổng Tử cũng công nhận điều này
  • Chỉ nói suông trên giấy, ghi chép trên sách vở chỉ thêm rối trí
  • Làm tốt chẳng ai khen
  • Không làm hay, làm dở chẳng ai phạt
  • Các nhà nho cư xử còn kém hơn người quê mùa chất phác

• Thống nhất giữa đúng luật và đạo đức
  • Công bằng, luật pháp là đạo đức
  • Đạo đức lớn nhất là chí công vô tư.
  • Trái luật cũng đồng nghĩa với trái đạo đức, tôn trọng pháp luật là trọng đạo làm người.

• Tổng kết

  • Nội dung

    • Bài viết thể hiện tư tưởng cấp tiến của Nguyễn Trường Tộ, đến nay vẫn còn nguyên giá trị

  • Nghệ thuật

    • Lập luận sắc sảo, chặt chẽ, vừa ngắn gọn, kiệm lời, vừa có tính chiến đấu mạnh mẽ, hùng hồn.

Nguyễn Trường Tộ (1830 – 1871) là một trí thức yêu nước, được tiếp xúc với văn hóa phương Tây từ rất sớm, có vốn tri thức phương Đông sâu sắc. Tác phẩm Xin lập khoa luật là bản điều trần số 27 do Nguyễn Trường Tộ viết ngày 20 tháng 10 năm Tự Đức thứ 20 (1867). Để nắm được nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, các em có thể tham khảo thêm bài soạn Xin lập khoa luật.

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Xin lập khoa luật là một trong những rất nhiều điều đề nghị của Nguyễn Trường Tộ để canh tân đất nước - để đưa xã hội Việt Nam vào luật pháp, đưa con người sống trong luật pháp nhằm góp phần làm cho Việt Nam thoát khỏi lạc hậu và hiểm họa mất nước. Bản điều trần số 27 biểu hiện tấm lòng yêu nước của một trí thức theo đạo Thiên Chúa đi trước thời đại, tiếp cận tư tưởng nhà nước pháp quyền, khát khao muốn đi đất nước đi lên theo hướng hiện đại, tiên tiến như các nước phương Tây khi đó. Để thấy được những tiến bộ trong tư duy cũng như tấm lòng yêu nước của tác giả, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu dưới đây: