Trong một ao tự nhiên (hoặc một ruộng lúa, một khu rừng,...) thường có những quần thể sinh vật nào? Tập hợp các quần thể sinh vật sống trong đó gọi là gì? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu bài học dưới đây Bài 41: Hệ sinh thái trong chương trình Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều. Mời các em cùng tham khảo!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Hệ sinh thái
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của chúng, tạo thành một hệ thống sinh học hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Hình 41.1. Sơ đồ các thành phần cấu trúc của hệ sinh thái
- Trên Trái Đất, có hai nhóm hệ sinh thái: tự nhiên và nhân tạo.
- Hệ sinh thái tự nhiên bao gồm trên cạn và dưới nước.
- Hệ sinh thái nhân tạo được tạo thành bởi hoạt động của con người.
1.2. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1.2.1. Chuỗi thức ăn
- Chuỗi thức ăn biểu hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trong quần xã.
1.2.2. Lưới thức ăn
Hình 41.2. Lưới thức ăn trong tự nhiên
- Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn có những mất xách chung.
- Lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm ba thành phần chủ yếu: sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải.
1.2.3. Tháp sinh thái
- Xây dựng tháp sinh thái để đánh giá hiệu quả dinh dưỡng của từng bậc dinh dưỡng trong hệ sinh thái.
- Có 3 loại tháp sinh thái: tháp số lượng, tháp khối hương và tháp đo lường hấp thụ.
1.3. Trao đổi vật chất và chuyển hoá năng lượng trong hệ sinh thái
- Là quá trình trao đổi giữa sinh vật và môi trường thông qua chu trình vật chất và dòng năng lượng.
Hình 41.3. Sơ đồ tuần hoàn vật chất và dòng năng lương trong hệ sinh thái
1.4. Tầm quan trọng của việc bảo vệ hệ sinh thái điển hình của Việt Nam
- Việc bảo vệ các hệ sinh thái rừng, biển và ven biển, nông nghiệp là cần thiết để bảo vệ đa dạng sinh học, điều hoà khi hậu và phát triển bền vững.
- Các biện pháp bảo vệ bao gồm xây dựng khu bảo tồn, sử dụng hợp lí các hệ sinh thái, phòng chống ô nhiễm.
- Hệ sinh thái nông nghiệp cung cấp lương thực, thực phẩm và nguyên liệu, cần sử dụng và phát triển bền vững, hạn chế ô nhiễm bằng các biện pháp như phòng chống xói mòn đất, sử dụng phân bón hữu cơ, hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu.
Hình 41.4. Một số hệ sinh thái điển hình của Việt Nam
|
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của quần xã. Các sinh vật trong quần xã luôn tương tác với nhau đồng thời tác động qua lại với các nhân tố sinh thái vô sinh của môi trường tạo nên một hệ thống sinh học hoàn chỉnh và tương đối ổn định. - Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau, mỗi loài là một mắt xích của chuỗi. Lưới thức ăn là tập hợp các chuỗi thức ăn, có những mắt xích chung. Một lưới thức ăn hoàn chỉnh bao gồm sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải - Trao đổi vật chất và năng lượng trong hệ sinh thái được thực hiện giữa các sinh vật trong quấn xã và giữa quần xã với môi trường. - Hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái biển và ven biển, hệ sinh thái nông nghiệp là những hệ sinh thái điển hình của Việt Nam. Các biện pháp bảo vệ hệ sinh thái được thực hiện nhằm duy trì, bảo vệ và cải tạo hệ sinh thái. |
Bài tập minh họa
Ví dụ 1: Hệ thống gồm quần xã và môi trường vô sinh của nó tương tác thành một thể thống nhất được gọi là
A. tập hợp quần xã.
B. hệ quần thể.
C. hệ sinh thái.
D. sinh cảnh.
Hướng dẫn giải
Hệ thống gồm quần xã và môi trường vô sinh của nó tương tác thành một thể thống nhất được gọi là hệ sinh thái. Quần xã là tập hợp các quần thể sinh vật khác loài cùng sống trong một khu vực nhất định, có mối quan hệ tương tác với nhau. Môi trường vô sinh là tất cả các yếu tố không sống trong môi trường như không khí, nước, đất, ánh sáng, nhiệt độ,...
Đáp án C
Ví dụ 2: Hệ sinh thái bao gồm các thành phần là
A. thành phần vô sinh và hữu sinh.
B. sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ.
C. thành phần vô cơ và hữu cơ.
D. sinh vật sản xuất, sinh vật phân giải.
Hướng dẫn giải
Hệ sinh thái bao gồm các thành phần là thành phần vô cơ và hữu cơ. Thành phần vô cơ là các yếu tố không sống trong môi trường như không khí, nước, đất, ánh sáng, nhiệt độ,... Ngược lại thành phần hữu cơ là các yếu tố sống như thực vật, động vật, vi sinh vật,...
Đáp án C
Luyện tập Bài 41 Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều
Học xong bài này các em cần biết:
- Phát biểu được khái niệm hệ sinh thái. Lấy được ví dụ về các kiểu hệ sinh thái (hệ sinh thái trên cạn, hệ sinh thái nước mặn, hệ sinh thái nước ngọt).
- Nêu được khái niệm chuỗi, lưới thức ăn; sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải, tháp sinh thái. Lấy được ví dụ chuỗi thức ăn, lưới thức ăn trong quần xã.
- Quan sát sơ đồ vòng tuần hoàn của các chất trong hệ sinh thái, trình bày được khái quát quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong hệ sinh thái.
- Nêu được tầm quan trọng của việc bảo vệ một số hệ sinh thái điển hình của Việt Nam: các hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái biển và ven biển, các hệ sinh thái nông nghiệp.
- Thực hành: điều tra được thành phần quần xã sinh vật trong một hệ sinh thái.
3.1. Trắc nghiệm Bài 41 Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm KHTN 8 Cánh diều Bài 41 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 41 Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập KHTN 8 Cánh diều Bài 41 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 188 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 1 trang 189 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 2 trang 189 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 3 trang 190 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 4 trang 190 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Luyện tập trang 190 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 5 trang 191 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 6 trang 191 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 7 trang 191 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Giải Câu hỏi 8 trang 192 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Vận dụng trang 192 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Thực hành trang 192 SGK Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều – CD
Hỏi đáp Bài 41 Khoa học tự nhiên 8 Cánh diều
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Khoa học tự nhiên HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
