Phân tích hình ảnh mùa xuân tuổi trẻ tình yêu trong bài thơ Vội vàng.

Mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu luôn có một mối quan hệ mật thiết với nhau và đặc biệt trong giai đoạn 1932-1945 khi phong trào Thơ mới phát triển mạnh mẽ thì hình ảnh mùa xuân xuất hiện trong thơ ca lại càng nhiều hơn. Tiêu biểu là trong thơ của Xuân Diệu - nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới và Hàn Mặc Tử - nhà thơ lạ nhất trong các nhà thơ lạ, ta đều thấy xuất hiện hình ảnh mùa xuân. Tuy nhiên những hình ảnh này lại đem đến những cảm xúc rất khác nhau, đối với Xuân Diệu đó là nỗi rạo rực, khát khao cùng với quan niệm mùa xuân tình yêu và tuổi trẻ trong Vội vàng, đối với Hàn Mặc Tử mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu mang chút gì đó tương tư, sầu muộn và trầm tĩnh hơn trong Mùa xuân chín, điểm chung là thơ xuân của cả hai nhà thơ đều mang những cảm xúc lãng mạn, đầy gợi cảm và tình tứ.

Với Xuân Diệu, mùa xuân hiện lên thật gợi cảm và căng tràn sức sống, với hình ảnh hoa lá tỏa hương thơm trong "đồng nội xanh rì", với lá trên "cành tơ phơ phất" khiến ta liên tưởng đến chàng trai, cô gái đang đổ sung mãn, đậm đà nét xuân thì mơn mởn. Rồi thì tiếng chim yến chim anh vui ca vang trời, ong bướm mải mê vờn nhau, kiếm mật. Tất cả những hình ảnh sinh động ấy đều đưa ta đến một cảnh xuân đầy mê say và rộn ràng, rộn ràng như cái tâm hồn thơ trẻ của Xuân Diệu. Và dĩ nhiên nếu nói đến thơ của Xuân Diệu thì ta chẳng thể bỏ qua cái vị tình yêu trong thơ ông, bởi nếu bỏ qua thì thiếu, thì uổng mất cái danh xưng đầy thú vị "ông hoàng thơ tình" của Xuân Diệu mất thôi.

Trong cái ánh mắt mê say và lãng mạn của nhà thơ ta thấy hiện lên những nét rất rõ của tình yêu, Xuân Diệu không tả tình yêu của của con người mà lấy chính những những sự vật đang hiện diện trong mùa xuân để thể hiện. Nếu tinh ý sẽ nhận ra những cảnh sắc trong mùa xuân của Xuân Diệu đều có đôi có cặp cả, cặp nào cặp nấy cũng xứng đôi và hạnh phúc lắm, đầu tiên là ong bướm, say mê trong "tuần tháng mật" thay cho tuần trăng mật của cặp đôi mà ta vẫn thường nói, thật ngọt ngào và và hạnh phúc biết bao. Rồi tiếp theo là cặp "lá xanh-cành tơ", ta nhận ra sự trẻ trung và tự do trong tình yêu từ sự "phơ phất", hay "hoa thơm/đồng nội xanh rì", một tình yêu phù hợp tương xứng của hoàn cảnh giữa hai thực thể, hoa chỉ đẹp khi ở đồng nội xanh ngắt, phải chăng trong tình yêu ta chỉ thật sự hạnh phúc và xinh đẹp nhất khi chọn đúng người, đúng thời điểm. Và cuối cùng một chút âm thanh cho cuộc sống ấy là "khúc tình si" của cặp yến anh, một tình yêu đầy nghệ thuật, ta bỗng liên tưởng đến câu tình yêu là sự đồng điệu của hai tâm hồn khác biệt và nó sẽ tạo nên một bản hòa tấu thật lãng mạn đắm say. Đó chính là mùa xuân và tình yêu của Xuân Diệu, vậy còn tuổi trẻ thì sao, nhà thơ đã có những suy tư gì về tuổi trẻ? Hóa ra nhà thơ có một nỗi tiếc đầy tha thiết khi tạo hóa "Không cho dài thời trẻ của nhân gian", nhà thơ tiếc mùa xuân, tiếc những cảnh sắc của mùa xuân mà cũng để tinh tế để nhận ra tuổi trẻ sẽ qua đi bởi vòng quay đầy nghiệt ngã của thời gian. Rồi mai đây xuân già, tuổi trẻ cũng sẽ hết, "Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi/ Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời", tác giả dấy lên một nỗi tiếc khôn nguôi, một nỗi ám ảnh về thời gian, những gì tươi đẹp nhất của đời người bao gồm mùa xuân và cả tuổi trẻ sẽ qua nhanh bởi chẳng thể thắng được bước thời gian lạnh lùng. Thế nên nên để chẳng phải hối tiếc, nhà thơ đã thôi thúc phong cách sống để tận hưởng hiện tại, sống cháy hết mình vào hiện tại. Đó là mùa xuân tuổi trẻ và tình yêu trong Vội vàng của Xuân Diệu.

Còn Hàn Mặc Tử, một nhà thơ lạ sẽ nghĩ gì về mùa xuân, về tuổi trẻ và tình yêu? Nếu đọc và cảm nhận Mùa xuân chín của ông, ta sẽ thấy hiện lên một hồn thơ trầm tĩnh và dịu dàng khác hẳn với cái rạo rực, đắm say của Xuân Diệu. Hình ảnh mùa xuân trong thơ Hàn Mặc Tử hiện lên thật lặng lẽ và sâu lắng với những câu:

"Trong làn nắng ửng: Khói mơ tan,

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,

Trên giàn thiên lý. Bóng xuân sang."

Một mùa xuân thật nhẹ nhàng trầm lắng và mơ màng biết mấy, mặc dù có những sắc màu rực rỡ như đỏ "ửng" của nắng, "lấm tấm vàng" của mái nhà tranh, hay canh "biếc" của tà áo nhưng vào thơ lại mang một vẻ nhẹ nhàng, lơ lửng mà sâu lắng đến lạ. Hầu như mọi cảnh sắc đều mang một trạng thái thật trầm tĩnh và nhẹ nhàng, ta có thể nhận ra thông qua các từ "lấm tấm", "sột soạt", đặc biệt là hình ảnh "bóng xuân sang" hay "khói mơ tan", có thể nói mùa xuân của Hàn Mặc Tử là một mùa xuân "âm thầm". Tương tự vậy, tình yêu trong thơ Hàn Mặc Tử cũng ý vị và sâu kín chứ không phơi bày như Xuân Diệu, ví như hình ảnh "gió trêu tà áo biếc", một hình ảnh ẩn dụ rất dễ thương, tình yêu ở đây e ấp và nhẹ nhàng cũng là cặp là đôi đấy nhưng chúng chỉ dám "trêu" nhau chứ chưa hưởng "tuần tháng mật" như ong bướm của Vội vàng.

"Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời

Bao cô thôn nữ hát trên đồi;

- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,

Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi..."

Hay nếu như Vội vàng có cỏ xanh hoa thắm thì Hàn Mặc Tử cũng không thua kém mà dẫn tả một đồng cỏ xanh tươi trong một sắc thái nhẹ nhàng hơn, rồi ở đây ta thấy hiện diện một tuổi trẻ, cũng xuân sắc và tươi vui trong câu: "Bao cô thôn nữ hát trên đồi" trong cái màu của "đám xuân xanh" đầy giản dị và chân chất.

"Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi,

Hổn hển như lời của nước mây,

Thầm thì với ai ngồi dưới trúc,

Nghe ra ý vị và thơ ngây..."

Mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu ở đây hiện lên một cách mơ màng ý vị và thơ ngây đúng như lời của tác giả. Nhưng có lẽ Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử cùng có chung một quan điểm, một nỗi tiếc cho mùa xuân, cho tuổi trẻ, nếu Xuân Diệu cuống quýt và vội vã thậm chí muốn chặn đứng cả thời gian, thì Hàn Mặc Tử lại chỉ lặng lẽ tiếc và không làm gì cả. Ông tiếc khi đứng trước một quy luật không thể thay đổi: "Ngày mai trong đám xuân xanh ấy/ Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi!", rồi các "cô thôn nữ" sẽ thành các "chị", mùa xuân cũng vậy từ đồng cỏ xanh tươi nay chỉ thấy một màu nắng "chang chang". Hàn Mặc Tử là một hồn thơ nhân đạo, vậy nên, ông tiếc cho người và cũng tiếc cho cả mình, nhưng ông cũng đành bất lực trước cái quy luật nghiệt ngã ấy, ông không có ước muốn vùng lên như Xuân Diệu, đó là cái khác biệt của hai nhà thơ này.

Có thể nói mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu trong thơ của Xuân Diệu và Hàn Mặc Tử đều rất hay và độc đáo, mỗi một hồn thơ đều có cái nét riêng của mình, để tạo nên cái phong thái thơ ca riêng, chấm một dấu mực đỏ thắm trong nền thơ văn Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn mà phong trào thơ mới phát triển mạnh mẽ. Có người thích cái mạnh mẽ, vồ vập và cuồng nhiệt của Xuân Diệu, nhưng cũng có người lại ưa sự sâu lắng, trầm tĩnh và ý nhị của Hàn Mặc Tử hơn, nhưng dù là phong cách nào thì thơ của họ cũng mang lại cho người đọc những cảm xúc rất riêng, rất giá trị.

Nhắc đến chủ đề mùa xuân tuổi trẻ và tình yêu trong thơ ca, chúng ta không thể không nhắc đến sáng tác của hai nhà thơ nổi tiếng, đó chính là bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu và bài thơ “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử. Đây đều là những nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ mới giai đoạn 1930 – 1945, và hai bài thơ đều nói đến mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ, tuy nhiên ở mỗi bài thơ lại mang những phong cách thơ khác nhau, cách nói khác nhau.

Trong bài thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu, ta cảm nhận rõ sự gắn bó mật thiết giữa mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu, nhà thơ cảm nhận rất tinh tế những nét đặc trưng của mùa xuân, nhận ra sự tương quan giao hòa trong cảnh vật:

“Của ong bướm này đây tuần tháng mật,

Này đây hoa của đồng nội xanh rì.

Này đây lá của cành tơ phơ phất,

Của yến anh này đây khúc tình si.”

Mùa xuân là mùa của cây lá đâm chồi nảy lộc, hoa cỏ ngát hương, ong bướm tìm mật và chim muông ca hát, tất cả hiện lên với hương sắc đậm đà nhất, sức sống mãnh liệt nhất. Sức sống của mùa xuân cũng chính là tượng trưng cho sức sống của tuổi trẻ, “cành tơ” là sự non tơ mơn mởn, giống như những cô gái chàng trai đang trong độ tuổi xuân thì, hơn thế mùa xuân còn tượng trưng cho sự gắn kết, tình yêu đôi lứa. Chỉ có bằng con mắt và cảm nhận của một người say mê tha thiết với thiên nhiên cuộc đời như Xuân Diệu mới nhìn ra “tuần tháng mật” của “ong bướm”, “hoa” của “đồng nội xanh rì”, “lá” của “cành tơ phơ phất”, và cũng chỉ nhà thơ mới nghe thấy “khúc tình si” của “yến anh”. Xuân Diệu cũng đặt mình vào trong tình yêu ấy, hơn thế còn yêu vồ vập và đắm say, “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” là cách ví von mà chỉ có trong tâm hồn đang say mê của Xuân Diệu. Hiểu rõ mùa xuân chính là tuổi trẻ và tình yêu, hơn thế Xuân Diệu còn nhận thức rõ về quy luật tuần hoàn của thời gian, của đời người, xuân rồi cũng sẽ qua đi, thời gian cũng theo đó mà cướp mất tuổi xuân. Nhà thơ lo sợ rằng nếu không “vội vàng” sẽ để tuổi trẻ trôi vụt qua, chính vì vậy, tác giả muốn ôm trọn, chiếm giữ để tận hưởng vẻ đẹp của mùa xuân, tuổi trẻ, tình yêu:

“Ta muốn ôm

Cả sự sống mới bắt đầu mơn mởn,

Ta muốn riết mây đưa và gió lượn,

Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,

Ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều.”

Vẻ đẹp của mùa xuân, tuổi trẻ và tình yêu trong thơ của Xuân Diệu được hiện lên sôi nổi, đắm say và quyến rũ như vậy, còn đối với thơ của Hàn Mặc Tử lại mang những nét nhẹ nhàng, sâu lắng và trầm tĩnh. Mở đầu bài thơ “Mùa xuân chín” chính là khung cảnh thiên nhiên lặng lẽ, êm ái:

“Trong làn nắng ửng: khói mơ tan,

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,

Trên giàn thiên lí. Bóng xuân sang.”

Từng bước đi của mùa xuân được tác giả cảm nhận rất tinh tế, đó là bước đi nhẹ nhàng, khẽ khàng, từng bước là từng biến đổi của không gian, một bước “khói mơ tan”, hai bước “mái nhà tranh lấm tấm vàng”. Trong con mắt của Hàn Mặc Tử, thiên nhiên đất trời cũng tình tứ với nhau không kém gì Xuân Diệu, tác giả nghe thấy tiếng gió sột soạt đang “trêu tà áo biếc”, nhìn thấy trên giàn thiên lí “bóng xuân sang”. Sắc màu mùa xuân trong thơ của Hàn Mặc Tử tuy đơn giản nhưng không kém đi nhựa sống tuôn trào:

Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời,

Bao cô thôn nữ hát trên đồi:

- Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,

Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…

Trong khung cảnh mùa xuân, thấp thoáng bóng dáng của tình yêu và tuổi trẻ, hình ảnh “cô thôn nữ” chính là đại diện cho tuổi trẻ, họ đang hát say sưa, tác giả không chỉ nhìn thấy mà còn nghe thấy và cảm nhận lấy. Đó chính là cảm nhận về sự hòa hợp giữa mùa xuân, tình yêu và tuổi trẻ, những câu hát về tình yêu về sự gắn kết đôi lứa vang lên giữa không gian xuân xanh bao la, thoáng đãng.

“Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,

Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng:

- “Chị ấy, năm nay còn gánh thóc

Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?”

Đến đoạn thơ này, ta được thấy rõ bức tranh tương phản về mùa xuân “xanh” và mùa xuân “chín” trong Hàn Mặc Tử, nếu mùa xuân xanh có “sóng cỏ xanh tươi”, có “bao cô gái” đang “hát bên đồi” khúc hát tình yêu, thì mùa xuân chín chỉ còn “bờ sông nắng chang chang”, chỉ còn “Chị ấy năm nay còn gánh thóc”. Một bên là còn xuân xanh đông vui, náo nhiệt, một bên đã qua thời tuổi trẻ, lặng lẽ và một mình, Hàn Mặc Tử cũng góp vào thơ một quy luật của đời người không thể tránh khỏi, đó là “theo chồng bỏ cuộc chơi”, nhà thơ tiếc thầm cho những cô gái đang độ xuân thì vui tươi ấy, theo thời gian sẽ mất đi tuổi thanh xuân mà chẳng bao giờ lấy lại được.

Như vậy, cùng là mùa xuân tuổi trẻ tình yêu nhưng trong thơ “Vội vàng” của Xuân Diệu và trong thơ “Mùa xuân chín” của Hàn Mặc Tử lại mang những nét khác nhau, ở mỗi cách cảm quan lại cho ta những cảm nhận cái hay riêng. Một bên là Xuân Diệu mang những nét mới đầy mãnh liệt và đắm say, một bên là Hàn Mặc Tử với những nét lạ đầy nhẹ nhàng, sâu lắng.