Địa lí 11 Cánh diều Bài 12: Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

- Ngày 8/8/1967, tại Băng Cốc (Thái Lan), Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập với 5 nước thành viên là: Thái Lan, Xin-ga-po, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xi-a và Ma-lai-xi-a. Tuyên bố Băng Cốc (được xem là bản tuyên ngôn khai sinh ra ASEAN) đã đưa ra mục tiêu của tổ chức.

- Ngày 15/12/2008, tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 41, được tổ chức tại Gia-các-ta (In-đô-nê-xi-a), Hiến chương ASEAN chính thức có hiệu lực với các mục tiêu cụ thể và toàn diện.

- Một số mục tiêu chính được nêu trong Hiến chương ASEAN là:

+ Duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, hướng tới hòa bình trong khu vực. Duy trì khu vực không có vũ khí hạt nhân và các loại vũ khí huỷ diệt hàng loạt khác.

+ Nâng cao năng lực tự cường khu vực thông qua việc đẩy mạnh hợp tác chính trị, an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội.

+ Giảm nghèo và thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN thông qua hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau; nâng cao phúc lợi và đời sống của người dân khu vực.

+ Thúc đẩy phát triển bền vững nhằm bảo vệ môi trường khu vực, tài nguyên, di sản văn hóa,...

+ Hướng tới một ASEAN hòa bình, an ninh, ổn định dài lâu, kinh tế phát triển bền vững, thịnh vượng và tiến bộ xã hội.

Hình 1. Trụ sở ASEAN tại In-do-ne-xi-a

1.2.1. Cơ chế hoạt động

Hoạt động của ASEAN tuân theo các nguyên tắc được quy định trong Hiến chương ASEAN và thông qua các hoạt động của các cơ quan ASEAN, các hợp tác, các chương trình, các hiệp ước,...

a. Các cơ quan điều phối của ASEAN

- Hội nghị Cấp cao ASEAN: 

+ Gồm những người đứng đầu Nhà nước hoặc Chính phủ;

+ Là cơ quan hoạch định chính sách tối cao của ASEAN, đưa ra các chỉ đạo và các vấn đề then chốt.

- Hội đồng Điều phối ASEAN: 

+ Gồm Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN;

+ Có nhiệm vụ chuẩn bị các cuộc họp cấp cao, điều phối việc thực hiện các thỏa thuận và quyết định của Hội nghị Cấp cao ASEAN; xem xét báo cáo của Tổng Thư kí ASEAN về chức năng và hoạt động của Ban Thư kí cũng như của các cơ quan liên quan khác,...

- Các Hội đồng Cộng đồng ASEAN:

+ Gồm Hội đồng Cộng đồng Chính trị - An ninh ASEAN, Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEAN và Hội đồng Cộng đồng Văn hoá - Xã hội ASEAN

+ Nhiệm vụ: bảo đảm việc thực hiện các quyết định có liên quan của Hội nghị Cấp cao ASEAN, điều phối các công việc trong lĩnh vực phụ trách và các vấn đề có liên quan tới các Hội đồng Cộng đồng khác,...

- Các cơ quan chuyên ngành cấp Bộ trưởng ASEAN: 

+ Hoạt động theo chức năng, quyền hạn đã được xác định;

+ Thực hiện các thỏa thuận và quyết định của Hội nghị Cấp cao ASEAN.

- Ngoài ra, còn có Tổng Thư kí ASEAN, Ban Thư kí ASEAN, Uỷ ban các Đại diện thường trực bên cạnh ASEAN, Ban Thư kí ASEAN quốc gia, Uỷ ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền, Quỹ ASEAN.

b. Các nguyên tắc chính trong hoạt động của ASEAN

- Tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và bản sắc dân tộc của tất cả các quốc gia thành viên; không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.

- Cam kết và chia sẻ trách nhiệm tập thể trong việc thúc đẩy hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực.

- Không xâm lược, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực hay các hành động khác dưới bất kì hình thức nào trái với luật pháp quốc tế; giải quyết tranh chấp bằng hòa bình.

- Tuân thủ các nguyên tắc thương mại và các cơ chế dựa trên luật lệ của ASEAN.

1.2.2. Một số hợp tác trong kinh tế, văn hoá của ASEAN

- Trong lĩnh vực kinh tế: Các nước ASEAN đã đẩy mạnh hợp tác toàn diện kinh tế thông qua các hiệp định, xây dựng các khu vực thương mại, đầu tư,... Một số biểu hiện cụ thể là: Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN (AFTA); Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC); Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP); Hiệp định Thương mại Dịch vụ ASEAN (ATISA); ...

- Trong lĩnh vực văn hoá: ASEAN ngày càng có nhiều hoạt động mở rộng hợp tác trong lĩnh vực văn hoá như: giáo dục, y tế, thể thao, thanh thiếu niên, lao động.... Một số biểu hiện cụ thể là: Uỷ ban liên Chính phủ ASEAN về Nhân quyền (AICHR); Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games); Chương trình Tàu Thanh niên Đông Nam Á và Nhật Bản (SSEAYP) 

- Bên cạnh đó, các hội nghị bộ trưởng như: Hội nghị Bộ trưởng Thể thao ASEAN (AMMS), Hội nghị Bộ trưởng Giáo dục ASEAN (ASED), Hội nghị Bộ trưởng Thanh niên ASEAN (AMMY), Hội nghị Bộ trưởng Phụ nữ ASEAN (AMMW),... thường xuyên được diễn ra, nhằm củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ giữa các quốc gia thành viên trên mọi lĩnh vực.

Hình 2. SEA Game 31 tổ chức tại Việt Nam

- Ngày 28/7/1995, Việt Nam chính thức gia nhập ASEAN.

- Kể từ đó đến nay, Việt Nam đã chủ động và tham gia hợp tác có hiệu quả với các nước ASEAN trong nhiều lĩnh vực như: ngoại giao, kinh tế, khoa học - công nghệ, môi trường, y tế, văn hoá, giáo dục, an ninh - quốc phòng,... Việt Nam đã có nhiều đóng góp quan trọng trong sự phát triển của ASEAN và đã khẳng định được vai trò của mình trong hiệp hội:

+ Vai trò trong việc mở rộng ASEAN.

+ Vai trò trong thường trực ASEAN.

+ Vai trò trong việc tổ chức, điều phối các hoạt động của ASEAN.

+ Vai trò trong xây dựng thể chế.

+ Các hoạt động khác.

Bài 1: Mục tiêu của ASEAN với EU giống và khác nhau như thế nào?

Hướng dẫn giải

- Giống nhau: thúc đẩy sự hợp tác giữa các quốc gia thành viên trên nhiều lĩnh vực, như: kinh tế, văn hóa, an ninh - quốc phòng,…

- Khác nhau:

+ EU: sự thống nhất, liên kết giữa các nước thành viên xuất phát từ lĩnh vực kinh tế, thương mại.

+ ASEAN: động cơ liên kết ban đầu của các nước là hợp tác về chính trị - an ninh (do chịu ảnh hưởng sâu sắc từ bối cảnh thế giới và khu vực lúc bấy giờ).

Bài 2: Trình bày những thách thức của ASEAN?

Hướng dẫn giải

- Trình độ phát triển kinh tế không đồng đều giữa các quốc gia.

- Mức sống chệnh lệch, tình trạng đói nghèo, di cư, sắc tộc, tôn giáo, dịch bệnh, môi trường, thiên tai,…

- Giữ vững chủ quyền, an ninh khu vực, vấn đề Biển Đông còn có những thách thức.

Học xong bài này các em cần biết: 

- So sánh được với EU về mục tiêu của ASEAN; cơ chế hoạt động, một số hợp tác cụ thể trong kinh tế, văn hoá.

- Phân tích được các thành tựu và thách thức của ASEAN.

- Chứng minh được sự hợp tác đa dạng và vai trò của Việt Nam trong ASEAN.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 11 Cánh diều Phần 2 Bài 12 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Quốc gia nào sau đây là thành viên chính thức cuối cùng của ASEAN đến thời điểm này?

  • A. Đông Ti-mo
  • B. Lào
  • C. Cam-pu-chia
  • D. Việt Nam

• Câu 2:

  Trong cơ chế hợp tác của ASEAN không có biểu hiện nào sau đây?

  • A. Thông qua các diễn đàn
  • B. Tổ chức sản xuất vũ khí
  • C. Tổ chức các hội nghị
  • D. Các dự án, chương trình

• Câu 3:

  Khẳng định nào đúng với thành tựu về kinh tế của các nước ASEAN?

  • A. Đời sống nhân dân được cải thiện và y tế, giáo dục được nâng lên
  • B. GDP của khu vực không ngừng tăng, hợp tác ngoài khối phát triển
  • C. Đa số các nước trong khu vực là thành viên, HDI nhiều nước cao
  • D. Nhiều vấn đề về tài nguyên nước, đa dạng sinh học được chú trọng

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 11 Cánh diều Phần 2 Bài 12 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 57 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 58 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 59 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi mục II trang 61 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi mục III trang 61 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi trang 62 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Luyện tập trang 62 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Vận dụng trang 62 SGK Địa lí 11 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!