Soạn bài Bài ca phong cảnh Hương Sơn của Chu Mạnh Trinh - Ngữ văn 11

1. Tóm tắt nội dung bài 

1.1. Nội dung

1.2. Nghệ thuật

2. Soạn bài Bài ca phong cảnh Hương Sơn chương trình chuẩn

3. Soạn bài Bài ca phong cảnh Hương Sơn chương trình Nâng cao

Câu 1: Bài thơ có mấy phần, ý chính của mỗi phần và trình tự sắp xếp của các phần ấy?

• Bố cục: 3 phần.
  • Phần 1 (4 câu thơ đầu) giới thiệu khái quát cảnh Hương Sơn.
  • Phần 2 (12 câu tiếp) Tả cảnh đẹp Hương Sơn.
  • Phần 3 (còn lại) suy nghĩ cảm nhận của nhà thơ trước cảnh đẹp ấy.
• Trình tự sắp xếp của các phần được tả từ khái quát đến cụ thể phong cảnh Hương Sơn.

Câu 2: Mở đầu bài thơ, tác giả đã diễn tả cảm xúc của mình trước toàn cảnh Hương Sơn như thế nào? (Gợi ý: phân tích phép lặp từ và câu hỏi trong hai câu 3-4)

• Mở đầu bài thơ, cảm xúc của tác giả được thể hiện trong sự phấn khích, tự hào.
  • Câu thơ đầu có bầu trời là cảnh thật còn cảnh Phật là nửa thực nửa mơ -> vẽ lên một không gian yên tĩnh thấm đậm chất thiền mang một màu sắc tâm linh đạo Phật.
  • “kìa” thể hiện sự bất ngờ ⇒ nhấn mạnh vào vẻ đẹp của hương Sơn.
  • Từ láy “non non”, “nước nước”, “mây mây” ⇒ mở ra một không gian mênh mông với nước non trùng điệp hết lớp nay đến lớp khác.
  • Nhà thơ bật lên câu hỏi tu từ cũng như là lời khẳng định đây chính là đệ nhất động.
• Bốn câu thơ đầu đã giới thiệu phong cảnh Hương Sơn với không gian mênh mông rộng lớn nó vừa mang màu sắc đời thực lại vừa mang một màu sắc như chốn bồng lai tiên cảnh thấm đậm tâm linh đạo Phật.

Câu 3: Du khách được dẫn dắt đi vào “cảnh Bụt” như thế nào? (Gợi ý: Cách tả cảnh trong khổ 2, cách liệt kê ở khổ 3, cách tả hang ở khổ 4; trong mỗi cảnh đều có ngụ tình). Vì sao “Khách tang hải giật mình trong giấc mộng”?

• Du khách được dẫn dắt vào “cảnh Bụt” với những hình ảnh, âm thanh của nơi đây
  • Rừng mai chim cúng trái, cá nghe kinh đang thỏ thẻ, lửng lơ ⇒ sự nhẹ nhàng, dường như cảnh vật nơi đây được đạo phật cảm hóa đến mức cá lửng lơ nhẹ nhàng như đang lắng nghe kinh.
  • Âm thanh tiếng chày kình thoảng qua khiến khách tang bồng như giật mình tỉnh giấc mộng. Có lẽ là do nơi đây huyền ảo nhẹ nhàng quá giống như một giấc mơ vậy ⇒ thể hiện sự mời gọi giới thiệu, các địa danh được liệt kê suối giải oan, chùa Cửa Võng, am Phật Tích, động Tuyết Quynh.
  • Màu sắc đường nét: nghệ thuật so sánh khiến cho màu sắc đá ngũ sắc hiện lên long lanh như dệt gấm, đường nét thành khối của những hang lồng bóng nguyệt, lối uốn thang mây ⇒ không gian mênh mông sâu thẳm cùng không khí mang đậm chất mơ mộng huyền ảo nhịp nhàng. Cảnh đẹp ấy có phải do tạo hóa kì công sắp đặt. Đó là câu hỏi tu từ nhà thơ hỏi ra mà không có câu trả lời nhằm thể hiện vẻ đẹp hết ý nơi đây.
• Bằng những thủ pháp nghệ thuật so sánh, câu hỏi tu từ nhà thơ đã mang đến cho chúng ta một bức tranh thiên nhiên Hương Sơn tuyệt đẹp mang đậm chất thiền mênh mông non nước. Từ con cá cho đến cánh rừng đều hiền hòa êm ái

Câu 4: Đoạn kết bài thơ nêu lên tư tưởng và cảm hứng gì của tác giả?   

• Xúc động thành kính. Cảm hứng tôn giáo đầy trang nghiêm đối với đạo Phật.
• Cảm hứng thiên nhiên chan hoà với cảm hứng tôn giáo và lòng tín ngưỡng Phật giáo. Càng xa càng lưu luyến mê say.

Ngoài ra, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Bài ca phong cảnh Hương Sơn để nắm rõ hơn những nét đặc sắc về nghệ thuật bài thơ.