Tuần 20 - Luyện từ và câu: Nối các vế câu ghép bằng quan hệ từ - Tiếng Việt 5

Câu 1: Tìm câu ghép trong đoạn trích sau:

Trong hiệu cắt tóc, anh công nhân l-va-nốp đang chờ tới lượt mình thì cửa phòng lại mở, một người nữa tiến vào... Một lát sau, l-va-nốp đứng dậy nói: "Đồng chí Lê-nin, giờ đã đến lượt tôi. Tuy đồng chí không muốn làm mất trật tự, nhưng tôi có quyền nhường chỗ và đổi chỗ cho đồng chí. Đó là quyền của tôi."

Mọi người đều cho là l-va-nốp nói rất đúng. Lê-nin không tiện từ chối, đồng chí cảm ơn l-va-nốp và ngồi vào ghế cắt tóc.

Theo HỒ LÃNG

Gợi ý:

• Có 3 câu ghép trong đoạn trích
  • Câu 1:... anh công nhân I-va-nốp đang chờ tới lượt mình thì cửa phòng lại mở, một người nữa tiến vào...
  • Câu 2: Tuy đồng chí không muốn làm mất trật tự, nhưng tôi có quyền nhường chỗ và đổi chỗ cho đồng chí.
  • Câu 3: Lê-nin không tiện từ chối, đồng chí cảm ơn I-va-nốp và ngồi vào ghế cắt tóc. 

Câu 2: Xác định các vế câu trong từng câu ghép.

Gợi ý:

Câu 1: Trong hiệu cắt tóc, anh công nhân I-va-nốp đang chờ tới lượt mình / thì cửa phòng lại mở / một người nữa tiến vào. 

Câu 2: Tuy đồng chí không muốn làm mất trật tự/ nhưng tôi có quyền nhường chỗ và đổi chỗ cho đồng chí. 

Câu 3: Lênin không tiện từ chối / đồng chí cảm ơn I-va-nốp và ngồi vào ghế cắt tóc. 

Câu 3: Cách nối các vế câu trong những câu ghép nói trên có gì khác nhau?

Gợi ý:

Câu 1: Vế 1 và 2 nối với nhau bằng quan hệ từ thì - vế 2 và 3 nối với nhau trực tiếp (giữa 2 vế có dấu phẩy).

Câu 2: Vế 1 và 2 nối với nhau bằng quan hệ từ tuy... nhưng.

Câu 3: Vế 1 và 2 nối trực tiếp (giữa 2 vế có dấu phẩy).

• Các vế câu trong câu ghép có thể được nối với nhau bằng một quan hệ từ hoặc một cặp quan hệ từ.
• Những quan hệ từ thường được dùng là: và, rồi, thì, nhưng, hay, hoặc,...
• Những cặp quan hệ từ thường được dùng là:
  • vì... nên; do... nên; nhờ... mà...
  • nếu... thì; giá... thì; hễ... thì
  • tuy... nhưng; mặc dù... nhưng...
  • chẳng những... mà; không chỉ... mà...

Câu 1 (trang 22 sgk Tiếng Việt 5): Tìm câu ghép trong đoạn văn dưới đây. Xác định các vế câu và các cặp quan hệ từ trong câu.

Nếu trong công tác, các cô, các chú được nhân dân ủng hộ, làm cho dân tin, dân phục, dân yêu thì nhất định các cô, các chú thành công. Muốn được như vậy, phải trau dồi đạo đức cách mạng.

HỒ CHÍ MINH

Gợi ý:

• Câu 1 là câu ghép có 2 vế câu: Nếu trong công tác, các cô, các chú được nhân dân ủng hộ, làm cho dân tin, dân phục, dân yêu // thì nhất định các cô, các chú thành công.
• Cặp quan hệ từ trong câu là: nếu... thì.

Câu 2 (trang 23 sgk Tiếng Việt 5): Trong hai câu ghép ở cuối đoạn văn dưới đây, tác giả đã lược bớt quan hệ từ. Hãy khôi phục lại những từ bị lược và giải thích vì sao tác giả lược các từ đó.

Thái hậu ngạc nhiên nói:

- Vũ Tán Đường hết lòng vì ông, sao không tiến cử?

Tô Hiến Thành tâu:

- (...) Thái hậu hỏi người hầu hạ giỏi thì thần xin cử Vũ Tán Đường. Còn Thái hậu hỏi người tài ba giúp nước (...) thần xin cử Trần Trung Tá.

Theo QUỲNH CƯ - ĐỖ ĐỨC HÙNG

Gợi ý:

• (Nếu) Thái hậu hỏi người hầu hạ giỏi thì thần xin cử Vũ Tán Đường. Còn Thái hậu hỏi người tài ba giúp nước (thì) thần xin cử Trần Trung Tá.
• ⇒ Tác giả lượt bớt các từ trên để câu văn gọn, tránh lặp. Tuy lượt bớt nhưng người đọc vẫn hiểu được.

Câu 3 (trang 23 sgk Tiếng Việt 5): Tìm quan hệ từ thích hợp với mỗi chỗ trống:

a) Tấm chăm chỉ, hiền lành ... Cám thì lười biếng, độc ác.

b) Ông đã nhiều lần can gián ... vua không nghe.

c) Mình đến nhà bạn ... bạn đến nhà mình?

Gợi ý:

a) Tấm luôn chăm chỉ, hiền lành còn Cám thì lười biếng, độc ác.

b) Ông đã nhiều lần can gián nhưng vua không nghe

c) Mình đến nhà bạn hay bạn đến nhà mình?