Sinh học 11 Cánh diều Bài 23: Cơ thể là một thể thống nhất

- Mỗi cơ quan, hệ cơ quan tuy thực hiện các chức năng cụ thể của cơ thể nhưng các cơ quan, hệ cơ quan có sự phối hợp hoạt động với nhau, nhờ đó cơ thể tạo thành một thể thống nhất.

- Mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể thực vật:

+ Tương tự như ở động vật, các cơ quan, các quá trình sinh lí trong cơ thể thực vật cũng gắn bó mật thiết và ảnh hưởng lẫn nhau. Tương quan giữa các hormone thực vật điều tiết mối liên hệ giữa các quá trình sinh lí cũng như các hoạt động sinh trưởng, phát triển của các cơ quan, cơ thể. 

+ Quá trình thoát hơi nước ở lá cây tạo động lực cho sự hấp thụ nước và chất khoảng ở rễ cũng như cho phép CO₂ xâm nhập vào lá cung cấp cho quang hợp. Quá trình quang hợp cung cấp các hợp chất hữu cơ, từ đó tổng hợp nên vật chất trong cơ thể hoặc được sử dụng trong quá trình hô hấp để tạo năng lượng cho cơ thể. Thực vật tồn tại, sinh trưởng, phát triển, sinh sản được là kết quả của các quá trình trao đổi chất trên.

+ Khi một quá trình sinh lí tại một cơ quan nào đó bị rối loạn cũng sẽ ảnh hưởng đến các quá trình sinh lí khác, từ đó ảnh hưởng đến các hoạt động sống của cơ thể.

Hình 1. Mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể thực vật

- Mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể động vật:

+ Các cơ quan, hệ cơ quan, quá trình sinh lí trong cơ thể động vật có mối quan hệ qua lại mật thiết với nhau, quá trình sinh lí của cơ quan, hệ cơ quan này sẽ ảnh hưởng đến quá trình sinh lí của cơ quan, hệ cơ quan khác và đều chịu sự điều khiển, điều hoà, phối hợp hoạt động bởi hệ thần kinh và hệ nội tiết. 

+ Khi một cơ quan nào đó bị rối loạn hoạt động sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan, hệ cơ quan khác, từ đó ảnh hưởng đến các quá trình sinh lí, sự sinh trưởng, phát triển của toàn bộ cơ thể. 

Hình 2. Mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể người

- Sinh vật tồn tại trong môi trường và có sự liên hệ mật thiết với môi trường. Dưới tác động của môi trường, các quá trình sinh lí trong cơ thể sinh vật có thể bị thay đổi, tuy nhiên, cơ thể sinh vật có khả năng tự điều chỉnh để duy trì sự tồn tại và phát triển.

- Cơ thể là một hệ thống mở:

+ Hệ thống mở là hệ thống có sự trao đổi năng lượng, vật chất và thông tin với môi trường xung quanh. Cơ thể sinh vật là một hệ thống mở vì giữa cơ thể và môi trường sống luôn có sự trao đổi, tác động qua lại thông qua quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng.

+ Thực vật thu nhận nước, chất khoáng CO₂ và ánh sáng từ môi trường, tạo chất hữu cơ và thải O2 ra môi trưởng. Động vật lấy O2 qua hệ hô hấp, chất dinh dưỡng qua hệ tiêu hoá và thải ra ngoài môi trường CO2 chất thải, chất thừa, chất không cần thiết qua hệ hô hấp, hệ tiêu hoá, hệ bài tiết.

- Cơ thể sinh vật là một hệ thống tự điều chỉnh:

+ Hệ thống tự điều chỉnh là hệ thống có khả năng duy trì sự cân bằng động các chỉ số của hệ thống. Cơ thể sinh vật có khả năng tự điều chỉnh thông qua cơ chế điều hoà.

+ Ở động vật, sự tự điều chỉnh được thực hiện thông qua quá trình điều hoà của hệ thần kinh và hệ nội tiết theo cơ chế liên hệ ngược.

+ Ở thực vật, sự tự điều chỉnh được thực hiện thông qua điều hoà tương quan hormone thực vật dưới sự kiểm soát của đặc điểm di truyền và các yếu tố môi trường. Tự điều chỉnh được thực hiện nhờ cơ chế liên hệ ngược. 

Hình 3. Cơ chế điều hòa thân nhiệt

Bài 1: Cho ví dụ thể hiện mối quan hệ giữa hoạt động của các hệ cơ quan trong cơ thể?

Hướng dẫn giải

Ví dụ: Khi chạy, hệ vận động làm việc với cường độ cao, các hệ cơ quan khác cũng tăng cường hoạt động, tim đập nhanh và mạnh hơn, mạch máu giãn, nhịp thở nhanh và sâu hơn, mồ hôi tiết nhiều, …

Bài 2: Hệ thống mở ở sinh vật là gì?

Hướng dẫn giải

Hệ thống mở là hệ thống có sự trao đổi năng lượng, vật chất và thông tin với môi trường xung quanh. Cơ thể sinh vật là một hệ thống mở vì giữa cơ thể và môi trường sống luôn có sự trao đổi, tác động qua lại thông qua quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng. 

Học xong bài này các em cần biết: Trình bày được mối quan hệ giữa các quá trình sinh lí trong cơ thể. Từ đó chứng minh được cơ thể là một hệ thống mở tự điều chỉnh.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 5 Bài 23 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Một người thực hiện chạy dài, khi chạy có mồ hôi chảy ra, tim đập nhanh. Hỏi có những hệ nào tham gia hoạt động mạnh khi người này chạy?

  • A. Hệ bài tiết, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp
  • B. Hệ tuần hoàn, hệ vận động, hệ hô hấp
  • C. Hệ bài tiết, hệ tuần hoàn, hệ vận động, hệ hô hấp
  • D. Hệ bài tiết, hệ vận động, hệ hô hấp

• Câu 2:

  Khi bị đứt tay, sẽ có những hệ nào sau đây tham gia để bảo vệ cơ thể?

  • A. Hệ thần kinh, hệ miễn dịch, hệ tiêu hóa, hệ tuần hoàn
  • B. Chỉ hệ miễn dịch
  • C. Chỉ hệ thần kinh
  • D. Không có đáp án chính xác

• Câu 3:

  Khi tập hợp nhiều tế bào cùng loại và cùng thực hiện một chức năng nhất định tạo thành cấu trúc nào?

  • A. Hệ cơ quan
  • B. Mô
  • C. Cơ thể
  • D. Cơ quan

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 5 Bài 23 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Mở đầu trang 152 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 1 trang 152 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Giải Câu hỏi 2 trang 153 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Luyện tập trang 154 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Vận dụng 1 trang 154 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Vận dụng 2 trang 154 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!