Nội dung của Bài 19: Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật trong chương trình Sinh học 11 Cánh diều sẽ giúp các em tìm hiểu các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật để từ đó có thể áp dụng các biện pháp chăm sóc bản thân tốt nhất. Mời các em cùng tham khảo!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Các nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
1.1.1. Di truyền
- Hệ gene quy định đặc điểm sinh học đặc trưng cho loài như kích thước, tuổi thọ, khả năng kháng bệnh...
- Bên cạnh đó, hệ gene quy định hiệu quả chuyển đổi thức ăn, tốc độ, giới hạn và thời gian sinh trưởng, phát triển.
- Cơ chế điều khiển của hệ gene gồm nhiều bước, được điều chỉnh bởi các yếu tố phiên mã đặc hiệu.
- Các yếu tố này quyết định vị trí và thời điểm biểu hiện gene điều khiển các quá trình sinh trưởng, phát triển ở động vật từ giai đoạn phôi thai.
1.1.2. Giới tính
- Ở từng thời kì, quá trình sinh trưởng, phát triển giữa giới đực và giới cái không giống nhau do có sự khác biệt về hormone.
- Sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng, phát triển cũng như thành phần các loại mô giữa giới dực và giới cái dẫn đến sự khác nhau về kích thước.
1.1.3. Hormone
Hình 1. Ảnh hưởng của hormone đến sự sinh trưởng và phát triển ở côn trùng
- Các hormone điều hoà quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật bao gồm:
+ Ở động vật không xương sống: juvenile và ecdysteroid.
+ Ở động vật có xương sống: GH (growth hormone), thyroxine, testosterone, estrogen.
1.2. Các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
- Các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật bao gồm chế độ dinh dưỡng, điều kiện môi trường và tác nhân gây bệnh.
- Sự ảnh hưởng này thông qua tác động đến các quá trình sinh lí trong cơ thể, bao gồm hoạt động của hệ thần kinh và các tuyến nội tiết, quá trình trao đổi chất, khả năng miễn dịch, cân bằng hệ vi sinh đường ruột,...
+ Chế độ dinh dưỡng: là nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của động vật qua các giai đoạn. Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng làm giảm cân nặng và sản lượng trứng. Ở người, thiếu protein, calcium và vitamin D gây còi xương, chậm lớn ở trẻ em.
+ Điều kiện môi trường: Điều kiện sống của động vật bao gồm nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, hàm lượng Oxi,... ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất ở động vật. Ở người, trẻ em được tắm nắng dùng cách giúp biến tiền vitamin D thành vitamin D, có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hoá calcium.
+ Tác nhân gây bệnh: Những tác nhân có hại trong không khí hoặc thức ăn như virus, vi khuẩn, nấm, kí sinh trùng.... gây bệnh cho động vật dẫn đến kìm hãm quá trình sinh trưởng và phát triển, thậm chí gây tử vong hàng loạt. Do đó, sử dụng vaccine, thuốc trị kí sinh trùng theo đúng chỉ dẫn và vệ sinh đúng cách giúp quá trình sinh trưởng, phát triển của động vật diễn ra thuận lợi hơn.
1.3. Ứng dụng kiến thức về sinh trưởng và phát triển ở động vật vào thực tiễn
- Dựa trên sự hiểu biết về ảnh hưởng của các nhân tố bên trong và bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển, con người sử dụng nhiều biện pháp giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và tăng hiệu quả chăn nuôi.
Hình 2. Các biện pháp điều khiển sinh trưởng và phát triển ở động vật
- Hiện nay, nhiều công nghệ hiện đại đã và đang được áp dụng trong chăn nuôi như sử dụng nanobiotic-Ag (hạt bạc có kích thước từ 0,1 – 100 nm) giúp kích thích hoạt động chuyển hoả tế bào; hệ thống chiếu sáng, làm mát chuồng trại có cảm biến tự động; gắn chíp diện tử để theo dõi sức khoẻ của con vật,...
- Việc sử dụng thuốc kháng sinh, vaccine, hormone cần thực hiện đúng loại, liều lượng, thời điểm, thời gian ngừng sử dụng trước khi thu hoạch vật nuôi thương phẩm (bán lấy thịt, sữa,...) theo quy định và hướng dẫn của cơ quan chức năng.
|
- Các nhân tố bên trong và bên ngoài có tác động phối hợp, ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật. Nhân tố bên trong bao gồm di truyền, giới tính và hormone. Nhân tố bên ngoài bao gồm chế độ dinh dưỡng, điều kiện môi trường và tác nhân gây bệnh. - Hormone ecdysteroid và juvenile điều hoà quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật không xương sống. Hormone GH, thyroxine, testosterone, estrogen điều hoà quá trình sinh trưởng và phát triển ở động vật có xương sống. - Nhằm điều khiển tốc độ sinh trưởng và phát triển của vật nuôi, con người sử dụng một số biện pháp như chọn lọc và cải tạo giống; điều khiển bằng hormone; sử dụng loại thức ăn thích hợp theo từng giai đoạn sinh trưởng và phát triển; bổ sung thêm vitamin, khoáng chất, enzyme tiêu hoá đúng cách; kiểm soát các điều kiện môi trường; vệ sinh chuồng trại; tiêm phòng; ... - Có nhiều biện pháp giúp quá trình sinh trưởng và phát triển của con người diễn ra thuận lợi, nâng cao chất lượng cuộc sống như chế độ dinh dưỡng cân bằng, luyện tập thể dục, thể thao, tư vấn di truyền thai kì, bảo vệ môi trường, ... |
Bài tập minh họa
Bài 1: Liệt kê một số nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật?
Hướng dẫn giải
Một số nhân tố bên trong ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật bao gồm: Di truyền, giới tính, Hormone, ....
Bài 2: Trình bày một số biện pháp giúp nâng cao tầm vóc và thể lực cho con người?
Hướng dẫn giải
Một số biện pháp giúp nâng cao tầm vóc và thể lực cho con người là:
- Đảm bảo sức khỏe cho phụ nữ trong thời kì mang thai và cho con bú.
- Bổ sung vi chất đủ nhu cầu cho trẻ em ở từng độ tuổi.
- Phát hiện và điều trị kịp thời cho trẻ chậm lớn do thiếu hormone tăng trưởng …
- Cung cấp chế độ ăn hợp lí, đầy đủ về cả số lượng và chất lượng cho trẻ từng độ tuổi.
- Lựa chọn hình thức tập luyện thể dục thể thao vừa sức …
Luyện tập Bài 19 Sinh học 11 Cánh diều
Học xong bài này các em cần biết:
- Nêu được ảnh hưởng của các nhân tố bên trong đến sinh trưởng và phát triển ở động vật.
- Trình bày được ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển ở động vật.
- Vận dụng hiểu biết về hormone để giải thích một số hiện tượng trong thực tiễn.
3.1. Trắc nghiệm Bài 19 Sinh học 11 Cánh diều
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 3 Bài 19 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Chậm lớn hoặc ngừng lớn, trí tuệ kém
- B. Các đặc điểm sinh dục phụ nữ kém phát triển
- C. Người bé nhỏ hoặc khổng lồ
- D. Các đặc điểm sinh dục nam kém phát triển
-
- A. Hệ gene quy định hiệu quả chuyển đổi thức ăn, tốc độ, giới hạn và thời gian sinh trưởng, phát triển
- B. Hệ gene quy định đặc điểm sinh học đặc trưng cho loài như kích thước, khả năng kháng bệnh,...
- C. Các gene điều khiển các quá trình sinh trưởng, phát triển ở động vật bắt đầu biểu hiện từ giai đoạn trưởng thành
- D. Sự ảnh hưởng của hệ gene đến sinh trưởng và phát triển ở động vật được điều chỉnh bởi các yếu tố phiên mã đặc hiệu
-
- A. Hormone juvenile do thể cardiaca tiết ra
- B. Hormone juvenile chỉ hoạt động trong giai đoạn côn trùng trưởng thành
- C. Hormone juvenile khi giảm xuống một ngưỡng nhất định, sâu bướm sẽ lột xác
- D. Hormone juvenile ở nồng độ cao kích thích lột xác, ức chế sự biến thái
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 19 Sinh học 11 Cánh diều
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Cánh diều Chủ đề 3 Bài 19 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 125 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 1 trang 126 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Luyện tập 1 trang 127 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Luyện tập 2 trang 127 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Giải Câu hỏi 2 trang 128 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Luyện tập 3 trang 128 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Tìm hiểu thêm trang 129 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Vận dụng 1 trang 129 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Vận dụng 2 trang 129 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Vận dụng 3 trang 129 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Vận dụng 4 trang 129 SGK Sinh học 11 Cánh diều - CD
Hỏi đáp Bài 19 Sinh học 11 Cánh diều
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 HỌC247
