YOMEDIA
NONE

Soạn bài Tôi đi học của Thanh Tịnh - Ngữ văn 8

Để giúp các em chuẩn bị bài được tốt hơn trước khi đến lớp, nắm được những kiến thức nền tảng của bài học đầu tiên trong chương trìn Ngữ Văn 8, Học 247 mời các em tham khảo bài soạn Tôi đi học. Chúc các em có một bài soạn chỉn chu và có một khởi đầu thật tốt với môn Ngữ Văn.

 

1. Tóm tắt nội dung bài học

1.1. Nội dung

  • Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời.

1.2. Nghệ thuật

  • Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học.
  • Nghệ thuật miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh.

2. Soạn bài Tôi đi học

2.1. Soạn bài tóm tắt

Câu 1: Những gì đã gợi lên trong lòng nhân vật “tôi” kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên? Đọc toàn bộ truyện ngắn, em thấy những kỉ niệm này được nhà văn diễn tả theo trình tự như thế nào?

  • Những điều gợi về buổi tựu trường đầu tiên: cuối thu, lá rụng, mây bàng bạc, mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ.
  • Những kỉ niệm diễn tả theo trình tự đảo ngược thời gian (hiênj tại ⇒ quá khứ), không gian (trên đường đến trường ⇒ sân trường Mĩ Lí ⇒ trong lớp học) và trình tự diễn biến tâm trạng nhân vật.

Câu 2: Tìm những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng bồi hồi, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” khi đi cùng mẹ trên đường đến trường, khi nghe gọi tên và phải rời bàn tay mẹ cùng các bạn đi vào lớp, khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên.

  • Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ:
    • Trên đường cùng mẹ đến trường: thấy “lạ”, trong lòng “đang có sự thay đổi lớn”, cảm thấy trang trọng và đứng đắn; Nâng niu mấy quyển vở, muốn thử sức cầm bút.
    • Mới đến trường: ngạc nhiên, cảm thấy nhỏ bé, lo sợ.
    • Nghe gọi tên và rời tay mẹ: giật mình, lúng túng, sợ hãi như quả tim ngừng đập.
    • Ngồi trong lớp: mùi hương lạ, thấy lạ với bức hình treo trên tường, lạm nhạn bàn ghế, chố ngồi là của mình; không hề thấy xa lạ với người bạn mới ngồi bên; Nhìn theo cánh chim…một kỉ niệm cũ sót lại.

Câu 3: Em có cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của những người lớn (ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới, các phụ huynh) đối với các em bé lần đầu tiên đi học?

  • Thái độ, cử chỉ của những người lớn rất có trách nhiệm, tạo ấn tượng tốt với các em:
    • Ông đốc: hiền từ, giọng nói căn dặn, động viên, tươi cười nhãn nại.
    • Thầy giáo: tươi cười chờ đón.
    • Các phụ huynh: âu yếm, chuẩn bị chu đáo cho con, cùng hồi hộp cùng con.

Câu 4: Hãy tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn.

  • Các hình ảnh so sánh:
    • “…những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng” ⇒ tình cảm đẹp đẽ, trong sáng của cậu bé lần đầu đi học.
    • “Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí nhớ tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi” ⇒ tâm hồn mơ mộng của trẻ thơ không bận tâm quá nhiều điều gì.
    • “Họ như con chim non đứng bên bờ tổ nhìn quảng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ” ⇒ sự non nớt, khát vọng của những cậu học sinh.
    • “Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả banh tưởng tượng” ⇒ lòng người hồi hộp với tiếng trông.
    • “Trường Mĩ Lí trông vauwf xinh xắn, vừa oai ghiệm như cái đình làng Hòa Ấp” ⇒ cái nhìn đẹp đẽ của trẻ thơ về ngôi trường.

Câu 5: Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn này. Sức cuốn hút của tác phẩm, theo em được tạo ra từ đâu?

  • Đặc sắc nghệ thuật:
    • Đan xen tự sự, miêu tả, bố cục chặt chẽ, thống nhất.
    • Mang chất thơ tinh tế, nhẹ nhàng.
  • Chất cuốn hút của truyện: chủ đề trong sáng, lời kể tự nhiên giàu chất biểu cảm theo dòng hồi ức của tác giả.

2.2. Soạn bài chi tiết

Câu 1: Những gì đã gợi lên trong lòng của nhân vật "tôi" kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên? Đọc toàn bộ truyện ngắn, em thấy những kỉ niệm này được nhà văn diễn tả theo trình tự như thế nào?

  • Điều đã gợi lên trong lòng của nhân vật "tôi" kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên:
    • Lá ngoài đường rụng nhiều, những đám mây bàng bạc
    • Những em bé núp rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường
  • Những kỉ niệm này được nhà văn diễn tả theo trình tự:
    • Từ hiện tại nhớ về quá khứ: tiết trời cuối thu, hình ảnh các em nhỏ đến trường gợi cho nhân vật "tôi" nhớ lại.
    • Dòng hồi tưởng của nhân vật "tôi" trở về con đường cùng mẹ tới trưởng.
    • Cảm giác của nhân vật "tôi" khi nhìn thấy ngôi trường ngày khai giảng, khi nhìn các bạn, lúc nghe gọi tên mình vào lớp.
    • Tâm trạng hồi hộp của nhân vật "tôi" lúc ngồi vào chỗ của mình trong giờ học đầu tiên

Câu 2: Tìm những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng bồi hồi, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" khi cùng mẹ đi trên đường đến trường, khi nghe gọi tên và phải rời bàn tay mẹ cùng các bạn đi vào lớp, khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên.

  • Những hình ảnh, chi tiết chứng tỏ tâm trạng bồi hồi, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật "tôi" khi cùng mẹ đi trên đường đến trường, khi nghe gọi tên và phải rời bàn tay mẹ cùng các bạn đi vào lớp, khi ngồi trong lớp đón giờ học đầu tiên:
    • Con đường, cảnh vật trên đường vốn rất quen nhưng lần này tự nhiên thấy lạ, nhân vật "tôi" cảm thấy có sự thay đổi lớn trong lòng mình.
    • Nhân vật "tôi" cảm thấy trang trọng và đứng đắn trong chiếc áo vải dù đen dài, cùng mấy quyển vở mới trên tay.
    • Cẩn thận, nâng niu mấy quyển vở, lúng túng muốn thử sức nên xin mẹ được cầm cả bút, thước như các bạn khác.
    • Ngạc nhiên thấy sân trường hôm nay dày đặc cả người, ai cũng ăn mặc sạch sẽ, gương mặt tươi vui và sáng sủa.
    • Ngôi trường vừa xinh xắn vừa oai nghiêm khác thường. Nhân vật "tôi" cảm thấy mình bé nhỏ, do đó lo sợ vẩn vơ.
    • Giật mình và lúng túng khi nghe gọi đến tên mình.
    • Càng cảm thấy sợ khi sắp phải rời bàn tay dịu dàng của mẹ.
    • Nghe những tiếng khóc của bạn, cảm thấy bước vào thế giới khác, xa lạ.
    • Vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin khi bước vào giờ học đầu tiên.

Câu 3: Em có cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của những người lớn (ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới, các phụ huynh) đối với các em bé lần đầu đi học?

  • Cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của những người lớn:
    • Thái độ cử chỉ của ông đốc học, thầy giáo và các phụ huynh:
      • Chi tiết hình ảnh:
        • Các phụ huynh: “Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi... mẹ tôi cúi dầu nhìn tôi thật âu yếm... ai cũng chuẩn bị cho con mình áo quần sạch sẽ tiếng dạ ran của phụ huynh đáp lại ông đốc học.
        • Ông đốc học: “ông đốc học nhìn chúng tôi với cặp mắt hiền từ và cảm động,  giọng nói sẽ sàng căn dặn và động viên các em cố gắng học tập... Khi các em khóc giữ lấy chéo áo cánh tay người thân thì ông tươi cười nhẫn nại chờ chúng  tôi.”
        • Thầy giáo: “Một thầy trẻ tuổi, gương mặt  tươi cười, đang đón chúng tôi trước  cửa lớp.”
      • Ý nghĩa: Tất cả mọi người từ phụ huynh, ông đốc học, thầy giáo trẻ ai ai  cũng  đều quan tâm, chuẩn bị cho các em giây phút tựu trường thật chu đáo, với thái độ   rất dịu dàng, và vô cùng trân trọng.
    • Sự quan tâm ấy vừa là trách nhiệm vừa là tấm lòng đã tạo nên môi trường giáo  dục trong sáng, tính sư phạm mẫu mực chắp cánh nuôi dưỡng khích lệ tâm hồn trẻ thơ.

Câu 4: Hãy tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn

Tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn:

  • Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang  đãng.” → Ý nghĩa: Biện pháp so sánh thể hiện tình cảm đẹp đẽ, trong sáng tinh khôi của  cậu bé lần đầu đi học, không chỉ bầu trời nở hoa, mà lòng người cũng nở  hoa.
  • “Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi.” → Ý nghĩa: Đây là loại so sánh ngang bằng như vừa thể hiện tâm hồn mơ mộng của trẻ thơ lại vừa thể hiện sự thoảng qua nhanh chóng của ý nghĩ chợt đến, không làm bận tâm cậu bé.
  • “Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa hay dám đi từng bước nhẹ. Họ như con chim non đứng bên  bờ tổ,  nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ.” → Ý nghĩa: Đây là loại so sánh ngang bằng, so sánh người với vật nhằm thể hiện sự non nớt, bỡ ngỡ và khát vọng muốn đến những chân trời mới lạ, cao  rộng của  những cậu học sinh thơ bé. ⇒ Sự tinh tế và chính xác trong cách so sánh: Nhà trường giống như tổ ấm, học trò như những cánh chim.
  • “Nói các cậu không đứng lại càng đúng hơn nữa, hai chân các cậu cứ dềnh dàng mãi. Hết co lên một chân, các cậu lại duỗi mạnh như đá một quả  banh tưởng  tượng.” → Ý nghĩa: loại so sánh ngang bằng như thể hiện sự tác động mãnh liệt của tiếng trống trường đối với tâm hồn học sinh. Lòng người dường như đang cùng hòa theo nhịp trống, để bước chân cũng co duỗi vung mạnh như đang đánh trống tưởng tượng, như đang bước theo nhịp trống dồn dập.

Câu 5: Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn này. Sức cuồn hút của tác phẩm, theo em, được tạo nên từ đâu?

  • Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn:
    • Truyện ngắn có sự đan xen rất hài hòa giữa tự sự miêu tả và biểu cảm.
    • Bố cục chặt chẽ, thống nhất làm nổi bật chủ đề tác  phẩm
    • Miêu tả tâm trạng nhân vật nhẹ nhàng, tinh tế sâu sắc
  • Sức cuồn hút của tác phẩm, được tạo nên từ: Làm nên chất men say của tác phẩm có rất nhiều yếu tố nhưng có lẽ chủ yếu là tác giả đã dẫn dắt về một kỉ niệm tuổi thơ trong sáng êm đềm, thân thương mà bất cứ người nào cũng có. Thứ hai, câu chuyện ấy lại được diễn tả bằng ngôn ngữ giàu chất, giàu tính biểu cảm.

3. Hướng dẫn luyện tập

Câu 1: Phát biểu cảm nghĩ của em về dòng cảm xúc của nhân vật "tôi" trong truyện ngắn Tôi đi học

Câu 2: Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi đến trường khai giảng đầu tiên

Gợi ý trả lời

Câu 1:

  • Các em có thể tham khảo
    • Dòng cảm xúc của nhân vật tôi đã khơi dậy dòng cảm xúc trong tâm hồn  mọi người. Bởi lẽ, trong cuộc đời mỗi người ai cũng có kỉ niệm về buổi đến trường đầu tiên, ai cũng có những bâng khuâng xao xuyến bồi hồi và cả sự háo hức khó tả khi được đến trường viết những nét chữ đầu tiên.
    • Dòng cảm xúc đó rất chân thực, hồn nhiên, dường như không phải Thanh Tịnh đang viết văn mà ông đang để lòng mình tràn lên trang giấy. Chính vì vậy mà  truyện ngắn Tôi di học đã đến với bạn đọc bằng con đường ngắn nhất: con đường đi từ trái tim đến với trái tim.

Câu 2: 

  • Các em có thể tham khảo bài văn ngắn dưới đây

“Cứ mỗi độ thu sang

Hoa cúc lại nở vàng

Ngoài vườn hương thơm ngát

Ong bướm bay rộn ràng

Em cắp sách đến trường…”.

Khi đọc lại những câu trên mỗi chúng ta đều nhớ, hàng năm cứ đến độ thu sang khoảng đầu tháng 9, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, ngoài vườn hương thơm ngát, ong bướm bay rộn ràng, lòng em lại nao nức những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trường, lại xôn xao khó tả.

Thật vậy, những câu thơ này đã làm em nhớ lại cái buổi ban mai em được mẹ nắm tay dắt đi trên con đường có hai hàng cây xanh thẳng tắp đến ngôi trường có mái ngói đỏ tươi. Những cây bàng và cây phượng đứng sừng sững trên cái sân rộng, sạch đẹp được cha, mẹ hay chị dẫn đến trường vĩ cũng là buổi đầu tiên đi học như em. Chao ôi, em bước theo canh tay vẫy gọi của cô nhưng tay em không sao rời được tay mẹ, mẹ em phải gỡ tay em ra và đẩy nhẹ em đi về phía cô.

Bên cạnh em có bạn khóc thút thít, còn em chỉ muốn chảy nước mắt. Vào lớp, em được xếp ngồi bàn thứ hai bên cạnh của sổ, em nhìn ra ngoài sân, mẹ em và các phụ huynh đang chào nhau vui vẻ ra về.

Em cúi xuống lục trong cặp lấy ba cuối Tiếng Việt lớp 1 mở ra…

Giọng của cô giáo trong trẻo, lúc đầu còn nhỏ nhẹ sau to dần lên… nghe vừa lạ vừa quen… Thế là em đã đi học.

4. Một số bài văn mẫu về văn bản Tôi đi học

Tôi đi học của nhà văn Thanh Tịnh là một văn bản kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình. Đó là những kỉ niệm đẹp, trong trẻo của những kí ức về ngày đầu tiên đi học của nhân vật "tôi". Để có thể viết được một bài viết phân tích hoàn chỉnh, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:

5. Hỏi đáp về văn bản Tôi đi học

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

ZUNIA9
ZUNIA9
 

 

YOMEDIA
AANETWORK
OFF