Bạn đã biết gì về sóng thần? - Ngữ văn 8 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo

1.1.1. Thể loại

Bạn đã biết gì về sóng thần? thuộc thể loại văn bản thông tin.

1.1.2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

Theo Một số kiến thức về sóng thần, http://nhandan.vn, ngày 16/3/2022).

1.1.3. Bố cục

- Mở bài: từ đầu đến “năm 1958 cao đến 525m” - giới thiệu khái quát và quá trình xảy ra hiện tượng sóng thần.

- Nội dung: tiếp đến “khi sóng thần đến” - giải thích nguyên nhân và cách thức diễn ra hiện tượng sóng thần.

- Kết thúc: Còn lại - trình bày sự việc cuối của hiện tượng sóng thần.

1.1.4. Tóm tắt tác phẩm

Sóng thần là một loạt các đợt sóng tạo nên khi một thể tích lớn của đại dương bị chuyển dịch chớp nhoáng trên quy mô lớn. Động đất cùng những dịch chuyển địa chất lớn bên trên hoặc dưới mặt nước, núi lửa phun cùng với va chạm thiên thạch đều có khả năng gây ra sóng thần. Đây là một loại thiên tai mà cho đến nay con người vẫn chưa thể tìm ra cách nào để dự báo. Hậu quả của sóng thần có thể ở mức cực lớn vì nó tàn phá, cuốn trôi nhà cửa, xe cộ, tất cả cơ sở vật chất và nhấn chìm hàng trăm ngàn người chỉ trong vài giờ.

1.2.1. Giới thiệu khái quát và quá trình xảy ra hiện tượng sóng thần

a. Khái niệm về sóng thần:

- Sóng thần là chuỗi sóng biển chu kì dài, lan truyền với vận tốc lớn.  

- Sóng thần không phải là những ngọn sóng ầm ầm, cuồn cuộn tiến về đất liền mà ta có thể mục kích và nghe được âm thanh. Ngay cả khi ngồi trên thuyền ở ngoài khơi, bạn cũng không thể biết trước sóng thần bắt đầu xuất hiện.

=> Nhận xét: Không thể nhận thấy dấu hiệu báo trước của một đợt sóng thần.

b. Cơ chế hình thành sóng thần:

- Sự thay đổi của mảng kiến tạo gây ra một trận động đất và làm dịch chuyển nước biển.

- Những con sóng được tạo ra và di chuyển ra mọi hướng trên biển, một số con sóng di chuyển nhanh.

- Khi vào vùng nước nông, những con sóng bị nén ép lại, tốc độ chậm hơn và trở nên cao hơn.

- Chiều cao của những con sóng tăng lên và những dòng biến cố có liên quan được tăng cường, tất cả đã trở thành mối đe dọa đến tính mạng và tài sản của con người.

- Quá trình dịch chuyển của sóng thần:  Khi sóng thần được tạo ra ở ngoài khơi xa, sóng còn rất nhỏ và yếu vì nước quá sâu, khi sóng thần dịch chuyển trên đại dương, chiều dài từ chóp sóng trước đến chóp sóng sau có thể cách xa hàng trăm ki – lô – mét hoặc hơn và độ cao chóp sóng chỉ khoảng vài mét.

=> Nhận xét: Sóng thần hiện nguyên hình với sức mạnh hủy diệt khi nó đến gần bờ.

Sơ đồ tóm tắt cơ chế hình thành sóng thần do động đất dưới đáy biển gây ra

1.2.2. Giải thích nguyên nhân và cách thức diễn ra hiện tượng sóng thần

a. Nguyên nhân:

- Chủ yếu là do động đất, ngoài ra còn do núi lửa phun trào, lở đất và các vụ nổ dưới đáy biển (kể cả vị thử hạt nhân dưới nước) …

- Thảm họa sóng thần 26/12/2004 là hệ quả của trận động đất do va chạm giữa mảng Ấn Độ và mảng Bơ – ma. Trận động đất với 9 độ richter, tâm chấn động sâu tới 10km.

Một số nguyên nhân chính gây ra sóng thần

b. Dấu hiệu nhận biết sắp có sóng thần:

- Dấu hiệu đầu tiên là nước biển chậm chạp cuộn lên với những con sóng không đổ, chứ không như sóng mạnh của một cơn bão sắp tới.

- Mặt biển dao động nhiều hơn bình thường, sau đó nhiều bọt biển nổi lên, nước rút xuống nhanh và bất ngờ trong khoảng thời gian không phải thủy triều.

- Hoặc có thể cảm thấy nước trong từng đợt sóng nóng bất thường và nghe thấy những âm thanh lạ.

1.2.3. Sự việc cuối của hiện tượng sóng thần

- Sự việc cuối cùng của hiện tượng sóng thần chính là các thảm họa để lại.

- Một số thảm họa sóng thần trong lịch sử là:

+ Năm 365, sóng thần tại Alexandria làm hàng nghìn người thiệt mạng. 

+ 27/8/1883 sóng thần tai hại nhất, sau khi núi lửa Krakatoa tại Indonesia phun trào khiến 36000 người thiệt mạng trên bờ biển Giava và Sumatra. 

+ 15/6/1896 sóng thần cao 23m làm hơn 26000 người thiệt mạng trong một lễ hội tôn giáo ở Nhật Bản.

+ 22/5/1960 sóng thần cao 11m làm hơn 1000 người thiệt mạng ở Chile.

+16/8/1960 hơn 5000 người chết tại vịnh Moro, Philipin 

+ Ngày 17/7/1998 sóng thần làm hơn 2100 người chết tại Pa-pua Niu Ghi-nê.

Một ngôi làng ven bờ biển Su-ma-tra đổ nát sau thảm hoạ sóng thần ngày 26/12/2004

1.3.1. Về nội dung

Văn bản "Bạn đã biết gì về sóng thần" cung cấp một số thông tin về hiện tượng sóng thần. Qua văn bản, người đọc có thêm hiểu biết về hiện tượng lũ lụt bao gồm khái niệm, nguyên nhân, tác hại của lũ lụt gây ra và ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của con người.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Sử dụng ngôn ngữ phi vật thể giúp cho văn bản trở nên sinh động, dễ hiểu. 

- Sử dụng cách trình bày thông tin theo cấu trúc so sánh và đối chiếu đối tượng.

Sau khi đọc văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần?, em hiểu thêm điều gì về sóng thần?

Lời giải chi tiết:

Qua văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần?, mỗi chúng ta sẽ có thêm cho mình nhiều hiểu biết về sóng thần, chúng ta hiểu được nguyên nhân từ đâu thiên tai này lại xuất hiện, dấu hiệu nhận biết về thiên tai sóng thần để bảo vệ chính mình và những người khác nữa.

Học xong bài Bạn đã biết gì về sóng thần?, các em cần:

- Nhận biết và phân tích được đặc điểm của văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên.

- Phân tích được thông tin cơ bản của văn bản.

- Liên hệ được thông tin trong văn bản với những vấn đề của xã hội đương đại.

- Đánh giá được hiệu quả biểu đạt của một kiểu phương tiện phi ngôn ngữ trong một văn bản cụ thể.

Văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần? giới thiệu những thông tin cơ bản về sóng thần như: định nghĩa, cơ chế hình thành, nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết sóng thần. Đồng thời nêu ra một số thảm họa sóng thần lớn đã xuất hiện trong lịch sử nhân loại. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn:

• Soạn bài đầy đủ Bạn đã biết gì về sóng thần?
• Soạn bài tóm tắt Bạn đã biết gì về sóng thần?

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em. 

Qua văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần? giới thiệu đặc điểm của sóng thần và cách nhận biết sóng thần. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây: