Soạn bài Cụm danh từ - Ngữ văn 6

1. Tóm tắt nội dung bài học

1.1. Đặc điểm của cụm danh từ

1.2. Cấu tạo của cụm danh từ

2. Hướng dẫn đọc hiểu văn bản

2.1. Cụm danh từ là gì?

Câu 1. Xác định từ được bổ nghĩa

"Ngày xưa, có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển"

(Ông lão đánh cá và con cá vàng)

• Từ "xưa" bổ nghĩa cho từ "ngày".
• Từ "hai" và cụm từ "ông lão đánh cá" bổ nghĩa cho từ "vợ chồng".
• Cụm từ "nát trên bờ biển" bổ nghĩa cho từ "túp lều".

Câu 2. So sánh các cách nói và rút ra nhận xét:

(1) Túp lều/một túp lều

(2) Một túp lều nát/một túp lều nát;

(3) Một túp lều nát/một túp lều nát trên bờ biển.

• So sánh

(1) "Một túp lều" cụ thể hơn so với "túp lều" → Vì có số lượng rõ ràng

(2) "Một túp lều nát" rõ nghĩa hơn so với "một túp lều" → Vì thể hiện được tình trạng của túp lều;

(3) "Một túp lều nát trên bờ biển" cụ thể hơn so với "một túp lều nát" → Vì xác định được địa điểm của túp lều.

• Nhận xét
  • Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn so với danh từ (từ "túp lều" cụm danh từ phát triển dần làm cho người đọc biết rõ thêm về số lượng - trạng thái - địa điểm của túp lều ấy).
  • Cụm danh từ có cấu tạo phức tạp hơn danh từ (từ 1 từ → cụm từ → một vế câu ⇒ một câu).

Câu 3.  Tìm một cụm danh từ và đặt câu.

• Cụm danh từ

(1) Trái xoài chín

(2) Người mẹ

(3) Con cò

• Đặt câu

(1) Những trái xoài chín ở trong vườn đung đưa trong nắng nhẹ.

(2) Tất cả những người mẹ đều chăm lo cho con cái của mình.

(3) Những con cò trắng muốt tung cánh trên bầu trời xanh.

Câu 1. Tìm cụm danh từ trong câu sau:

Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.

(Em bé thông minh)

• Các cụm danh từ trong câu trên:
  • "Làng ấy"
  • "Ba thúng gạo nếp"
  • "Ba con trâu đực"
  • "Ba con trâu ấy"
  • "Chín con"
  • "Năm sau"
  • "Cả làng".

Câu 2+3.  Liệt kê các từ ngữ phụ thuộc đứng trước và đứng sau, điền vào mô hình

Câu 1. Tìm các cụm danh từ trong những câu sau:

1. Vua cha yêu thương Mị Nương hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
2. [...] Gia tài chỉ có một lưỡi búa cha để lạ (Thạch Sanh)
3. Đại bàng nguyên là một con yêu tinh ở trên núi có nhiều phép lạ (Thạch Sanh)

• Cụm danh từ trong các câu trên là:

1. "Một người chồng thật xứng đáng", "vua cha"
2. "Một lưỡi búa của cha để lại"