Thực hành đọc: Prô-mê-tê bị xiềng - Ngữ văn 11 Tập 1 Kết Nối Tri Thức

1.1.1. Tác giả Ét-sin

a. Tiểu sử:

Ét-sin (525 – 456 trước Công Nguyên): người Hy Lạp, đóng vai trò lớn trong lịch sử phát triển của nền bi kịch cổ đại.

b. Sự nghiệp sáng tác

Ét-sin đã sáng tác 70 vở bi kịch và 20 vở kịch xa-tia, nhưng đến nay chỉ còn lại 7 tác phẩm: Những thiếu nữ cầu xin, Quân Ba Tư, Bảy tướng đánh thành Te-bơ, Prô-mê-tê bị xiềng, A-ga-mem-nông, Những thiếu nữ viếng mộ, Những nữ thần ân đức

1.1.2. Tác phẩm

a. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Prô-mê-tê bị xiềng là vở bi kịch nổi tiếng nhất trong số những bi kịch còn lại của Ét-sin, khai thá đề tài từ thần thoại Hy Lạp về Prô-mê-tê - vị thần đã cả gan đánh cắp lửa trời về cho loài người và bị thần Dớt trừng phạt nặng nề (bị đóng đinh trên đỉnh núi Cô-ca-dơ, bị một con diều hâu ngày đêm moi gan, móc ruột).

b. Thể loại:

Prô-mê-tê bị xiềng thuộc thể loại thần thoại Hy Lạp.

c. Phương thức biểu đạt:

Văn bản Prô-mê-tê bị xiềng có phương thức biểu đạt là tự sự và biểu cảm.

d. Bố cục văn bản:

- Phần 1: Lời thoại của nhạc trưởng: Mọi người muốn biết lí do tại sao Thần Vương bị giam giữ.

- Phần 2: Lời thoại của Prô-mê-tê: Lí giải những thắc mắc của nhạc trưởng.

e. Tóm tắt tác phẩm:

Tác phẩm Promete bị xiềng, cho thấy được tài năng và ý chí kiên cường của anh hùng Promete, câu chuyện bắt đầu từ việc khi Promete yêu người trần và trốn mang lửa cho họ, bị Zeus bắt được và cho người đến giải Promete chịu hình phạt ở vách đá. Người được lệnh phải đóng Prômêtê vào vách đá chính là Hêphaixtôt – một vị thần máu mủ với Prômêtê. Mặc dù vô cùng thương cảm cho số phận của Prômêtê nhưng Hêphaixtôt vẫn không dám làm ngược ý Zeus, buộc lòng phải nặng tay với Prômêtê dưới sự giám sát của Quyền lực và Bạo lực, hai tên hung thần suốt ngày chỉ biết đề cao Zeus. Prômêtê rất ghét thói ngang tàn hóng hách của Zeus nên anh thà nhận lấy cực hình còn hơn là làm nô lệ cho Zeus. Tất cả ai cũng thương xót cho Promete nhưng không thể làm gì được trước sự thống trị của Zeus. Sau đó, Zeus biết tin có người muốn lật đổ mình và bắt Promete phải khai ra tên người đó, Promete kiên quyết không khai và bị sự hành hạ dã man của Zeus, vị anh hùng vô cùng ý chí và kiên cường trước số phận.

1.2.1. Tìm hiểu thêm truyện kể về thần Prô-mê-tê (Prométhée) trong thần thoại Hy Lạp

Truyện kể Prô-mê-tê và loài người thể hiện khát vọng lí giải quá trình tạo nên con người và thế giới các loài động vật. Mỗi loài vật đều được trang bị thứ vũ khí riêng biệt để bảo vệ chính mình còn con người thì được thần linh ưu ái ban tặng thứ vũ khí riêng biệt là “ngọn lửa”.

1.2.2. Chỉ ra đặc điểm tính cách của nhân vật Prô-mê-tê được bộc lộ qua lời thoại của chính nhân vật này

- Prô-mê-tê bị xiềng mang ý nghĩa rằng vị thần ân nhân của loài người không chịu khuất phục trước cường quyền, bạo lực, đã chịu đựng mọi cực hình tàn khốc mà thần Dớt trừng phạt.

- Chàng rất yêu thương con người nên đã lấy cắp ngọn lửa thần mang xuống hạ giới, dạy loài người nhiều mưu mẹo để họ có linh hồn, có trí khôn. 

- Prô-mê-tê không biết cúi đầu trước bất kỳ một sức mạnh thù địch nào. Đây là hình tượng mang tính thẩm mỹ cao, kết hợp hài hòa giữa cái hùng, cái cao thượng và cái bi kịch.

Prô-mê-tê bị xiềng trên vách đá

1.2.3. Nêu thông điệp chính của văn bản

Khẳng định rằng cái thiện sẽ luôn thắng cái ác. Chỉ cần con người có ý chí niềm tin và hy vọng thì bạo tàn sẽ chỉ là sự thất bại trước sức mạnh của công lý mà thôi.

1.3.1. Về nội dung

Hình ảnh Prô-mê-tê bị xiềng cho ta thấy được một sức mạnh, một sự hiên ngang, một niềm tin, một ý chí chiến đấu không đầu hàng của người anh hùng Prômêtê dẫu bị xiềng xích bị diều hâu hằng ngày đến moi gan, chịu bao nhiêu là cực hình của Dớt nhưng vẫn không chịu khuất phục trước sức mạnh đầy đe dọa đó.

1.3.2. Về nghệ thuật

- Ngôn ngữ kịch điêu luyện, có tính tổng hợp cao.

- Xây dựng nhân vật kịch đặc sắc, khắc họa rõ tính cách, miêu tả đúng tâm trạng qua ngôn ngữ và hành động.

Tìm hiểu thêm truyện kể về thần Prô-mê-tê (Prométhée) trong thần thoại Hy Lạp.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ tác phẩm.

- Tìm kiếm thông tin từ sách, báo, internet,...

Lời giải chi tiết:

Thần Prô-mê-tê đã dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại thân hình cho con người trông thanh tao hơn; làm cho con người đứng thẳng lên, đi bằng hai chân để đôi tay được thảnh thơi làm những việc khác. Thần đã băng ngay lên bầu trời xa tít tắp đến tận cỗ xe của thần Mặt Trời Hê-li-ôx để lấy lửa rồi châm vào ngọn đuốc của mình và trao cho loài người.

Học xong bài Thực hành đọc: Prô-mê-tê bị xiềng, các em cần nắm:

- Nắm được đặc trưng của nhân vật và xung đột trong bi kịch.

- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của bi kịch như: xung đột, hành động, lời thoại, nhân vật, cốt truyện, hiệu ứng thanh lọc.

Đoạn trích Prô-mê-tê bị xiềng nói về sức mạnh chiến đấu và ý chí hiên ngang của nhân vật anh hùng Prô-mê-tê mặc dù bị xiềng xích và tấn công, tra tấn dã man của Zeus nhưng với ý chí kiên cường và hiên ngang của mình, Prômêtê không chịu nhường nhịn trước tên xấu xa đã không chịu khuất phục trước hắn. Để nắm được nội dung và ý nghĩa của bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn dưới đây:

• Soạn văn đầy đủ Thực hành đọc: Prô-mê-tê bị xiềng
• Soạn văn tóm tắt Thực hành đọc: Prô-mê-tê bị xiềng

Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.