Soạn bài Tôi yêu em của Pu-Skin - Ngữ văn 11

Qua bài học giúp các em thấy được một tình yêu đơn phương nhưng nồng nàn, chân thành và cao thượng của Pu-skin. Đồng thời, giúp các em nắm được những đặc sắc nghệ thuật thơ cổ điển của ông: giản dị, tế nhị và hàm súc.

Câu 1: Điệp khúc làm nổi bậc cảm xúc chủ đạo của bài thơ? Bài thơ dường như là lời từ giã cho một mối tình không thành. Lời từ giã của Pu-skin có gì đặc biệt?

• Điệp khúc "tôi yêu em" làm nổi bật cảm xúc chủ đạo của bài thơ.
• Bài thơ dường như muốn nói lời từ giã cho một mối tình không thành và đầy đặc biệt.
  • Điệp khúc tôi yêu em là giọng điệu chủ đạo của bài thơ, nó vang lên như tiếng lòng say đắm, mãnh liệt, vững bền của tình yêu thi sĩ đối với người yêu. Phải yêu chân thành, say đắm thì mới láy lại ba lần cái điệp khúc ấy trong một bài thơ ngắn. Bài thơ là lời từ giã cho một mối tình không thành. Pu-skin đã yêu một thiếu nữ đẹp tên là A.A.Ô-lê-nhi-a. Nhà thơ ngỏ lời cầu hôn nhưng không được chấp nhận. Và bài thơ "Tôi yêu em" ra đời là lời từ giả cho mối tình vô vọng ấy → Đây là lời từ giã của cả lí trí và tình cảm của nhà thơ.
  • Lời từ giã thấm đượm nỗi buồn của mối tình vô vọng nhưng vẫn đầy ắp một tình yêu nồng cháy, đằm thắm vang lên trong điệp khúc tôi yêu em tha thiết, vững bền. Vậy là từ giã mà vẫn yêu, càng yêu mãnh liệt, nhưng phải từ giã để không làm phiền muộn đến người mình yêu, và nhất là để cầu mong cho người yêu được hạnh phúc trong tình yêu. Bởi thế tuy có buồn nhưng đây là nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đương chân thành mãnh liệt, nhân hậu, vị tha. Trong lời từ giã này có cái điềm tĩnh, đúng đắn của lí trí và cả cái cao thượng, đẹp đẽ của tình cảm. Một lời từ giã như vậy, không chỉ cao đẹp cho riêng nhà thơ, mà nó còn vươn tới những giá trị tinh thần cao cả của loài người.

⇒ Lời từ giã rất đặc biệt, vẫn tràn ngập yêu thương không một chút hận thù, một lời cầu mong đầy tính nhân văn.

Câu 2: Giọng điệu trữ tình chuyển biến như thế nào từ câu 1 - 2 sang hai câu 3 - 4 và từ hai câu 5 - 6 sang hai câu 7 - 8? Diễn biến tâm trạng phức tạp của nhân vật trữ tình được thể hiện tinh tế như ra sao?

• So sánh những lần xuất hiện điệp khúc "Tôi yêu em", ta sẽ thấy giọng điệu trữ tình có sự chuyển biến.
  • Điệp khúc tôi yêu em xuất hiện ở bốn câu thơ đầu thể hiện cảm xúc dè dặt, bị kìm nén, bị lí trí chi phối: "Tôi yêu em đến nay chừng có thể/ Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai/ Nhưng không để em bận lòng thêm nữa/ Hay hồn em phải gợn bóng u hoài".
    • Hai câu đầu, nguyên bản là : "Tôi yêu em, tình yêu có lẽ/ Chưa tắt hẳn trong lòng tôi" → Sự bày tỏ dè dặt qua cách dùng từ "có lẽ", "chưa tắt hẳn", nhưng bên trong vẫn ngầm khẳng định một tình yêu âm ỉ, dai dẳng.
    • Vẫn mãi yêu em nhưng cũng nhận thức được tình yêu đơn phương của mình sẽ làm cho người mình yêu phải băn khoăn, u hoài. Vì vậy, trong lí trí, tác giả muốn dập tắt ngọn lửa tình yêu để trả lại sự yên tĩnh, thanh thản trong tâm hồn người mình yêu.
  • Điệp khúc tôi yêu em ở bốn câu sau chuyển đổi đột ngột, tuôn trào không theo mệnh lệnh của lí trí: "Tôi yêu em âm thầm không hi vọng/ Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen/ Tôi yêu em yêu chân thành, đằm thắm/ Cầu em được người tình như tôi đã yêu em".
    • Những từ: "lúc", "khi" diễn tả những trạng thái tình yêu biến đổi đa dạng nhưng rất đỗi bình thường. Mặc dù tình yêu của tôi là không hi vọng, là tình yêu âm thầm đơn phương nhưng nó vẫn mang đầy đủ sắc thái tâm trạng của một người đang yêu: muốn bày tỏ nhưng lại rụt rè, e ngại bị khước từ; thấy được người mình yêu ở bên một ai đó cũng ghen tuông, đau khổ. Chứng tỏ bề ngoài đầy lí trí, cứng cỏi nhưng trong chiều sâu tâm hồn tôi vẫn rất yêu em.
    • Điệp khúc "tôi yêu em", "yêu" tuôn trào cảm xúc, muốn bộc bạch cho hết sự chân thành, đằm thắm trong tình yêu của tôi dành cho em. Một lần nữa tác giả cho thấy tình yêu thiết tha, nồng nàn đó sẽ không bai giờ lụi tắt (mặc dù vì người yêu ông có thể tự nguyện rút lui). Rút lui trong khi ngọn lửa tình vẫn âm ỉ nhưng vẫn cầu mong người mình yêu gặp được người khác yêu thương như vậy.

⇒ Cao thượng, nhân hậu.

Câu 3: Tại sao có thể nói hai câu kết là bất ngờ, hàm chứa nhiều ý vị?

• Hai câu kết bất ngờ hàm chứa nhiều ý vị:
  • Bởi lẽ thông thường khi yêu người ta thường ích kỉ. Yêu nhau càng thiết tha thì khi chia tay càng hậm hực, nhỏ nhen, hận thù. Bất ngờ ở đây là tình yêu của Puskin không giống tình yêu của đa số con người trong đời thường mà đã vượt lên đến một tầm cao hơn, đẹp hơn. Hoàn cảnh của Pu-skin có thể gọi là trớ trêu: yêu mà không được đền đáp. Tình yêu khi không được đền đáp thường là nỗi khổ đau, dễ đưa đến lòng tự ái, hận thù. Nhưng nếu đó là một tình yêu chân thành, đằm thắm, nhân hậu, thì dù bị cự tuyệt, con người vẫn có thế có những xử sự cao thượng.Pu-skin đã vượt được thói ích kĩ tầm thường trong tình yêu bằng một sự ứng xử rất đẹp: yêu là trân trọng người mình yêu, mong muốn người yêu được hạnh phúc. 

  • Đem đến cho ta một điều thật mới lạ trong tình yêu, khẳng định một vẻ cao thượng của tình yêu con người. Cầu mong người yêu có hạnh phúc với người khác, nhưng người ấy cũng yêu chân thành, đằm thắm như mình.

Câu 4: Bài thơ gợi cho anh (chị) những cảm nghĩ gì về tâm hồn Pu-skin và và về tình yêu?

• Tâm hồn Pu-skin qua bài thơ được thể hiện một cách nồng nàn, chân thành, có thượng.
  • Bài thơ thấm đượm nỗi buồn của mối tình vô vọng nhưng là nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đương chân thành, mãnh liệt, nhân hậu, vị tha.
  • Những tình cảm chân thành, cao thượng, nhân ái của tình yêu chứa đựng trong những lời lẽ giản dị, trong sáng nhất.

Các em có thể tham khảo thêm bài giảng Tôi yêu em để nắm vững hơn các kiến thức trọng tâm của bài học.

• Hướng dẫn soạn Tôi yêu em

  Hướng dẫn soạn bài thơ “Tôi yêu em” của A.X. Pu-Skin

• Phân tích bài thơ Tôi yêu em

  Phân tích bài thơ Tôi yêu em của A.X.Pu-skin