HOC247 xin giới thiệu nội dung Bài 1: Cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường thuộc chương trình SGK GDKT & PL 11 Kết nối tri thức để giúp các em có thể tìm hiểu được khái niệm cạnh tranh, giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh, giải thích được vi trò của cạnh trang trong nền kinh tế thị trường. Đồng thời hình thành thái độ phê phán với những không lành mạnh trong cạnh tranh. Mời các em cùng tham khảo nội dung chi tiết của bài giảng dưới đây!
Tóm tắt lý thuyết
| Trong nền kinh tế thị trường, các chủ thể kinh tế được tự do sản xuất kinh doanh, mua bán hàng hoá trên thị trường nên phải cạnh tranh với nhau để tồn tại và phát triển. Những nỗ lực trong cạnh tranh tạo động lực phát triển cho doanh nghiệp và toàn bộ nền kinh tế. Hiểu rõ về cạnh tranh giúp chúng ta tham gia các hoạt động kinh tế tích cực, lành mạnh, góp phần xây dựng xã hội văn minh, giàu đẹp. |
1.1. Khái niệm cạnh tranh
Cạnh tranh kinh tế là sự tranh đua giữa các chủ thể kinh tế nhằm có được những ưu thế trong sản xuất tiêu thụ hàng hoá, qua đó thu được lợi ích tối đa.
Cạnh tranh lành mạnh trong tổ chức, doanh nghiệp
1.2. Nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh
Cạnh tranh thường xuyên diễn ra do:
- Sự tồn tại của nhiều chủ sở hữu với tư cách là những đơn vị kinh tế độc lập, tự do trong sản xuất, kinh doanh, có điều kiện sản xuất và lợi ích khác nhau nên phải cạnh tranh, tìm cho mình lợi thể để có chỗ đứng trên thị trường.
- Trong cạnh tranh, các chủ thể kinh doanh buộc phải sử dụng các nguồn lực của mình một cách hiệu quả nhất. Mỗi chủ thể có điều kiện sản xuất khác nhau, tạo ra năng suất và chất lượng sản phẩm khác nhau, dẫn đến sự cạnh tranh về giá cả và chất lượng sản phẩm.
Để giành lấy các điều kiện thuận lợi, tranh các rủi ro, bất lợi trong sản xuất, trao đổi hàng hoa thì cạnh tranh giữa các chủ thể kinh tế là điều tất yếu.
1.3. Vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế
Cạnh tranh có vai trò tạo động lực cho sự phát triển: Tạo môi trường để các chủ thể kinh tế luôn cạnh tranh với nhau, không ngừng ứng dụng kĩ thuật công nghệ, nâng cao trình độ người lao động, phân bố linh hoạt các nguồn lực hưởng tới những điều kiện sản xuất tốt nhất nhằm thu được lợi nhuận cao nhất, nhờ đó thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, không ngừng hoàn thiện nền kinh tế thị trường, thúc đẩy năng lực thoả miền nhu cầu của xã hội.
1.4. Cạnh tranh không lành mạnh
Cạnh tranh không lãnh ninh là những hành vi trái với quy định của pháp luật, các nguyên tắc thiên chỉ trung thực, lập quán thương mại, các chuẩn mực khác trong kinh doanh như: chỉ dẫn gây nhầm lẫn, giảm pha gây rối loạn doanh nghiệp khác, xâm phạm bị mất kinh doanh có thể gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác hoặc người tiêu dùng, tổn hại đến môi trường kinh doanh, tác động xấu đến đời sống xã hội. Do đó, những hành vi cạnh tranh không lành mạnh cần bị phê phán, lên án và ngăn chặn.
Bài tập minh họa
Em hãy viết một kịch bản và cùng các bạn đóng vai phê phán một hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Hướng dẫn giải:
Dựa vào phần lý thuyết nhận biết quy luật cạnh tranh và hiểu quy luật của cạnh tranh trong kinh doanh.
Lời giải chi tiết:
Tiểu phẩm tham khảo: CHỮ “TÂM” TRONG KINH DOANH
I. Nhân vật
- Chị Bình: mẹ của Nga
- Bạn Nga (16 tuổi).
- Bà Thanh (chủ cửa hàng tạp hóa).
- Anh Hưng: đội trưởng Đội quản lí thị trường.
- Anh Dũng: nhân viên đội quản lý thị trường.
II. Nội dung tiểu phẩm
Cảnh 1. Tại nhà của Nga
- Người dẫn truyện (đọc): do có việc đột xuất cần giải quyết, nên chị Bình không thể chuẩn bị cơm tối cho gia đình, đang băn khoăn, định sẽ viết lời nhắn lại cho con gái, thì thấy Nga đã đi học về
- Chị Bình (giọng vui vẻ): Ôi may quá, Nga đi học về rồi! Mẹ có việc phải ra ngoài, không nấu cơm được. Con giúp mẹ chuẩn bị bữa tối nhé!
- Nga (nhanh nhẹn đáp): Vâng ạ! Mẹ định làm món gì thế ạ? Mà mẹ đã mua đủ nguyên liệu chưa ạ?
- Chị Bình (bối rối): Mẹ vừa đi làm về, còn chưa kịp mua gì nữa, giờ con cầm tiền đi mua đồ nhé. Con thích ăn món gì thì mua đủ nguyên liệu về rồi chế biến nha! Mà mẹ bảo, giờ thực phẩm “bẩn” nhiều lắm, con vào siêu thị mua đồ cho đảm bảo chất lượng, nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đây (chị Bình mở ví, lấy tiền đưa cho Nga), con đi mua đồ đi rồi về nấu giúp mẹ. Mẹ ra ngoài, độ hơn 1 tiếng nữa thì về.
- Nga: Vâng, đợi con thay đồ xong rồi ra siêu thị ngay! Mẹ cứ yên tâm ạ!
Cảnh 2: Tại cửa hàng tạp hóa nhà bà Thanh
- Người dẫn truyện (đọc): Bà Thanh đang ngồi nhặt rau trước cửa, thấy Nga đi bộ qua, vừa đi vừa hát
- Bà Thanh (ngừng tay, ngẩng đầu lên hỏi): Gớm, con gái nhà Bình lớn quá, sắp lấy chồng đến nơi rồi! Đi đâu mà vui vẻ thế cháu, xem có mua gì cho bác để nhà bác đắt hàng không?
- Nga (vui vẻ đáp lại): cháu ra siêu thị mua ít đồ về nấu cơm bác ạ!
- Bà Thanh (vội vàng đứng dậy, kéo tay Nga, chỉ vào trong cửa hàng): Ôi dào, siêu với chả thị, mày vào đấy mua làm gì cho đắt đỏ ra, vào đây, vào nhà bác mà mua đồ, gi gỉ gì gi cái gì cũng có, giá cả lại phải chăng nữa!
- Nga (tỏ vẻ phân vân): cháu mua thực phẩm tươi về nấu ăn, mà nhà bác bán đồ tạp hóa, chủ yếu là đồ dùng sinh hoạt…
- Bà Thanh (vội vàng ngắn lời): Ấy, cái con bé này, suốt ngày chỉ biết học thôi! Trước nhà bác chỉ bán đồ dùng sinh hoạt, giờ nhu cầu của khách hàng ngày càng đa dạng, nên bác cũng phải đa dạng hóa các mặt hàng chứ. Giờ bác bán cả thực phẩm đông lạnh, đồ ăn chế biến sẵn nữa! Đây, mày vào đây mà xem, cái gì cũng có nhé (kéo Nga đi vào tham quan cửa hàng). Mà cháu định nấu món gì? Cần nguyên liệu gì để bác chỉ cho?
- Nga (cười, tỏ vẻ bối rối): Cháu còn chưa nghĩ ra nấu món gì nữa cơ ấy!
- Bà Thanh (cười lớn): Ôi dào ơi, giờ lớp trẻ tụi bây ít đứa đam mê nấu nướng, mà nấu có khi cũng không ra được hương vị truyền thống đâu. Nhà bác đang có mấy món chế biến sẵn rồi, về chỉ việc cho vào lò vi sóng hâm lại là ăn được luôn. Hay mày mua về mà ăn, tội gì phải nấu, vừa mất thời gian lại vừa tốn công, để cái thời gian ấy mà lướt “tóp tóp” có phải sướng hơn không?
- Nga (phân vân): thế bác có những món gì chế biến sẵn rồi ạ?
- Bà Nga (giọng phấn khởi, kéo Nga sang một quầy hàng khác, lấy ra mấy hộp thức ăn không có nhãn mác gì, chỉ tay vào từng hộp để giới thiệu cho Nga): Đây, hộp này là bò sốt vang; hộp này là thịt chưng mắm tép, gớm, hôm nay mát giời, ăn món này là nhất đấy. Còn cái này là giò chả truyền thống của làng Ước Lễ; cái này là món gà sang muối; món này là cá trắm kho,…
- Nga (cầm từng hộp lên ngắm nghía, hỏi lại bà Nga): Ôi, sao các hộp này chẳng có nhãn mác gì thế bác? Mẹ cháu dặn phải mua hàng có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, thôi, chắc cháu vào siêu thị mua đồ thôi bác ạ (Nga định quay đi).
- Bà Thanh (vội vàng ngăn lại): Ấy, cái con này, đã nghe bác nói hết chưa mà vội vàng thế. Những cái này đều là đồ Handmade, nhà tự làm thì cần gì phải nhãn mác, những đồ này là cái Tuyết, con dâu bác nấu đó. Con dâu bác là đầu bếp cho nhà hàng ở trên tỉnh, nấu ăn ngon có tiếng rồi, nên tiện thì nó cũng kinh doanh đồ ăn tại nhà luôn. Đồ ăn nhà bác bán cho cả thôn này, người nơi khác cũng đặt hàng đầy ra, mày cứ lên facebook, tìm Fanpage “Bếp nhà Tuyết” là thấy, số lượng người theo dõi đông lắm!
- Nga (bối rối): Thật à bác, nhưng cháu….
- Bà Thanh (Thấy Nga có vẻ băn khoăn, bà nói tiếp): Bác bảo thế, mày không tin thì thôi, chứ hàng xóm láng giềng, người làng người nước với nhau, bác lừa mày làm cái gì, lời lãi có được là bao mà mang tiếng thì chả bõ. Còn mày thích ra siêu thị thì tùy mày. Nhưng bác nói thật nhé, siêu thị nó chỉ có cái mác cho oai thôi, vừa rồi, trên tivi chả có doanh nghiệp nào đấy nhập rau từ chợ dân sinh, về gắn mác Vietgap xong tuồn vào siêu thị để bán với giá cao đấy còn gì. Cháu ạ, thời buổi bây giờ “khuất mắt trông coi”, chả biết thế nào được đâu. Giá trong siêu thị thì bán đắt, mà chất lượng có khi còn thua hàng chợ, vì họ phải gánh chi phí mặt bằng cao, chi phí vận hành hệ thống, nhận viên nọ kia…
- Nga (gật đầu): Bác nói cũng hợp lí, cháu thấy giá hàng hóa trong siêu thị cũng cao hơn ở ngoài một chút…
- Bà Thanh (vẻ mặt quả quyết): chứ còn gì nữa, bác bán hàng tạp hóa ở cái thôn này bao nhiêu năm nay rồi, hàng hóa đều có nguồn gốc rõ ràng, uy tín bao nhiêu năm nay rồi. Còn cái siêu thị kia mới mở ở thôn mình được có nửa năm, khách hàng vào thì cũng lèo tèo lắm, giá thì cao; hàng của họ tuy mẫu mã đẹp, nhãn hiệu nọ kia quảng cáo trên tivi đấy, nhưng mà biết thế nào được. Biết đâu cũng kiểu nhập nhèm, mua hàng trôi nổi về rồi gắn mác xịn vào rồi bán để lừa người dân. (Bà Thanh kéo Nga lại gần, nói nhỏ): Gặp mày đây, chỗ tin tưởng bác mới nói chứ không có nói ở đâu mà mang tiếng: hôm vừa rồi, bác đi tập thể dục lúc sáng sớm, ngang qua chỗ siêu thị, thấy mấy cái xe tải nó chở hàng đến, eo ơi, hàng hóa thì quăng quật xuống đất, để trong những cái bọc ni-lông đen mà thái độ nhân viên kiểu lén lút, khả nghi lắm,… Gớm nữa, bán hàng chất lượng tốt thì cứ ban ngày ban mặt mà chở hàng đến, cần gì phải lén lút sớm hôm thế, chắc là nó bán hàng giả nên sợ bị phát hiện đấy cháu ạ…
- Người dẫn truyện (đọc): Nga đang tần ngần, trên tay cầm hộp thức ăn thì thấy có 3 - 4 người cùng bước vào cửa hàng. Bà Thanh vội vàng chạy ra, nhóm người đó mặc đồng phục, một người trong số họ đưa thẻ ra và giới thiệu:
- Anh Hưng: Chào bác Thanh! Xin giới thiệu với bác, tôi là Nguyễn Quang Hưng - Trưởng Đoàn công tác thuộc Đội Quản lý thị trường số 3. Hôm nay, Đoàn công tác chúng tôi tiến hành kiểm tra đột xuất cửa hàng tạp hóa của bác. Rất mong được bác hợp tác.
- Bà Thanh: Vâng, chào các cán bộ. Mời các anh vào nhà xơi nước đã.
- Anh Hưng: Cảm ơn bác! Chúng tôi sẽ kiểm tra luôn nên đề nghị bác chuẩn bị các giấy tờ liên quan đến việc nhập hàng hóa.
- Người dẫn truyện (đọc): Anh Hưng và các đồng nghiệp kiểm tra các sản phẩm, hàng hóa trong cửa hàng, phát hiện nhiều bánh kẹo đã quá hạn sử dụng ghi trên bao bì, nhiều bánh kẹo, mỹ phẩm, sữa bột trẻ em sản xuất ở nước ngoài không dán tem phụ.
- Anh Hưng: Đề nghị bác xuất trình hóa đơn, chứng từ cho những lô hàng sản xuất ở nước ngoài mà không có tem phụ.
- Bà Thanh (ấp úng): Dạ…thì… cái này anh chờ tôi tìm lại.
- Người dẫn truyện (đọc): Bà Thanh quay vào trong tìm hóa đơn, chứng từ, nhưng thực ra là chuẩn bị mấy chiếc phong bì định “bồi dưỡng” đoàn kiểm tra. Một lát sau:
- Bà Thanh: Báo cáo cán bộ, hóa đơn, chứng từ tôi để lẫn ở đâu đấy, già cả rồi, đầu óc không được nhanh nhạy như trước, cán bộ thông cảm! Thôi thì các anh bỏ quá cho, gửi các anh chút quà….gọi là uống nước thôi…. Công việc của các anh vất vả quá…!
- Anh Hưng: Bác Thanh, bác cất ngay phong bì đi. Bác đừng làm thế. Chúng tôi sẽ lập biên bản về hành vi đưa hối lộ đấy. Bác cứ tìm kỹ không thì hỏi người nhà xem có để lẫn hóa đơn, chứng từ ở đâu. Nếu bác không xuất trình đầy đủ hóa đơn, chứng từ hợp lệ thì dù không muốn, chúng tôi vẫn phải tiến hành lập biên bản của buổi kiểm tra hôm nay đấy. Đồng chí Dũng chuẩn bị biên bản đi.
- Bà Thanh: Ôi cán bộ ơi, cửa hàng tạp hóa nhà tôi chỉ buôn bán nhỏ lẻ, phục vụ bà con trong thôn này thôi. Anh xem, hàng hóa cũng có đáng giá bao nhiêu đâu. Tôi nghĩ các anh chỉ nên xử phạt những cơ sở sản xuất lớn thôi chứ.
- Anh Hưng: Bác hiểu như vậy là chưa đúng rồi. Hành vi sản xuất, kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, nhất là loại hàng hóa có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người thì không kể là cơ sở lớn hay nhỏ, nếu vi phạm thì đều bị xử phạt.
- Anh Dũng (nói với anh Hưng): Báo cáo anh, theo thống kê thì số lượng hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ cộng với hàng hết hạn sử dụng ước tính giá trị khoảng 25 triệu đồng. Ngoài lô hàng này, chúng em còn phát hiện một tủ cấp đông chứa nhiều hộp thức ăn chế biến sẵn, cũng không có nhãn mác, với số thức ăn này, hiện chưa biết đó là loại thức ăn gì, chế biến như thế nào, giá trị là bao nhiêu và cũng không có ghi hạn sử dụng ạ!
- Anh Hưng (quay sang nói với bà Thanh): Bác Thanh ạ, theo quy định tại khoản 6 Điều 17 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ, hành vi kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ có số lượng hàng hóa vi phạm có giá trị từ 20 triệu đồng đến 30 triệu đồng thì sẽ bị phạt tiền từ 7 triệu đồng đến 10 triệu đồng. Căn cứ thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính quy định tại khoản 2 Điều 82 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP, tôi là Đội trưởng Đội quản lý thị trường số 3 quyết định xử phạt hành vi này của anh 8 triệu đồng. Bây giờ chúng tôi sẽ lập biên bản, mời anh ký và ra Kho bạc Nhà nước nộp tiền phạt. Đồng thời, số lượng hàng hóa hết hạn sử dụng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ này, chúng tôi sẽ bị tịch thu để tiêu hủy theo quy định tại điểm a khoản 14 Điều 17 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP.
- Bà Thanh (khẩn khoản, nài nỉ): Xin các anh bỏ qua cho tôi lần này, tôi hứa sẽ không vi phạm nữa.
- Anh Hưng (Giọng quả quyết): Chúng tôi cũng mong bác không vi phạm thêm lần nào nữa. Qua đây là bài học kinh nghiệm không chỉ cho riêng bác mà còn đối với nhiều người kinh doanh khác. Trong kinh doanh cũng cần có chữ “tâm” bác ạ. Còn lần vi phạm này chúng tôi vẫn phải lập biên bản vi phạm hành chính và xử phạt theo đúng quy định của pháp luật vì hành vi này làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của con người.
- Người dẫn truyện (đọc): Nga chứng kiến toàn bộ sự việc, vội bỏ hộp thức ăn xuống và rảo bước ra ngoài, hướng về phía siêu thị để mua đồ, lòng Nga thầm nghĩ: bà Thanh buôn bán hàng không đảm bảo chất lượng là một hành vi gian dối trong kinh doanh, mặt khác, những thông tin bà nói về siêu thị cũng chưa được kiểm chứng. Nga chợt thấy mình may mắn khi phát hiện hàng hóa không có nhãn mác, không rõ nguồn gốc, xuất xứ đã kịp thời dừng lại, tránh cho người thân phải dùng thực phẩm “bẩn”.
Luyện tập Bài 1 GDKT & PL 11 Kết nối tri thức
Học xong bài này các em cần:
- Nêu được khái niệm cạnh tranh.
- Giải thích được nguyên nhân dẫn đến cạnh tranh.
- Phân tích được vai trò của cạnh tranh trong nền kinh tế.
- Phê phán những biểu hiện cạnh tranh không lành mạnh.
3.1. Trắc nghiệm Bài 1 GDKT & PL 11 Kết nối tri thức
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm GDKT & PL 11 Kết Nối Tri Thức Chủ đề 1 Bài 1 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. chất lượng tốt; phong phú về mẫu mã, chủng loại; giá cả hợp lý.
- B. giá thành cao; đơn điệu về mẫu mã, chủng loại; chất lượng tốt.
- C. đơn điệu về mẫu mã; chủng loại, chất lượng kém; giá thành cao.
- D. chất lượng tốt, phong phú về mẫu mã, chủng loại; giá thành cao.
-
- A. Văn hóa tiêu dùng.
- B. Đạo đức kinh doanh.
- C. Cạnh tranh lành mạnh.
- D. Cạnh tranh không lành mạnh.
-
- A. Cạnh tranh chỉ diễn ra ở nơi có kinh tế thị trường phát triển.
- B. Cạnh tranh chỉ diễn ra giữa người sản xuất và người tiêu dùng.
- C. Cạnh tranh là phải sử dụng mọi thủ đoạn để tiêu diệt đối thủ.
- D. Cạnh tranh là động lực thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 1 GDKT & PL 11 Kết nối tri thức
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập GDKT & PL 11 Kết Nối Tri Thức Chủ đề 1 Bài 1 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 6 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 1 mục 1 trang 7 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 2 mục 1 trang 7 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 1 mục 2 trang 7 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 2 mục 2 trang 7 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 1 mục 3 trang 8 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 2 mục 3 trang 8 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi 3 mục 3 trang 8 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Giải Câu hỏi mục 4 trang 9 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Luyện tập 1 trang 9 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Luyện tập 2 trang 10 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Luyện tập 3 trang 10 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Luyện tập 4 trang 10 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Vận dụng trang 10 SGK Giáo dục kinh tế và pháp luật 11 Kết nối tri thức – KNTT
Hỏi đáp Bài 1 GDKT & PL 11 Kết nối tri thức
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng GDKT & PL HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
