Mời các em cùng HOC247 tham khảo nội dung Bài 1: Sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế - xã hội của các nhóm nước trong chương trình SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức để giúp các em có thể tìm hiểu về các tiêu chí để phân chia các nhóm nước trên thế giới, sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế - xã hội giữa các nhóm nước trên thế giới như thế nào? Nội dung chi tiết tham khảo bài giảng dưới đây!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Các nhóm nước
- Dựa theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội, các nước trên thế giới phân chia thành nước phát triển và nước đang phát triển dựa trên các chỉ tiêu chủ yếu như sau:
+ Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người (GNI/người);
+ Cơ cấu kinh tế;
+ Chỉ số phát triển con người (HDI).
Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người (GNI/người):
- Được tính bằng cách lấy tổng thu nhập quốc gia chia cho số dân của một nước.
- Chỉ tiêu này phản ánh mức sống và năng suất lao động của người dân trong một nước.
- Dựa trên chỉ tiêu này, Ngân hàng Thế giới phân chia các nước thành:
+ Nước có thu nhập cao;
+ Nước có thu nhập trung bình cao;
+ Nước nước có thu nhập trung bình thấp;
+ Nước có thu nhập thấp.
Cơ cấu kinh tế:
- Là tập hợp các ngành, lĩnh vực và bộ phận kinh tế có quan hệ hữu cơ tương đối ổn định với nhau trong đó quan trọng nhất là cơ cấu ngành kinh tế.
- Cơ cấu ngành kinh tế: Là chỉ tiêu phản ánh mức độ đóng góp của các ngành kinh tế vào GDP của một nước, thể hiện trình độ phát triển khoa học - công nghệ, lực lượng sản xuất, ... của nền sản xuất xã hội.
- Bao gồm: nông nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; dịch vụ.
Chỉ số phát triển con người (HDI):
- Là thước đo tổng hợp phản ánh sự phát triển của con người trên các phương diện: sức khoẻ, học vấn và thu nhập.
- Dựa vào chỉ tiêu này, Liên hợp quốc phân chia các nước thành:
+ Nước có HDI rất cao (từ 0,800 trở lên);
+ Nước có HDI cao (từ 0,700 đến dưới 0,800);
+ Nước có HDI trung bình (từ 0,550 đến dưới 0,700);
+ Nước có HDI thấp (dưới 0,550).
Hình 1. Bản đồ HDI, GNI/người và cơ cấu GDP của một số nước trên thế giới năm 2020
1.2. Sự khác biệt về kinh tế - xã hội của các nhóm nước
1.2.1. Về kinh tế
- Các nước phát triển:
+ Có quy mô GDP lớn và tốc độ tăng trưởng GDP khá ổn định.
+ Tiến hành công nghiệp hoá từ sớm và thường tiên phong dẫn đầu trong các cuộc cách mạng công nghiệp trên thế giới (như Anh, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đức,...).
+ Ngành dịch vụ có đóng góp nhiều nhất trong GDP.
+ Hiện nay, các nước phát triển đang tập trung vào đổi mới và phát triển các sản phẩm có hàm lượng khoa học - công nghệ và tri thức cao.
- Các nước đang phát triển:
+ Có quy mô GDP trung bình và thấp nhưng tốc độ tăng trưởng GDP khá cao.
+ Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá với tỉ trọng các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ có xu hướng tăng.
+ Một số nước đang phát triển bắt đầu chú trọng phát triển các lĩnh vực có hàm lượng khoa học - công nghệ và tri thức cao.
- Ví du: Bảng. Quy mô GDP theo giá hiện hành và tốc độ tăng GDP của một số nước năm 2021
(Nguồn: Ngân hàng Thế giới, 2022)
1.2.2. Về xã hội
- Các nước phát triển:
+ Tỉ lệ tăng tự nhiên của dân số thấp, cơ cấu dân số già dẫn đến thiếu hụt lao động và tăng chi phí phúc lợi xã hội trong tương lai.
+ Quá trình đô thị hóa sớm, tỉ lệ dân thành thị cao, cơ sở hạ tầng hiện đại và đồng bộ.
+ Người dân có chất lượng cuộc sống, tuổi thọ trung bình và số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên cao.
+ Các dịch vụ y tế, giáo dục có chất lượng tốt.
- Các nước đang phát triển:
+ Tỉ lệ tăng tự nhiên của dân số đang có xu hướng giảm nhưng ở một số quốc gia vẫn còn cao.
+ Phần lớn các nước đang phát triển có cơ cấu dân số trẻ và đang có xu hướng già hoá.
+ Tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh, song tỉ lệ dân thành thị chưa cao.
+ Chất lượng cuộc sống của người dân ở mức cao, trung bình và thấp; tuổi thọ trung bình và số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên đang tăng dần.
+ Các dịch vụ y tế, giáo dục đang dần được cải thiện.
Hình 2. Một góc thành phố Tô-ky-ô, Nhật Bản
Bài tập minh họa
Bài 1: Dựa theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội, các nước trên thế giới phân chia dựa trên những tiêu chí nào?
Hướng dẫn giải
Dựa theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội, các nước trên thế giới phân chia thành nước phát triển và nước đang phát triển dựa trên các chỉ tiêu chủ yếu như sau:
- Tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người (GNI/người).
- Cơ cấu kinh tế.
- Chỉ số phát triển con người (HDI).
Bài 2: Nêu sự khác biệt của nhóm nước phát triển và nước đang phát triển về mặt kinh kinh tế?
Hướng dẫn giải
- Các nước phát triển:
+ Có quy mô GDP lớn và tốc độ tăng trưởng GDP khá ổn định.
+ Tiến hành công nghiệp hoá từ sớm và thường tiên phong dẫn đầu trong các cuộc cách mạng công nghiệp trên thế giới (như Anh, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Đức,...).
+ Ngành dịch vụ có đóng góp nhiều nhất trong GDP.
+ Hiện nay, các nước phát triển đang tập trung vào đổi mới và phát triển các sản phẩm có hàm lượng khoa học - công nghệ và tri thức cao.
- Các nước đang phát triển:
+ Có quy mô GDP trung bình và thấp nhưng tốc độ tăng trưởng GDP khá cao.
+ Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá với tỉ trọng các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ có xu hướng tăng.
+ Một số nước đang phát triển bắt đầu chú trọng phát triển các lĩnh vực có hàm lượng khoa học - công nghệ và tri thức cao.
Luyện tập Bài 1 Địa lí 11 Kết nối tri thức
Học xong bài này các em cần biết:
- Các tiêu chí để phân chia các nhóm nước
- Sự khác biệt về trình độ phát triển kinh tế - xã hội ở các nhóm nước
3.1. Trắc nghiệm Bài 1 Địa lí 11 Kết nối tri thức
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 11 Kết nối tri thức Phần 1 Bài 1 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Bắc Mĩ, Tây Âu, Ô-xtrây-li-a
- B. Nam Mĩ, Tây Âu, Ô-xtrây-li-a
- C. Bắc Mĩ, Đông Nam Á, Tây Âu
- D. Bắc Mĩ, Đông Á, Ô-xtrây-li-a
-
- A. Thương mại và du lịch
- B. Nông nghiệp và công nghiệp
- C. Công nghiệp và dịch vụ
- D. Dịch vụ và nông nghiệp
-
- A. Đặc điểm tự nhiên; dân cư, xã hội
- B. Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên
- C. Trình độ phát triển kinh tế - xã hội
- D. Đặc điểm tự nhiên, người lao động
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 1 Địa lí 11 Kết nối tri thức
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 11 Kết nối tri thức Phần 1 Bài 1 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 5 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Giải Câu hỏi trang 6 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Giải Câu hỏi trang 8 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Luyện tập trang 8 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Vận dụng trang 8 SGK Địa lí 11 Kết nối tri thức - KNTT
Hỏi đáp Bài 1 Địa lí 11 Kết nối tri thức
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 11 HỌC247
