-
Nghị luận văn học (5.0 điểm)
Phân tích chất “tình” và chất “thép” trong bài thơ “Chiều tối” (Mộ) của Hồ Chí Minh
Câu hỏi:Lời giải tham khảo:
- Yêu cầu về kĩ năng:
- Học sinh biết cách làm bài nghị luận văn học.
- Nắm vững kĩ năng phân tích tác phẩm để làm rõ luận điểm, vận dụng tốt các thao tác lập luận.
- Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
- Khuyến khích những bài viết thể hiện cá tính, sáng tạo.
- Yêu cầu về kiến thức:
- Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng bài luận cần thể hiện được những ý cơ bản sau:
- Mở bài: (0,5 điểm)
- Giới thiệu tác giả Hồ Chí Minh, tác phẩm “Chiều tối”.
- Dẫn đề: “Chất thép và chất tình”.
- Phân tích: (3.0 điểm)
- Nêu hoàn cảnh sáng tác tác phẩm.
- Chất tình:
- Hai câu thơ đầu thiên về “chữ tình” với phong cảnh thiên nhiên lúc chiều tà trong con mắt người chiến sĩ - thi sĩ sau một ngày bị giải lao mệt mỏi.
- Bức tranh thiên nhiên: Ý nghĩa tả thực trong câu thơ đầu là hình ảnh một cánh chim cuối chiều hướng bay về rừng nhằm mục đích tìm chốn ngủ sau một ngày sải cánh. Một buổi chiều tối êm đềm đầy tĩnh lặng là chất tình trong tác phẩm này.
- Tâm trạng chủ thể trữ tình: Chính cái buổi chiều tà cuối ngày ấy lại khiến tâm trạng còn người đang nhớ nhung quê nhà lại càng trở nên khắc khoải hơn. Nỗi lòng thiết tha với quê nhà, một ánh nhìn xa xăm cùng với khát vọng tự do mãnh liệt được như cánh chim trời, hay sự tha thiết với cái vẻ nhẹ nhàng tự do của chòm mây.
- Cô gái xóm núi hiện lên như điểm nhấn làm tỏa sáng cả bức tranh thiên nhiên chiều tà. Đó là hình ảnh hài hòa, là sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Chính cái sự lãng mạn, thơ mộng này của cô em gái xay ngô đã chứng tỏ chất tình rất thơ trong tác phẩm. Sự chăm chỉ, mải miết của cô gái xay ngô gợi nên vẻ đẹp đáng quý của người lao động. Tất cả được nhìn bằng ánh nhìn trìu mến thiết tha của nhà thơ.
- Nghệ thuật: thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, bút pháp chấm phá, lấy điểm tả diện, lấy động tả tĩnh, ngôn ngữ súc tích.
- Chất thép:
- Giữa cái khung cảnh chiều tả lặng lẽ hiu quạnh ấy, người chiến sĩ vẫn không hề cảm thấy tẻ nhạt mà vẫn ấm lòng với một khát khao tự do, một ước vọng mạnh mẽ được giải phóng như cánh chim và chòm mây đó.
- Hai câu thơ cuối bài thể hiện chất thép sâu sắc và đậm nét hơn cả.
- Bức tranh cuộc sống: Cô gái miền sơn cước trong sự lao động chăm chỉ mê say, tư thế xay ngô khỏe khoắn đã cho thấy tinh thần thép trong thơ của Hồ Chí Minh.
- Màu hồng của lò than, từ hình ảnh cô gái lao động chính là niềm tin, là sự sắt đá trong tư tưởng người chiến sĩ, và cũng chính là chất thép trong bài thơ này. Chỉ với tính từ “hồng” đứng cuối câu mà nhà thơ như xóa tan đi mọi sự mỏi mệt, chỉ còn lại tinh thần lạc quan, sự hân hoan hướng về phía ánh sáng.
- Nghệ thuật: điệp ngữ, nhãn tự, ngôn ngữ súc tích.
- Đánh giá: (1,0 điểm)
- Chất thép và chất tình hòa quyện thật tinh tế: cô gái xay ngô miệt mài bên ánh lửa hồng không chỉ thể hiện tư tưởng của Bác luôn rực cháy mà còn cho thấy cái tình mênh mông, bát ngát mà Hồ Chí Minh đã dành cho con người và cảnh vật.
- Sự vận động từ hình tượng thơ đến sự vận động trong tư tưởng Hồ Chí Minh tạo nên sự độc đáo, bất ngờ trong thơ Hồ Chí Minh. Hai câu thơ đầu, thiên nhiên hiện lên vào trạng thái nghỉ ngơi thì hình ảnh con người gợi lên nhịp sống mạnh mẽ, dẻo dai và sinh động. Lò than rực hồng của người thôn nữ ấy đã nhóm lên trong đếm tối niềm hạnh phúc, sự lạc quan xua đi cái lạnh lẽo trong lòng người tù xa nhà.
- Hình tượng chủ thể: không là ẩn sĩ, mà là thi sĩ, chiến sĩ cộng sản hướng về cuộc sống với sự yêu đời và đầy tin tưởng dù cho con đường đang lựa chọn chứa nhiều khó khăn và chông gai; bình tĩnh, cứng cỏi, chủ động trước gian khổ cũng như biết vượt lên trên mọi hoàn cảnh.
- Kết bài: (0,5 điểm): Khẳng định lại yêu cầu đề.
- Lưu ý:
- Nếu học sinh diễn xuôi thì tối đa chỉ đạt 2.5 điểm;
- Khuyến khích cho điểm cao những bài viết có cảm xúc, có chiều sâu nhận thức, có sự sáng tạo...
- Yêu cầu về kĩ năng:
Câu hỏi này thuộc đề thi trắc nghiệm dưới đây, bấm vào Bắt đầu thi để làm toàn bài
YOMEDIA
Hướng dẫn Trắc nghiệm Online và Tích lũy điểm thưởng
CÂU HỎI KHÁC
- Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu ở bên dưới
- Nêu nội dung chính của đoạn trích
- Câu “Vậy học trò ngày nay phải biết xông pha, phải biết nhẫn nhục; mưa nắng cũng không lấy làm nhọc nhằn, đói rét cũng không lấy làm khổ sở.” sử dụng biện pháp tu từ gì
- Anh/chị có đồng tình với câu nói “Đường đi khó, không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông” không?
- PHẦN II: LÀM VĂN (7.0 đ)
- Suy nghĩ của bản thân về việc thanh niên ngày nay cần làm gì để không trở nên “sống thừa”
- Phân tích chất “tình” và chất “thép” trong bài thơ “Chiều tối” (Mộ) của Hồ Chí Minh
