Trong phần kiến thức tiếng Việt của Bài 3: Lời sông núi, HỌC247 mời các em cùng tham khảo nội dung bài soạn Thực hành tiếng Việt trang 64 thuộc sách Kết nối tri thức dưới đây. Với nội dung bài soạn chi tiết, rõ ràng sẽ giúp các em nắm được đặc điểm và tác dụng của kiểu đoạn văn quy nạp và diễn dịch. Ngoài ra, để nắm vững nội dung bài học, các em có thể tham khảo thêm nội dung bài giảng Thực hành tiếng Việt trang 64. Chúc các em học tốt!
1. Tóm tắt nội dung bài học
1.1. Đặc điểm
- Đoạn văn quy nạp là đoạn văn được trình bày từ ý nhỏ đến ý lớn, từ ý chi tiết đến ý khái quát, từ luận điểm cụ thể đến kết luận bao quát. Trong bố cục này, câu chủ đề nằm ở cuối đoạn văn.
- Đoạn văn diễn dịch là đoạn văn mà câu đứng đầu khái quát toàn bộ nội dung, các câu tiếp theo triển khai cụ thể chi tiết từng ý theo câu chủ đề, làm rõ, bổ sung cho câu chủ đề.
1.2. Chức năng
Diễn dịch, quy nạp là hai kiểu tổ chức đoạn văn trái ngược nhau, nhưng đều đáp ứng yêu cầu cơ bản của một đoạn văn: thể hiện rõ chủ đề.
2. Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 64 - Ngữ văn 8 Tập 1 Kết Nối Tri Thức
Câu 1: Tìm câu chủ đề trong các đoạn văn sau, từ đó, xác định kiểu đoạn văn (diễn dịch, quy nạp). Phân tích tác dụng của từng cách thức tổ chức đoạn văn.
a. Ta thường nghe: Kỉ Tín đem mình chết thay, cứu thoát cho Cao Đế; Do Vu chìa lưng chịu giáo, che chở cho Chiêu Vương; Dự Nhượng nuốt than để báo thù cho chủ; Thân Khoái chặt tay chết theo nạn của vua; Kính Đức, một chàng tuổi trẻ, thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thế Sung; Cảo Khanh, một bề tôi xa, miệng mắng Lộc Sơn, không theo mưu kế nghịch tặc. Từ xưa, các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước, đời nào không có? Giả sử các bậc đó cứ khư khư theo thói nữ nhi thường tình, thì cũng chết già ở xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ được!
(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)
b. Đồng phục không chỉ đẹp mà còn góp phần tạo nên bản sắc của mỗi trường. Cậu này là học sinh Trường THCS Lê Qúy Đôn, bạn ấy thuộc Trường THCS Lương Thế Vinh, còn cô bé kia học ở Trường THCS Đặng Thai Mai,… tất cả đều được nhận ra nhờ bộ đồng phục mà học mặc. Trong cuộc thi “Nhóm bạn lí tưởng” ở huyện, “màu cờ sắc áo” không chỉ thể hiện ở tài trí của năm bạn trong đội hình thi đấu trên sân khấu, mà còn ở các nhóm cổ động viên tưng bừng, nổi bật trong bộ đồng phục của trường mình trên khán đài.
Dẫn theo Ngữ ăn 6, tập hai (Kết nối tri thức với cuộc sống), NXB Giáo dục Việt Nam, 2021, tr. 67)
Lời giải chi tiết:
a. Câu chủ đề: Giả sử các bậc đó cứ khư khư theo thói nữ nhi thường tình, thì cũng chết già ở xó cửa, sao có thể lưu danh sử sách, cùng trời đất muôn đời bất hủ được!
- Kiểu đoạn văn: quy nạp.
- Tác dụng: Câu chủ đề đặt ở cuối đoạn, mang ý nghĩa nhận xét, đánh giá chung, liệt kê những nhân vật lịch sử có tấm lòng trung quân ái quốc.
b. Câu chủ đề: Đồng phục không chỉ đẹp mà còn giúp phần tạo nên bản sắc của mỗi trường.
- Kiểu đoạn văn: diễn dịch
- Tác dụng: Câu chủ đề đặt ở đầu đoạn, mang ý nghĩa khái quát nội dung chính, làm nổi bật câu chủ đề
Câu 2: Hãy sắp xếp các câu sau đây thành đoạn văn diễn dịch, sau đó sắp xếp lại thành đoạn văn quy nạp và cho biết dựa vào cơ sở nào, em sắp xếp như vậy.
(1) Một cô Tấm (trong truyện “Tấm Cám”) bao lần bị hại, cuối cùng vẫn được làm hoàng hậu, nhưng mụ dì ghẻ và Cám – những kẻ lắm mưu mô tàn ác thì bị trừng phạt đích đáng.
(2) Một Thạch Sanh (truyện “Thạch Sanh”) chất phác, thật bụng tin người, dẫu trải qua bao khổ nạn, oan khuất rồi đến lúc cũng cưới được công chúa và lên ngôi, còn Lý Thông lừa lọc, xảo trá thì trời đất không dung tha.
(3) Ở hiền gặp lành, ác giả ác báo là ước mơ công bằng được nhân dân gửi gắm vào truyện cổ tích.
(4) Một người em (truyện “Cây khế”) thật thà, hiền lành, bị anh đối xử bất công, ai ngờ cuộc sống về sau lại giàu sang, hạnh phúc, trong khi người anh tham lam thì bỏ mạng giữa biển khơi.
Lời giải chi tiết:
- Cách 1 (diễn dịch): (3) – (1) – (2) – (4) → Lý do: đoạn diễn dịch là câu chủ đề khái quát nội dung chính, theo hình thức của đoạn văn diễn dịch thì câu chủ đề sẽ nằm ở đầu đoạn.
- Cách 2 (quy nạp): (1) – (2) – (4) – (3) → Lý do: đoạn quy nạp là là câu chủ đề khái quát nội dung chính, theo hình thức của đoạn văn quy nạp thì câu chủ đề sẽ nằm ở cuối đoạn.
Câu 3:
Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất.
(IIlya Ehrenburg (I-li-a E-ren-bua)).
Hãy xem đây là câu chủ đề, từ đó, viết hai đoạn văn, một đoạn đặt câu chủ đề ở đầu đoạn (diễn dịch) và một đoạn đặt câu chủ đề ở cuối đoạn (quy nạp).
Lời giải chi tiết:
Bài viết tham khảo 1 (diễn dịch):
Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất. Chúng ta yêu những gì thuộc về đất nước như xóm làng quen thuộc, cánh đồng lúa chín hay con sông hiền hòa. Những bạn trẻ học tập thật tốt để tương lai cống hiến cho đất nước. Sự tiếp thu văn hóa nước ngoài một cách có chọn lọc dựa trên tinh thần giữ gìn bản sắc dân tộc. Hay mỗi người cần phải có tinh thần quyết tâm bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ của đất nước trong mọi hoàn cảnh.
Bài viết tham khảo 2 (quy nạp):
Tình yêu đất nước có thể là tình yêu với những gì thuộc về đất nước như xóm làng quen thuộc, cánh đồng lúa chín hay con sông hiền hòa. Có thể, tình yêu mà mỗi người dành cho lời ru của mẹ, câu chuyện kể của bà. Ngoài ra còn có thể là hành động của những bạn trẻ học tập thật tốt để tương lai cống hiến cho đất nước. Hay sự tiếp thu văn hóa nước ngoài một cách có chọn lọc dựa trên tinh thần giữ gìn bản sắc dân tộc. Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất.
Ngoài ra, để củng cố và nâng cao kiến thức bài học được tốt hơn mời các em xem thêm:
- Soạn văn tóm tắt Thực hành tiếng Việt trang 64
3. Hỏi đáp về bài Thực hành tiếng Việt trang 64 - Ngữ văn 8 Tập 1 Kết Nối Tri Thức
Khi có vấn đề khó hiểu về bài soạn này cần giải đáp, các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn HỌC247 sẽ sớm trả lời cho các em.
