Chữ Quốc ngữ mà chúng ta sử dụng hiện nay đã xuất hiện từ thể kỉ XVII. Đây là một giai đoạn đầy biến động của lịch sử dân tộc với những chuyển biển lớn lao trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, văn hóa và tôn giáo. Cùng HOC247 tìm hiểu những nét chính về quá trình chuyển biến này qua nội dung của Bài 6: Kinh tế, văn hóa và tôn giáo ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII trong chương trình SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo. Mời các em cùng tham khảo!
Tóm tắt lý thuyết
1.1. Những nét chính về tình hình kinh tế
a. Nông nghiệp
- Ở Đàng Ngoài, thời kì Mạc Đăng Doanh phát triển thịnh trị và nông nghiệp được mùa. Nhưng sau xung đột Nam-Bắc, kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
- Tuy nhiên, ở Đàng Trong, nông nghiệp phát triển mạnh mẽ nhờ chính sách khuyến khích khai hoang và định cư của chúa Nguyễn, đặc biệt ở vùng sông Đồng Nai và sông Cửu Long.
- Sự phát triển nông nghiệp ở Đàng Trong dẫn đến sự hình thành một tầng lớp địa chủ lớn và đất khai hoang vẫn còn nhiều. Chính sách khuyến khích này vẫn còn tác dụng đến đầu thế kỉ XVIII, làm cho tình trạng nông dân thiếu ruộng không trầm trọng như ở Đàng Ngoài.
b. Thủ công nghiệp
- Một số nghề thủ công mới xuất hiện và phổ biến trong thế kỉ XVII, XVIII: khai mỏ, khắc in bản gỗ, làm đường cát trắng
- Các làng nghề nổi tiếng: Thổ Hà, Bát Tràng, La Khê, Yên Thái, Nho Lâm, các làng đường ở Quảng Nam
- Người dân ở các làng nghề làm ruộng và sản xuất hàng thủ công
- Một số thợ thủ công dời lên thành thị và lập phường để sản xuất và bán hàng.
Hình 1. Chân đèn gốm hoa lam (thế kỉ XVI nhà Mạc, Bảo tàng Lịch sử quốc gia, Hà Nội)
c. Thương nghiệp và sự hưng khởi của các đô thị
- Hoạt động buôn bán phổ biến từ thế kỉ XVII, có nhiều chợ làng, huyện, phủ
- Đất kinh kì phố chợ nhộn nhịp nên người dân gọi Thăng Long thời kì này là Kẻ Chợ (người ở thị thành). Đàng Ngoài nổi tiếng với Phố Hiến. Đàng Trong với các địa danh nổi tiếng là Thanh Hà, Hội An, Bến Nghé, Cù lao Phố, Mỹ Tho, Hà Tiên
- Người nước ngoài mang đến mặt hàng len dạ, bạc, đồng,... Vũ khí được chúa Trịnh, chúa Nguyễn ưu tiên mua bán với Bồ Đào Nha và Hà Lan. Gạo còn là mặt hàng xuất khẩu.
Hình 2. Kẻ Chợ của Đàng Ngoài, thế kỉ XVII (X. Ba-ron, 1685)
1. Khu thành thị và cung vua;
2. Bãi sông và một lễ hội;
3. Trại huấn luyện voi;
4. Thượng điểm của người Hà Lan;
5. Thương điểm của người Anh.
1.2. Sự chuyển biến về tín ngưỡng - tôn giáo trong các thế kỉ XVI – XVIII
- Làng xã thờ thành hoàng, anh hùng dân tộc; người Việt gắn bó xóm làng, chùa chiền và sân đình là nơi diễn ra những hoạt động sinh hoạt văn hoá chính. Nhiều đình làng được trùng tu lại.
- Nho giáo suy thoái, đạo giáo và Phật giáo phục hồi. Phật giáo phát triển, nhiều chùa được xây dựng ở Đàng Trong.
- Thiên Chúa giáo được truyền bá đến Đại Việt vào đầu thế kỉ XVI và tăng số giáo dân nhanh chóng đến cuối thế kỉ XVII.
Hình 3. Chùa Thiên Mụ
1.3. Sự chuyển biến về văn hoá trong các thế kỉ XVI – XVIII
- Cho đến thế kỉ XVII, Tiếng Việt phong phú và có thể diễn đạt mọi mặt của cuộc sống.
- Người phương Tây học tiếng Việt bằng chữ cái La-tinh để truyền đạo, dẫn đến hình thành chữ Quốc ngữ do A-lếch-xăng Đơ-Rốt phát triển.
- Thế kỉ XVI - XVIII là thời kì phát triển mạnh mẽ của văn thơ Nôm và văn học dân gian, với nhiều tác phẩm tiêu biểu.
- Công trình sử học, địa lý và quân sự tiêu biểu được viết trong thời kì này.
- Nghệ thuật điêu khắc chuyên nghiệp và phong phú, phục vụ cho trang trí kiến trúc đình làng, chùa và tượng thờ.
- Những hình thức sinh hoạt văn hoá như đua thuyền, đánh cầu, đánh vật, đấu võ trở nên quen thuộc trong lễ hội ở làng quê. Hát chèo phổ biến ở Đàng Ngoài và hát tuồng phổ biến ở Đàng Trong.
Bài tập minh họa
Bài 1: Nêu những nét chính về tình hình nông nghiệp Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII?
Hướng dẫn giải
- Ở Đàng Ngoài:
+ Trước khi xung đột Nam - Bắc triều nổ ra: nông nghiệp được mùa, nhà nhà no đủ.
+ Khi xung đột Nam - Bắc triều nổ ra: kinh tế bị ảnh hưởng nghiêm trọng, ruộng đất bỏ hoang không có người cấy cày.
+ Từ cuối thế kỉ XVII: nông nghiệp mới dần dần ổn định trở lại.
+ Tình trạng nông dân thiếu ruộng diễn ra trầm trọng.
- Ở Đàng Trong:
+ Nông nghiệp phát triển nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi, chính sách khuyến khích khai hoang và định cư của chúa Nguyễn.
+ Sự phát triển của nông nghiệp dẫn đến sự hình thành một tầng lớp địa chủ lớn.
+ Đất khai hoang vẫn còn nhiều, tình trạng nông dân thiếu ruộng không trầm trọng.
Bài 2: Sự phát triển của những làng nghề thủ công đương thời có ý nghĩa tích cực như thế nào?
Hướng dẫn giải
- Tạo ra nhiều sản phẩm độc đáo, phong phú và tinh tế.
- Thúc đẩy sự phát triển của hoạt động thương nghiệp.
Luyện tập Bài 6 Lịch sử và Địa lí 8 CTST
Học xong bài này các em cần biết:
- Nêu được những nét chính về tinh hình kinh tế.
- Mô tả và nhận xét được những nét chính về sự chuyển biến văn hóa và tôn giáo ở Đại Việt trong các thế kỉ XVI - XVIII.
3.1. Trắc nghiệm Bài 6 Lịch sử và Địa lí 8 CTST
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 3 Bài 6 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
-
- A. Hát chèo.
- B. Hát tuồng.
- C. Nhã nhạc cung đình.
- D. Đờn ca tài tử.
-
- A. Lê Quý Đôn.
- B. Dương Vân An.
- C. Đỗ Bá.
- D. Đào Duy Từ.
-
- A. Phủ biên tạp lục.
- B. Ô châu cận lục.
- C. Thiên Nam ngữ lục.
- D. Đại Nam thực lục.
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
3.2. Bài tập SGK Bài 6 Lịch sử và Địa lí 8 CTST
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 3 Bài 6 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Giải Câu hỏi trang 33 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi mục 1b trang 34 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi mục 1c trang 34 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi trang 35 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Giải Câu hỏi trang 36 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 1 trang 37 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Vận dụng 2 trang 37 SGK Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo - CTST
Hỏi đáp Bài 6 Lịch sử và Địa lí 8 CTST
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
