Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Bài 15: Đặc điểm tự nhiên, môi trường và tài nguyên vùng biển đảo Việt Nam

Hình 1. Bản đồ tự nhiên vùng biển đảo Việt Nam

a. Địa hình

- Địa hình ven biển nước ta rất đa dạng, bao gồm các dạng bờ biển bồi tụ, bờ biển mài mòn, vịnh cửa sông, bãi cát phẳng, đầm, phá, đảo ven bờ,... 

- Địa hình thềm lục địa có sự tiếp nối với địa hình trên đất liền. 

- Việt Nam có nhiều đảo và quần đảo, trong đó có hai quần đảo xa bờ là Hoàng Sa (thuộc thành phố Đà Nẵng) và Trường Sa (thuộc tỉnh Khánh Hoà). 

- Ba đảo lớn nhất nước ta (diện tích trên 100 km²) là đảo Phú Quốc (Kiên Giang), Cát Bà (Hải Phòng) và Cái Bầu (Quảng Ninh), còn lại chủ yếu là đảo nhỏ. 

- Các đảo và quần đảo của nước ta đóng vai trò rất quan trọng về kinh tế – chính trị và an ninh quốc phòng.

b. Khí hậu

- Khí hậu vùng biển nước ta có tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa. 

- Nhiệt độ không khí trung bình năm khá cao, khoảng 26°C và có sự phân hoá theo chiều bắc – nam, có xu hướng tăng dần từ vùng biển phía bắc xuống vùng biển phía nam.

- Lượng mưa trung bình trên biển từ 1 100 đến 1 300 mm/năm, thấp hơn lượng mưa trung bình trên đất liền của nước ta.

- Gió trên Biển Đông có vai trò quan trọng trong việc hình thành dòng biển theo mùa và sóng trên biển.

c. Đặc điểm hải văn

- Hoạt động của gió mùa đã hình thành các dòng biển bao gồm dòng biển lạnh theo gió mùa đông và dòng biển nóng theo gió mùa hạ.

- Gió mùa cũng là nguyên nhân chủ yếu tạo nên sóng trên Biển Đông, trong đó sóng vào mùa đông thường mạnh hơn mùa hạ.

- Vùng biển ven bờ nước ta có nhiều chế độ thuỷ triều khác nhau.

Hình 2. Lược đồ dòng biến theo mùa trên Biển Đông

a. Đặc điểm môi trường biển đảo Việt Nam

- Môi trường biển là một bộ phận quan trọng trong môi trường sống của chúng ta. 

- Môi trường biển ở nước ta bao gồm: các yếu tố tự nhiên và các yếu tố vật chất nhân tạo.

+ Môi trường nước biển: chất lượng nước biển tương đối ổn định và ít biến động qua các năm.

+ Môi trường bờ biển, bãi biển: vùng bờ biển nước ta có nhiều dạng địa hình, đa dạng sinh học cao.

+ Môi trường các đảo, cụm đảo: phần lớn các chỉ số môi trường nằm trong giới hạn cho phép.

- Tuy nhiên, trong những năm qua, sự gia tăng các nguồn thải từ đất liền dẫn đến môi trường biển nhiều nơi đang có xu hướng suy giảm về chất lượng.

b. Vấn đề bảo vệ môi trường biển đảo Việt Nam

- Tham gia vào việc tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về bảo vệ môi trường biển, đảo.

- Thường xuyên và tích cực tham gia các hoạt động làm sạch bờ biển, làm đẹp cảnh quan, môi trường biển đảo, tổ chức trồng cây và bảo vệ, chăm sóc cây.

- Tích cực tham gia vào các hoạt động khắc phục và làm giảm nhẹ các thiệt hại do thiên tai gây ra tại địa phương. 

- Tổ chức học tập và thực hành các kĩ năng sống thích ứng với những thay đổi của tự nhiên vùng biển đảo,...

Hình 3. Bản đồ một số tài nguyên biển Việt Nam

a. Tài nguyên sinh vật

- Tài nguyên sinh vật vùng biển nước ta rất phong phú và đa dạng. 

- Về thực vật, nước ta có diện tích rừng ngập mặn đứng thứ hai thế giới.

- Về động vật, biển nước ta có hơn 2.000 loài cá, trong đó nhiều loài có giá trị kinh tế như: cá nục, cá trích, cá thu, cá chuồn,...

b. Tài nguyên khoáng sản

- Dầu mỏ và khí tự nhiên:

+ Vùng biển nước ta có nguồn tài nguyên dầu khí phong phú với trữ lượng ước tính khoảng vài tỉ tấn dầu và hàng trăm tỉ m³ khí.

+ Nước ta đã thăm dò ở vùng thềm lục địa có 8 bể trầm tích gồm: Sông Hồng, Phú Khánh, Cửu Long, Nam Côn Sơn, Ma Lay – Thổ Chu, Tư Chính – Vũng Mây, Hoàng Sa và nhóm bể Trường Sa với diện tích gần 1 triệu km².

- Muối:

+ Nước ta có đường bờ biển dài, biển có độ muối trung bình cao, kết hợp nền nhiệt độ cao và nhiều nắng nên có điều kiện thuận lợi để sản xuất muối. 

+ Những cánh đồng muối lớn phân bố chủ yếu ở một số tỉnh ven biển Nam Trung Bộ và Nam Bộ của nước ta như: Quảng Ngãi, Khánh Hoà, Ninh Thuận,...

- Một số tài nguyên khoáng sản khác:

+ Titan là một trong những vật liệu quan trọng của kĩ thuật mới. 

+ Ở Việt Nam, quặng titan có nhiều trong sa khoáng ven biển miền Trung, tập trung nhiều ở khu vực ven biển Ninh Thuận, Bình Thuận và Bà Rịa – Vũng Tàu.

- Vùng ven biển nước ta còn có tiềm năng lớn về cát thuỷ tinh. 

- Ngoài ra, vùng Biển Đông Việt Nam còn có phốt pho ở các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; băng cháy, đồng, chì, kẽm,... phân bố ở đáy biển hoặc nằm trong lòng đất dưới đáy biển.

c. Tài nguyên du lịch

- Dọc bờ biển nước ta có khoảng hơn 120 bãi biển, bãi cát bằng phẳng, độ dốc trung bình phù hợp cho hoạt động du lịch, có nhiều bãi tắm đẹp.

- Các đảo và quần đảo của nước ta cũng có giá trị du lịch rất lớn: vịnh Hạ Long; đảo Phú Quốc;… đang thu hút ngày càng nhiều du khách trong và ngoài nước.

d. Các tài nguyên khác ở vùng biển và thềm lục địa Việt Nam

- Nước ta nằm ở khu vực nhiệt đới gió mùa, gió thổi thường xuyên với tốc độ trung bình ở nhiều nơi đạt trên 6 m/s, có nơi trên 10 m/s (vùng biển phía nam).

- Nước ta còn có nguồn năng lượng thuỷ triều ổn định. 

- Ngoài ra, dọc theo bờ biển nước ta có nhiều khu vực nước sâu, thuận lợi để xây dựng cảng biển, nhất là các cảng nước sâu như: Cái Lân (Quảng Ninh), Chân Mây (Thừa Thiên Huế), Dung Quất (Quảng Ngãi),...

Hình 4. Một số tài nguyên biển và thềm lục địa

Bài 1: Liệt kê một vài biểu hiện thể hiện sự suy giảm về chất lượng về môi trường biển?

Hướng dẫn giải

- Nguyên nhân: sự gia tăng các nguồn thải từ đất liền.

- Biểu hiện: nhiều vùng cửa sông ven biển đã bị ô nhiễm; vẫn còn tình trạng xả thải ra biển chưa qua xử lí; các hệ sinh thái biển đang bị khai thác quá mức, thiếu tính bền vững dẫn đến tình trạng suy giảm đa dạng sinh học, ...

Bài 2: Nêu một số biện pháp bảo vệ môi trường biển đảo nước ta?

Hướng dẫn giải

- Tham gia vào việc tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về bảo vệ môi trường biển, đảo.

- Thường xuyên và tích cực tham gia các hoạt động làm sạch bờ biển, làm đẹp cảnh quan, môi trường biển đảo, …

- Tích cực tham gia các hoạt động khắc phục và làm giảm nhẹ các thiệt hại do thiên tai gây ra tại địa phương.

- Tổ chức học tập và thực hành các kĩ năng sống thích ứng với những thay đổi của tự nhiên vùng biển đảo, …

Học xong bài này các em cần biết:

- Trình bày được đặc điểm tự nhiên vùng biển đảo Việt Nam.

- Nêu được đặc điểm môi trường biển đảo và vấn đề bảo vệ môi trường biển đảo Việt Nam.

- Trình bày được các tài nguyên biển và thềm lục địa Việt Nam.

Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 4 Bài 15 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết. 

• Câu 1:

  Khoáng sản nào có trữ lượng lớn và giá trị nhất ở vùng biển nước ta?

  • A. Băng cháy.
  • B. Dầu khí.
  • C. Muối biển.
  • D. Sa khoáng.

• Câu 2:

  Tài nguyên thiên nhiên vùng biển nào có ý nghĩa lớn nhất tới đời sống của cư dân ven biển?

  • A. Khoáng sản.
  • B. Du lịch biển.
  • C. Hải sản.
  • D. Điện gió.

• Câu 3:

  Phát biểu nào sau đây không đúng với môi trường bờ biển và bãi biển?

  • A. Bờ biển của nước ta có nhiều dạng địa hình.
  • B. Có nhiều cảnh quan đẹp, phân hóa đa dạng.
  • C. Các hệ sinh thái vùng bờ biển rất phong phú.
  • D. Chủ yếu là đầm phá và các bãi cát rộng lớn.

Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!

Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Lịch sử và Địa lí 8 Chân trời sáng tạo Chương 4 Bài 15 để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.

Đang cập nhật câu hỏi và gợi ý làm bài.

Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Lịch sử và Địa lí HOC247 sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!

Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!