Những vấn đề cơ bản về hình thức nhà nước Việt Nam ta hiện nay

*Định nghĩa hình thức nhà nước:

• Hình thức nhà nước là cách thức tổ chức quyền lực nhà nước và những phương pháp thực hiện quyền lực nhà nước đó.
• Hình thức nhà nước là khái niệm được cấu thành bởi 3 yếu tố: Chính thể, cấu trúc nhà nước, chế độ chính trị.

Các bộ phận cấu thành hình thức NN:

Hình thức chính thể:

Là cách thức tổ chức, là trình tự thành lập ra cơ quan quyền lực tối cao của NN cũng như xác định mức độ tham gia của nhân dân vào việc thiết lập các cơ quan này.

Chính thể quân chủ: là hình thức trong đó quyền lực tối cao của NN tập trung toàn bộ hoặc 1 phần vào người đứng đầu NN theo nguyên tắc kế vị.

Chính thể quân chủ tuyệt đối: là hình thức trong đó quyền lực NN tập trung toàn bộ vào người đứng đầu NN. VD: Nhà vua trong NN phong kiến VN

Chính thể quân chủ hạn chế: là hình thức trong đó người đứng đầu chỉ nắm 1 phần quyền lực, bên cạnh đó còn có cơ quan quyền lực khác, cơ quan quyền lực này được bầu ra trong 1 thời hạn nhất định. VD: Nhà nước Bruney.

Chính thể cộng hòa: là hình thức trong đó quyền lực tối cao của NN tập trung vào 1 cơ quan được bầu ra trong 1 thời hạn nhất định.

Chính thể CH quý tộc: là hình thức chính thể trong đó quyền bầu cử ra cơ quan quyền lực tối cao của NN chỉ áp dụng với giai cấp quý tộc. Chế độ này ở NN chủ nô, phong kiến. VD: NN Aten

Chính thể CH dân chủ: là hình thức trong đó mà quyền bầu cử ra cơ quan quyền lực tối cao của NN được quy định với đại đa số nhân dân lao động trong XH. VD: Nhà nước VN

Cấu trúc NN:

Là sự cấu tạo tổ chức NN thành các đơn vị hành chính lãnh thổ và tính chất, quan hệ giữa các bộ phận cấu thành NN với nhau, giữa các cơ quan NN ở TW với các cơ quan NN ở địa phương.

Bao gồm: NN đơn nhất và NN liên bang

NN đơn nhất: là NN có chủ quyền chung, có lãnh thổ toàn vẹn thống nhất.

Các bộ phận hợp thành NN:

• Các đơn vị hành chính – lãnh thổ ko có chủ quyền.
• Hệ thống các cơ quan NN (cơ quan quyền lực, cq hành chính, cq cưỡng chế) thống nhất từ TW đến đp.
• Có 1 hệ thống pháp luật thống nhất trên toàn lãnh thổ.
• Công dân có 1 quốc tịch.

NN liên bang:

Gồm 2 hay nhiều NN thành viên hợp thành. Đặc điểm của NN liên bang:

• Có chủ quyền chung, đồng thời mỗi NN thành viên cũng có chủ quyền riêng.
• Có 2 hệ thống PL: của NN toàn liên bang và cảu NN thành viên.
• Công dân có 2 quốc tịch.
• Các NN thành viên có chủ quyền riêng nhưng thống nhất với nhau về mặt quốc phòng, đối ngoại, an ninh.

NN liên minh

Đây là sự liên kết tạm thời của 1 vài NN để thực hiện những mục đích nhất định, sau khi thực hiện xong mục đích, NN liên minh tự giải tán hoặc chuyển thành NN liên bang. VD: Hợp chủng quốc Hoa Kỳ được hình thành 1776 – 1778.

Chế độ chính trị:
Là tất cả những phương pháp và thủ đoạn mà NN sử dụng để thực hiện quyền lực NN.

Có nhiều pp và thủ đoạn khác nhau mà NN sử dụng, nhưng tự chung lại có 2 pp:

• PP dân chủ là pp khi thực hiện phù hợp ý chí, mục đích, nguyện vọng của đại đa số trong XH.
• PP phản dân chủ là pp khi thực hiện đi ngược lại nguyện vọng của đại đa số trong XH.

Tương ứng có 2 chế độ: chế độ dân chủ và chế độ phản dân chủ.

Chế độ chính trị phụ thuộc bản chất, nhiệm vụ, mục tiêu của NN và các điều kiện về KT, chính trị - XH, tương quan lực lượng trong XH trong từng thời kỳ khác nhau

Hình thức NN VN hiện nay: Về mặt chính thể là NN chính thể cộng hòa dân chủ với đặc trưng cơ bản là nhân dân. Có cấu trúc NN đơn nhất và trong chế độ chính trị thì NN luôn sử dụng phương pháp dân chủ để thực hiện quyền lực NN.