(1) Trong các phép lai, phép lai khác dòng thường biểu hiện ưu thế lai cao. (2) Để gải thích ưu thế lai người ta sử dụng giả thuyết siêu trội.

Xét các nhận xét của đề bài:

Nhận xét 1: Trong các phép lai, phép lai khác dòng thường biểu hiện ưu thế lai cao. Phát biểu này đúng. Lai khác dòng gồm các bước sau:

+ Bước 1: Tạo dòng thuần chủng khác nhau (bằng cách cho tự thụ phấn bắt buộc qua 5 - 7 thế hệ). Ví dụ: tạo dòng thuần A, B, C, D...

+ Bước 2: Lai các dòng thuần chủng với nhau (A x B → E, C x D → F) để tìm tổ hợp lai có ưu thế lai cao.

Không phải phép lai khác dòng nào cũng tạo ưu thế lai, do đó:

+ Tiến hành lai thuận, lai nghịch để tìm tổ hợp cho ưu thế lai, do ưu thế lai còn phụ thuộc vào đặc tính của tế bào chất.

+ Tiến hành lai khác dòng kép: trong một số trường hợp, con lai khác dòng không có ưu thế lai nhưng nếu đem con lai này lai với dòng thứ ba thì đời con lại có ưu thế lai. Ví dụ: dòng A x dòng B → E (không có ưu thế lai) nhưng dòng E x dòng C → dòng G (có ưu thế lai).

Nhận xét 2: Để gải thích ưu thế lai người ta sử dụng giả thuyết siêu trội. Phát biểu này đúng. Theo giả thuyết siêu trội thì thể dị hợp về nhiều cặp gen khác nhau thì con lai có kiểu hình vượt trội về nhiều mặt so với dạng bố, mẹ ở dạng đồng hợp kể cả đồng hợp trội, do trong cơ thể dị hợp có sự tương tác giữa hai alen khác nhau về chức phận trong cùng locus dẫn đến hiệu quả bổ trợ, mở rộng phạm vi biểu hiện kiểu hình: AA < Aa > aa.

Nhận xét 3: Công việc đầu tiên của quá trình tạo ưu thế lai là quá trình tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau. Phát biểu này đúng. (Xem các bước tạo ưu thế lai ở nhận xét 1).

Nhận xét 4: Ưu thế lai là hiện tượng con lai có năng suất, phẩm chất, sức chống chịu, khả năng sinh sản và phát triển vượt trội so với bố mẹ. Phát biểu này đúng. Đây là khái niệm của ưu thế lai.

Nhận xét 5: Tùy từng tổ hợp lai mà phép lai có thể cho ra ưu thế lai, khi đảo vai trò bố mẹ có thể ưu thế lai sẽ bị thay đổi. Nhận xét này đúng vì ưu thế lai còn phụ thuộc cả vào tế bào chất.

Nhận xét 6: Trong trường hợp lai 2 cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau đều tạo ra ưu thế lai. Nhận xét này sai vì trong một số trường hợp, con lai khác dòng không có ưu thế lai nhưng nếu đem con lai này lai với dòng thứ ba thì đời con lại có ưu thế lai. Ví dụ: dòng A x dòng B → E (không có ưu thế lai) nhưng dòng E x dòng C → dòng G (có ưu thế lai).

Nhận xét 7: Ưu thế lai tăng dần qua các thế hệ do lượng gen tốt ngày càng được tích lũy nhiều hơn. Nhận xét này sai vì ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ vì thể dị hợp giảm dần qua các thế hệ.

Nhận xét 8: Con lai có ưu thế lai cao thường được dùng làm giống. Nhận xét này sai vì con lai có ưu thế lai không được sử dụng làm giống vì nếu sử dụng con lai có ưu thế lai làm giống thì thế hệ sau sẽ có sự phân tính, thể dị hợp giảm dần, thể đồng hợp tăng trong đó đồng hợp lặn có hại được biểu hiện → ưu thế lai giảm rất nhanh.

Trong các phát biểu trên có 5 phát biểu đúng là các phát biểu: 1, 2, 3, 4, 5