Phân tích giá trị nội dung và nghệ thuật trong khổ hai bài Viếng lăng Bác

C1:

Mặt trời lên cao dần và hình ảnh mặt trời lại gợi trong tác giả những liên tưởng mới:

Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng

Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ

Hình ảnh"mặt trời" trong câu thơ "ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng" đó là hình ảnh thực:một mặt trời thiên nhiên rực rỡ vĩnh hằng ngày ngày đi qua trên lăng mang lại ánh sáng,sự sống cho con người.Còn "mặt trời" ở câu "thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ" đó là hình ảnh ẩn dụ gợi hình ảnh Bác Hồ.Bác mang lại ánh sáng độc lập tự do cơm no áo ấm cho người lao động.Thông qua hình ảnh ẩn dụ trên tác giả vừa ca ngợi sự vĩ đại của Bác Hồ,vừa thể hiện được sự tôn kính biết ơn của nhân dân,của nhà thơ đối với Bác.Hình ảnh "dòng người đi trong thương nhớ" là hình ảnh thực:ngày ngày dòng người đi trong nỗi xúc động,bồi hồi,trong lòng tiếc thương kính cẩn,trong lòng nặng chĩu nỗi nhớ thương.Nhịp thơ chậm,giọng thơ trầm như bước chân dòng người vào viếng lăng Bác.Dòng người vào viếng Bác kết thành những tràng hoa ko chỉ là hình ảnh tả thực so sánh những dòng người xếp thành hàng dài và lăng Bác trông như những tràng hoa vô tận mà còn là một ẩn dụ đẹp,sáng tạo của nhà thơ:cuộc đời của họ đã nở hao dưới ánh sáng của Bác:Những bông hoa tươi thắm đó đang hiến dâng lên Người những gì đẹp nhất."Dâng bảy mươi chín mùa xuân" hình ảnh ẩn dụ mang ý nghĩa tượng trưng:con người bảy mươi chín mùa xuân ấy đã sống một cuộc sống một cuộc đời tươi đẹp như những mùa xuân và đã làm ra những mùa xuân cho đất nước ,cho con người.

C2:

Khổ thơ cuối diễn tả tâm trạng lưu luyến của nhà thơ muốn được ở mãi bên lăng Bác:

Mai về miền Nam thương trào nước mắt

Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác

Muốn làm đoá hoa toả hương đâu đây

Muốn làm cây trẻ trung hiếu chốn này.

Câu thơ"mai về miền Nam thương trào nước mắt" như một lời giã biệt.Lời nói giản dị diễn tả tình cảm sâu lắng.Từ "trào" diễn tả cảm xúc thật mãnh liệt,luyến tiếc,bịn rịn không muốn xa nơi Bác nghỉ.Đó là tâm trạng của muôn triệu con tim bé nhỏ cùng chung nỗi đau không khác gì tác giả.Được gần Bác dù chỉ trong giây phút nhưng không bao giờ ta muốn xa Bác bởi Người ấm áp quá,rộng lờn quá.Ước nguyện của Viến Phương cũng là mong ước chung của những người đã hoặc chưa một lần nào gặp Bác.Tác giả muốn làm chim hót để âm thanh của thiên nhiên đẹp đẽ,muốn làm đoá hoa để toả hương thơm thanh cao nơi Bác yên nghỉ,muốn làm cây tre trung hiếu giữ mãi giấc ngủ bình yên cho Người.Điệp ngữ"muốn làm" kết hợp với một loạt các hình ảnh liệt kê biểu hiện trực tiếp và gián tiếp để nói lên tâm trạng lưu luyến,ước muốn,sự tự nguyện chân thành của tác giả.Hình ảnh xây tre xuất hiện khép lại abif thơ một cách khéo léo,tạo kết cấu đầu cuối tương ứng.Hình ảnh ẩn dụ"cây tre trung hiếu" trung với nước,hiếu với dân,ước nguyện được làm một cây tr cùng hàng tre quanh lăng canh giữ bảo bệ giấc ngủ bình yên cho Người.Cũng là lời hứa nguyện sống xứng đáng với lời dạy của người Viễn Phương đã nói lên niềm mong ước của mình cũng như tất cả ước nguyện của người dân Việt Nam muốn gần bên Bác và lớn lên một chút:

" Ta bên Người,Người toả sáng trong ta

Ta bỗng lớn lên ở bên Người một chút".

Mùa xuân nho nhỏ là bài thơ nói lên tình yêu của Thanh Hải đối với mùa xuân của đất trời, mùa xuân của quê hương. Và đó cũng là ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “ mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. Những ước nguyện đó dù rất bình dị, giản đơn nhưng đã nói lên được tấm lòng yêu mến quê hương, đất nước thiết tha của tác giả.

Bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" được Thanh Hải sáng tác trước khi nhà thơ qua đời một tháng. Nằm trên giường bệnh, đối mặt với những cơn đau về thể xác nhưng tâm hồn tác giả vẫn luôn phơi phới tình yêu sự sống. Thật vậy, xuyên suốt bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” là niềm vui của tác giả trước sự đổi thay mạnh mẽ của đất nước. Một con người đầy nhiệt huyết và khao khát được cống hiến cho đất nước ngay cả khi đối mặt với tử thân như Thanh Hải thật đáng ngưỡng mộ, trân trọng. Những ước nguyện của Thanh Hải giản dị mà cao đẹp biết bao:

Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập cùng hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến

Lời thơ da diết, ngân vang như tiếng ca tha thiết, như điệu Nam ai, Nam bình nhẹ nhàng trôi trên dòng Hương giang. Từ “tôi” ở đầu bài thơ Mùa xuân nho nhỏ đã được chuyển thành “ta” đầy ý nghĩa. Nếu như “tôi” chỉ một cá nhân, một con người cụ thể, thích hợp để bày tỏ những cảm xúc, những rung cảm cá nhân thì “ta” lại thích hợp với tâm thế hòa nhập, sẻ chia “ta” ở đây đâu chỉ là nhà thơ mà còn là tất cả mọi người. Đó là khát vọng sống hoà nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp, dù nhỏ bé, của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước. Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự nhiên giầu sức gợi tả, gây xúc động sâu xa trong lòng người đọc. Ước nguyện được làm một tiếng chim, một cành hoa để góp vào vườn hoa muôn hương muôn sắc, rộn rã tiếng chim, để đem lại hương sắc, tô điểm cho mùa xuân thêm tươi đẹp. Không mơ ước cao xa, vĩ đại, “ta” chỉ ước những điều nhỏ nhoi, bình dị nhưng không phải người nào cũng có thể làm được. “Con chim hót”, “một nhành hoa”..tưởng chừng là những điều bình dị, đơn giản với vẻ đẹp âm thầm và lặng lẽ nhưng lại có ý nghĩa lớn đối với mạch thơ. Và Thanh Hải còn hi vọng rằng chút cống hiến bé nhỏ của mình sẽ hòa vào biển người rộng lớn, đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước. Nhà thơ nguyện cầu được làm một “nốt trầm xao xuyến” không ồn ào, không cao điệu mà chỉ âm thầm, lặng lẽ để “nhập”vào khúc ca, tiếng hát của nhân dân vui mừng đón xuân về. Được tô điểm cho mùa xuân, được góp phần tạo dựng mùa xuân là tác giả đã nguyện hi sinh, nguyện cống hiến cho sự phồn vinh của đất nước. Một ước mơ nho nhỏ, chân tình, không cao siêu vĩ đại mà gần gũi quá, khiêm tốn quá. Thanh Hải thật khéo léo khi chọn lựa những hình ảnh thiên nhiên để thể hiện tâm niệm nung nấu trong tim mình. Nó nhỏ bé, đơn sơ như là một con chim, một nhánh hoa, một nốt trầm… mà giàu sức gợi, mà mang những ý nghĩa ẩn tàng sâu sắc thể hiện vẻ đẹp tâm hồn con người.

Mùa xuân nho nhỏ nhưng lại có ý nghĩa vô cùng lớn lao. Một mùa xuân nhỏ, góp thành mùa xuân lớn, tích tiểu thành đại là việc mà mỗi người chúng ta cần phải làm, cần phải cố gắng để cống hiến. Đó là lẽ sống cống hiến cho đời lặng lẽ, khiêm tốn, không kể gì đến tuổi tác:

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi đôi mươi
Dù là khi tóc bạc

Thái độ ‘lặng lẽ dâng cho đời” nói lên ý nguyện thật khiêm nhường nhưng hết sức bền bỉ và vô cùng đáng quý vì đó là những gì tốt đẹp nhất trong cuộc đời. Điệp từ “dù là” càng có ý nghĩa nhấn mạnh, khẳng định thái độ quyết tâm bền bỉ của tấm lòng, của khát vọng thiết tha đổi với quê hương đất nước. Cống hiến cho quê hương từ khi tuổi còn trẻ cho đến khi đã da mồi, tóc bạc. Và ông đến tận những câu thơ cuối cùng trong cuộc đời mình tác giả cũng dành trọn để dâng hiến cho đời, cho đất nước. Điều đó cho ta thấy thời gian, tuổi tác không thể làm hao mòn đi bầu nhiệt huyết của những con người trọn đời cống hiến cho đất nước. Khát vọng sống, cống hiến cuộc đời để làm đẹp cho đất nước thật đáng quý biết bao. Đó là quan niệm sống đầy trách nhiệm và thật đáng trân trọng.

Trong thời đại ngày nay, khi đất nước đã hòa bình, thống nhất và đang trên đà phát triển, là một người con của đất nước, nhiệm vụ của chúng ta là phải gắng phấn đấu học tập, lao động để phục vụ, xây dựng đất nước vững mạnh đi lên: “sánh vai với các cường quốc năm châu”, để mỗi ngày được ngắm nhìn quê hương thay da đổi thịt, lớn mạnh, hùng cường. Cống biển cho đất nước là nghĩa vụ và bổn phận của tất cả người dân Việt Nam.

Những lời thơ nhẹ nhàng, chân tình của Thanh hải cùng với nguyện ước bình dị đã lắng lại trong lòng người đọc nhiều dư âm nhất.  Thấm nhuần tâm tư, ước nguyện của nhà thơ, chúng ta càng thêm tin yêu vào mùa xuân của đất nước và “mùa xuân nho nhỏ” trong lòng mình.