Bình luận câu tục ngữ: Anh em khinh trước, làng nước khinh sau.

Có một nhà tư tưởng nói: “Một dân tộc không biết xấu hổ về mình thì chẳng thể khiến mọi người tôn trọng”. Từ lâu đời, theo gốc Hán tự, người Việt vẫn nói, loại người không biết xấu hổ, chỉ là hạng “vô sỉ” – tức không biết sỉ nhục, thì chỉ là hạng “vô lại”- không thành người được, cũng không đáng để gặp lại.

Người Trung Hoa còn lý giải: Tri túc bất nhục/ Tri sỉ bất đãi. Nghĩa là: Nếu hiểu biết thì sẽ không bị nhục/ Nếu biết cái xấu hổ sẽ không bị ngược đãi.

Từ cổ chí kim, từ đông chí tây, các dân tộc đều hình thành một lẽ sống khởi đầu đạo đức rằng: Biết thẹn là rường mối đầu tiên của đạo – hạnh. Đơn giản, một thiếu nữ, nếu không biết thẹn về sự hở hang của mình, thì làm gì mong với được đến đức trinh tiết? Một người đàn ông không biết xấu hổ về sự nhút nhát của mình, làm sao có được lòng dũng cảm? Một người không biết xấu hổ về sự dốt nát của mình, chẳng muốn vươn lên, cố gắng học hỏi, sao có ngày trở thành thông tuệ?

Người Việt có câu “Anh em khinh trước làng nước khinh sau”. Điều đó diễn tả, nếu trong nhà, tức “đơn vị gia đình hạt nhân”, còn chưa xây dựng nổi trật tự sống, quy củ sống, cách ăn, nết ở gương mẫu, trong nhà còn ẩu đả hỗn loạn, không có chữ Nhân, chẳng có chữ Hiếu, cũng không với được chữ Đức, khinh nhau như mẻ, cha không từ, con không hiếu, chữ Hiếu không tòng (chữ Trung – tức những giá trị công lý của quốc gia và nhân loại bị xem thường, không tìm thấy nổi một kẽ hở để rót ánh sáng vào), gia đình ấy bịt bùng trong bóng tối “giá áo túi cơm” của chính mình, không hắt ra khỏi cửa bất kỳ tia sáng phẩm chất, danh dự, sự tốt lành, tri thức, vinh quang nào… làm sao có thể để mọi người tôn trọng được?

“Anh em khinh trước làng nước khinh sau” câu phương ngôn này ắt phải là một lẽ sống không thể nào chối cãi. Giờ đây, dân số nước ta đang tiến dần đến con số một trăm triệu (đứng hàng thứ 15 trên gần 200 nước thế giới), có thể coi như một cường quốc về dân số, nhưng thu nhập bình quân đầu người, nền kinh tế quốc dân, cũng như trình độ văn minh nói chung còn đang ở tốp cuối.

Vậy đây là lúc, có lẽ chẳng sớm sủa gì, khi chúng ta nên cùng nhau nhìn lại những “cái sỉ” của dân tộc, gạt cái xấu, cái bẩn qua một bên, làm cơ thể tự nhiên sạch sẽ và tốt đẹp.

Có một câu hát mà nhiều người thích, nếu không thích thì cũng không thể nào không chấp nhận, đó là: “Quê hương nếu ai không nhớ/ Sẽ không lớn nổi thành người”.

Viết về quê hương là viết về cùng một lúc chiếc nôi lớn, nôi vừa, nôi bé… nôi nước, nôi thôn, nôi làng, nôi xóm, nôi lọt lòng từ giữa bầu thai của mẹ, đó là một chiếc nôi ken dày đặc tầng tầng lớp lớp nơi chôn nhau cắt rốn của mỗi người, vì vậy dường như ai cũng ái ngại, thậm chí lảng tránh nói về nó.

Giống như một đứa con đi xa về quê, chỉ dành cho chú – bác cô – dì họ mạc những nụ cười thân mật, mà rất ngại nói thẳng sợ rằng “sự thật mất lòng”.

Nhưng đó mới chỉ là tình cảm máu mủ ruột rà thông thường, chưa phải là tình cảm của lương tri, mong gia đình, họ mạc, xóm giềng, quê hương, tổ quốc “lau sạch những tì vết” dù cho phải “thuốc đắng dã tật”, để tác thành một tầm vóc lớn của tri thức, danh dự và sự hùng cường.

Người Việt vẫn nói: “Tiên trách kỷ, hậu trách nhân”. Khi xét mình, ta đã thiết lập cái “biết sỉ”, đó cũng là tự trọng, và là danh dự. Muốn người khác trọng ta, trước hết ta phải biết “tự khinh”, gột rửa mọi cái “đáng khinh” thành cái “đáng trọng”.

Đó không phải là tự ti, mà là tự trọng. Trái lại, nếu ta tự vênh vênh váo váo nâng mình lên trong tư thế tự tôn, không tự gạn lọc những cái thấp hèn của mình, để nó bày ra trước mắt thiên hạ, thì làm sao tránh nổi con mắt khinh thị của người đời.

Trung Quốc từng coi mình là thiên tử, trung tâm của thiên hạ, vậy mà họ cũng xét mình qua cuốn sách Người Trung Quốc xấu xí. Giàu như Nhật Bản vậy mà họ cũng xét mình qua cuốn sách Người Nhật xấu xí. Nước Mỹ, kinh tế hùng mạnh, khoa học tiên tiến hàng đầu, vậy mà họ cũng can đảm nhận ra nhiều cái xấu của mình trong cuốn Người Mỹ xấu xí. Ngay Paris kia, được mệnh danh là thành phố đẹp nhất thế giới, vậy mà các văn hào của họ, đặc biệt là Victor Hugo đã đua nhau dè bỉu một “vũng bùn hoa lệ” bên dòng sông Seine ô uế, ẩn nấp đầy rẫy tội lỗi ghê tởm ở dưới cống ngầm.

Tất cả các tác giả của các cuốn sách đó, không phải những nhà vệ sinh lẩm cẩm, “bới bèo ra bọ”, chê bai quê hương, mà chính là, họ tìm cách lặn sâu vào sự “biết sỉ” của dân tộc, mong dân tộc trở nên trong lành hơn, mạnh mẽ hơn, và kiêu hãnh hơn.

Tự sỉ là con đường không thoát khỏi để có được lòng Tự trọng. Bởi nếu chúng ta không tự nhìn thấy mình, thì thiên hạ sẽ “chỉ tận tay day tận trán” những cái xấu của ta.

Trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam có rất nhiều những câu ca dao nói về đạo đức truyền thống sống của mỗi con người, điều đó có ý nghĩa vô cùng to lớn và giáo dục sâu sắc được lối sống và cách suy nghĩ của mỗi người, anh em trong gia đình cần phải yêu thương đùm bọc lẫn nhau, nhiều câu ca dao đã đề cập tới điều này như “gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau” nếu không làm được điều đó thuận hòa với nhau thì sẽ dẫn tới tình trạng “anh em khinh trước làng nước khinh sau”.

Câu tục ngữ trên đã có ý nghĩa phê phán lối sống sai lệch chuẩn mực đạo đức trong gia đình, mỗi chúng ta nên sống đúng đắn và cần phải hiểu được giá trị và tình cảm cao quý đó, mỗi người nên học hỏi và phát triển được tiềm năng cũng như những phẩm chất của mình, sống đúng đắn sẽ tạo nên được những giá trị tốt đẹp và vẻ vang cho con người, mỗi chúng ta ai ai cũng sẽ có những người thân, những người an hem trong gia đình, chính vì vậy cần phải yêu thương và đùm bọc lẫn nhau. Anh em cùng chung dòng máu mà không hòa thuận gắn bó keo sơn thì thư hỏi đối với những con người bên ngoài xã hội họ sẽ đối xử được như thế nào?

Câu tục ngữ trên đã xuất phát từ xưa đến nay nó có ý nghĩa phê phán và cũng là bài học nhắc nhở rất nhiều người nên sống đúng đắn để từ đó không phải hối hận vì những quãng thời gian mà mình đã làm nó không chỉ góp phần làm cho xã hội này văn minh và tốt đẹp hơn, trong mỗi chúng ta mỗi người đều biết sống và tạo nên giá trị cho chính cuộc sống của mình, tình trạng anh em khinh trước làng nước khinh sau đã phản ánh được cách sống không tốt của anh em trong một gia đình, họ không coi trọng nhau đối xử với nhau như những người xa lạ khinh bỉ, khinh đó là thái độ miệt thị khinh bỉ giữa con người với nhau, anh em lại là những người có chung dòng máu, có mối quan hệ gần gũi nhất, mỗi người nên biết sống đúng đắn và tạo nên những giá trị cho chính bản thân mình bằng việc rút ra những kinh nghiệm sống, trong dân gian họ đã biết làm nên biết bao những giá trị và hoài cổ và rồi đúc kết nên thành những kinh nghiệm sống có giá trị và có ý nghĩa nhất.

Câu tục ngữ trên trong xã hội chúng ta bắt gặp rất nhiều, anh em trong một gia đình có thể tàn sát và tranh cãi với nhau chỉ vì những việc rất nhỏ nhằn họ sẵn sàng có những thái độ suồng sã nhất đối với đối phương, nhưng rồi những điều đó đã trở thành tục ngữ ca dao, nhằm phê phán những con người thiếu suy nghĩ, họ để cho những điều không tốt tác động đến chính cuộc sống của con người, mỗi chúng ta nên biết được điều đó để tránh xa và mình không bao giờ tránh khỏi, hành động đúng và suy nghĩ đúng là những điều có giá trị và có ý nghĩa nhất cho mỗi con người, họ sống với nhau không chỉ vì những tình nghĩa anh em mà họ còn sống với nhau vì mối quan hệ giữa con người với con người. Nếu như tình anh em mà còn không làm tròn được bổn phận và nghĩa vụ thì đối với làng nước họ cũng không làm được chính vì vậy dân ta mới có câu anh em khinh trước làng nước khinh sau.

Những cư chỉ tuy nhỏ nhưng cũng được đánh giá và thể hiện rất chi tiết và thành công điều đó đã đem lại những giá trị cho cuộc sống của chính mình, mỗi người chúng ta nên học hỏi và phát triển những điều đó một cách hoàn thiện và mang đậm giá trị nhất, mỗi người chúng ta đã và đang làm nên được điều đó và cũng để nó trở thành có giá trị và niềm tin to lớn, mỗi người chúng ta cần phải hiểu và luôn luôn hiểu rõ về những điều đó để có thể vững tin và sống đúng đắn. Cần phải phê phán mạnh mẽ những cách sống sai chuẩn mực xã hội, cần phải loại bỏ những cách sống tiêu cực và thái độ sống thiếu đúng đắn, những con người không biết cư xử đúng với anh em trong gia đình thì đối với ngoài xã hội họ cũng không làm được.

Cần phải hiểu được giá trị to lớn trong cuộc sống này để từ đó sống một cách đúng đắn và có giá trị hơn, hiểu được cách sống, cách làm người, những cách cư xử đúng đắn cũng phải được học tập và tu dưỡng từng ngày để từ đó có được những lối sống đúng và hoàn hảo. Không chỉ riêng đối với anh em chúng ta cũng cần phải có thái độ sống hợp tình hợp lý với mọi người xung quanh, trong gia đình anh em luôn hòa thuận, tình làng nghĩa xóm cũng phải được cư xử một cách có giá trị và nó đem lại niềm tin yêu cho chính cuộc sống của mình, mỗi người chúng ta cần phải học hỏi và biết được những điều đó để từ đó sống có ý nghĩa và ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn khi sống ở ngoài xã hội.

Ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển con người thường chạy theo những thay đổi mà dường như quên đi những điều tốt nhất cho bản thân là không ngừng phải tu dưỡng đạo đức và lối sống, chỉ vì tiền bạc mà chạy theo danh vọng, bỏ quên đi tình cảm gia đình và những điều cần thiết và đáng quý nhất thì điều đó thật không đáng chút nào và nó còn sẽ ảnh hưởng xấu đến mỗi người chúng ta nữa, tình cảm gia đình là một thứ tình cảm vô cùng thiêng liêng nếu như chúng ta có những nhận thức đúng về nó thì nó làm cho cuộc sống của chúng ta có ý nghĩa và ngày càng hoàn thiện hơn, cuộc sống của chúng ta do chúng ta lựa chọn và có thể đạt được những vẻ đẹp chân thiện mỹ.

Câu tục ngữ trên hoàn toàn đúng nó đã nêu lên được những sự thực ở đời và là một bài học cho con người ở sau nên có cách sống đúng đắn hơn, khi nó đòi hỏi con người cần có những lối sống đúng đắn và suy nghĩ cho thấu tình đạt lý, ở mỗi người đều có những phẩm chất riêng và nó góp phần mạnh mẽ vào những thành công của xã hội, một xã hội sẽ ngày càng văn minh và phát triển nó một cách mạnh mẽ và hoàn hảo hơn, chúng ta cần coi câu này là bài học răn đe và cần phê phán mạnh mẽ lối sống này để từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho bản thân, điều đó mới thực sự trở nên có ý nghĩa và mang được nhiều giá trị và hạnh phúc nhất của mỗi người, chúng ta nên biết được những điều đó để làm nên được những giá trị sống riêng không chỉ vì những thứ phù phiếm mà đánh mất chính bản thân mình.

Trong xã hội ngày nay chúng ta cũng gặp rất nhiều những con người tốt và họ có cách cư xử đúng đắn và thấu tình đạt lý với anh em và những người xung quanh, đó là những tấm gương mà chúng ta nên học hỏi và ngày càng hiểu hơn về những giá trị đó để có được những lối sống đúng cách cư xử hợp tình hợp lý và trang trọng dành cho mỗi con người, ở đây chúng ta không chỉ thấy được những cách sống văn minh mà vẫn rất hiện đại dù ở trong xã hội nào thì những cách cư xử đó vẫn không hề bị mất đi mà nó vẫn còn vang vọng và mang nhiều ý nghĩa to lớn, mỗi người chúng ta đều có cách cư xử của riêng mình, nhưng nó đều phải được xây dựng trên những tình cảm của con người với con người trên những tình cảm chung của xã hội có như vậy cuộc sống của chúng ta mới thực sự hạnh phúc và tràn đầy sức sống.

Bên cạnh những con người biết cư xử đúng đắn thì đúng như câu tục ngữ đã nói, đối với anh em còn không cư xử được đúng thì làng nước cũng chỉ là đối tượng tiếp theo bị đối xử như vậy, đó quả thật là những điều rất đáng buồn trong xã hội này, chúng ta cần phải loại bỏ nó nhanh chóng và phát triển được bản thân mạnh mẽ và có hiệu quả to lớn hơn. Loại bỏ những thói xấu để từ đó bản thân được vun đắp và hoàn thiện nhờ những điều tuyệt vời nhất dành cho con người.

Câu tục ngữ có ý nghĩa giáo dục và răn đe con người nên thức tỉnh và cũng phê phán những con người có cách sống chưa đúng đắn.