Giá trị thặng dư là gì? Hãy trình bày quá trình sản xuất giá trị thặng dư của chủ nghĩa tư bản và từ đó rút ra bản chất của chủ nghĩa tư bản?

Khái niệm giá trị thặng dư

Giá trị thặng dư là phần giá trị dôi ra ngoài giá trị hàng hoá sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư bản chiếm không.

Quá trình sản xuất giá trị thặng dư và bản chất của chủ nghĩa tư bản

•  Để trình bày quá trình sản xuất giá trị thặng dư ta lấy ví dụ về một nhà tư bản sản xuất sợi: Chẳng hạn, nhà tư bản mua tư liệu sản xuất (máy móc, bông) và mua sức lao động (thuê công nhân) theo đúng giá trị:
  • Mua 10 kg bông hết 100 nghìn đồng
  • Mua sức lao động sử dụng 1 ngày là 30 nghìn đồng
  • Để chuyển hết 10 kg bông thành sợi, hao mòn máy móc hết 20 nghìn đồng.
• Giả sử trong 4 giờ lao động buổi sáng, bằng lao động cụ thể, người công nhân chuyển hết 10 kg bông thành 10kg sợi và bằng lao động trừu tượng tạo thêm lượng giá trị mới là 30 nghìn đồng. Lúc này nhà tư bản có giá trị hàng hoá sợi với giá trị là 150 nghìn đồng.
• Trong 4 giờ lao động buổi chiều, nhà tư bản chỉ phải chi phí 120 nghìn đồng (100 nghìn đồng mua 10 kg bông và 20 nghìn đồng hao mòn máy móc để chuyển 10 kg bông thành sợi), còn tiền công thì không phải trả nữa vì nhà tư bản thuê công nhân làm việc 8 giờ/ngày. Sau quá trình sản xuất, nhà tư bản lại có hàng hoá sợi với giá trị 150 nghìn đồng.
• Như vậy, trong cả ngày lao động 8 giờ), nhà tư bản phải chi phí:
  • 20 kg bông   = 200 nghìn
  • Hao mòn máy móc     = 40 nghìn đồng
  • Tiền thuê công nhân    = 30 nghìa đồng
  • Tổng chi phí là : 270 nghìn đồng
• Còn hàng hoá sợi của nhà tư bản có giá trị: 150 nghìn đồng 2 = 300 nghìn đồng. So với số tiền ứng ra ban đầu (270 nghìn), nhà tư bản đã thu được lợi 30 nghìn đồng. Đó là giá trị thặng dư.

Tóm lại, sản xuất giá trị thặng dư là quy luật kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản. Nói cách khác, quy luật kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản là quy luật giá trị thặng dư.